Η Μάχη του Γρανικού
Μετά την αναχώρηση του Μ. Αλεξάνδρου και του στρατεύματος του από την Πέλλα το 334 π.Χ.
διέσχισαν τον Ελλήσποντο περνώντας απέναντι στην Άβυδο.
Με την άφιξη του Αλεξάνδρου στο πρόχειρο στρατόπεδο της Αρίσβης,
καταστρώθηκε το σχέδιο για την πορεία του στρατού προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας.
Άμεσος στόχος των Μακεδόνων ήταν να έρθουν σε επαφή με τον στρατό των Περσών, κάτι που συνέβη στις όχθες του Γρανικού ποταμού.
Καλώς ήρθατε στο κανάλι Alpha Ωmega.
Σε αυτό το βίντεο θα μιλήσουμε για τη μάχη του Γρανικού, την πρώτη σύγκρουση του εκστρατευτικού σώματος του Μ. Αλεξάνδρου
με συγκεντρωμένη στρατιωτική δύναμη της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών.
Εάν επισκέπτεσθε για πρώτη φορά το κανάλι μας μην ξεχάσετε να κάνετε Εγγραφή
και να πατήσετε το εικονίδιο με το κουδούνι για να ειδοποιήστε κάθε φορά που ανεβάζουμε νέο βίντεο.
Τι λέτε, πάμε να ξεκινήσουμε;
Για να εξασφαλίσει την επικοινωνία του με την Μακεδονία και να μην κινδυνεύει να αποκοπεί
αλλά και επειδή έμαθε πού βρισκόταν συγκεντρωμένος ο στρατός των Περσών σατραπών,
ο Αλέξανδρος κατευθύνθηκε πρώτα βορειοανατολικά και κοντά στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.
Ο στρατός βάδιζε σε δύο παράλληλες φάλαγγες με το ιππικό να προστατεύει το πεζικό από κάθε πλευρά ως πλαγιοφυλακή.
Μετά από μερικές μέρες, έφθασαν στην περιοχή του Γρανικού ποταμού,
όπου πληροφορήθηκαν ότι στην απέναντι όχθη βρισκόταν στρατοπεδευμένος περσικός στρατός.
Ο Μέμνων ο Ρόδιος, σύμμαχος των Ασιατών, είχε συμβουλεύσει τους αρχηγούς των Περσών
να καταστρέψουν τις σοδειές και τις πόλεις της περιοχής για να αναγκάσουν τον Αλέξανδρο να υποφέρει από έλλειψη εφοδίων και να οπισθοχωρήσει.
Οι Πέρσες σατράπες αρνήθηκαν όμως να ακολουθήσουν την πρότασή του φοβούμενοι την αντίδραση των κατοίκων εναντίον τους.
Έτσι, αποφάσισαν να σταματήσουν τον ελληνικό στρατό στον Γρανικό και να τον κτυπήσουν καθώς θα διάβαινε το ποτάμι.
Το ρεύμα, στο σημείο που επέλεξε ο Αλέξανδρος για να περάσει ο στρατός, ήταν ορμητικό
αλλά ο ποταμός είχε μικρό πλάτος και βάθος τόσο λίγο ώστε γινόταν διαβατός.
Το μόνο πρόβλημα ήταν η ανατολική ακτή, όπου θα κατέληγαν οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου αφού περνούσαν το ποτάμι.
Εκεί, υπήρχαν ορισμένα σημεία με απόκρημνες όχθες, οπότε θα έπρεπε να δοθεί μάχη για να προχωρήσουν οι Έλληνες.
Το επιτελείο του Αλεξάνδρου τόνισε στον βασιλιά τις διάφορες δυσκολίες
και μάλιστα υπενθύμισε ότι ο παρών μήνας, Διαίσιος ο οποίος αντιστοιχεί στο διάστημα 15 Μαΐου έως 15 Ιουνίου,
δεν ήταν ευνοϊκός για πολεμικές επιχειρήσεις.
Τότε ο Αλέξανδρος, ως τυπικά παθιασμένος άνθρωπος που δεν τον σταματάει τίποτα, διέταξε να μην υπολογίσουν τον μήνα Διαίσιο
αλλά να επαναλάβουν τον προηγούμενο μήνα Αρτεμίσιο για να εξαλειφθεί ακόμη και αυτή η δεισιδαιμονία.
Ο Αλέξανδρος, με το ασυγκράτητο πάθος του, δεν δίστασε να καταργήσει ακόμη και τον χρόνο με την δύναμη της θελήσεώς του να προχωρήσει.
Μάλιστα, ήθελε να επιτεθεί αμέσως και όχι το άλλο πρωί, όπως του πρότεινε ο Παρμενίων.
Ο Παρμενίων του πρότεινε να παραμείνουν τη νύχτα κοντά στον ποταμό και να περάσουν χωρίς δυσκολία τον Γρανικό την αυγή
καθώς οι Πέρσες δεν θα είχαν προλάβει να παραταχθούν για μάχη.
Ο Αλέξανδρος όμως, είχε πάρει την απόφαση του.
Στον Παρμενίωνα είπε ότι αφού πέρασε με ευκολία τον Ελλήσποντο αυτό το μικρό ρεύμα, ο Γρανικός δεν μπορεί να εμποδίσει τους Μακεδόνες να τον διαβούν.
Ο Αλέξανδρος δεν ήθελε να χάσει την ευκαιρία να δοκιμάσει την δύναμή του εναντίον των Περσών ευθύς αμέσως.
Ο ακριβής χρόνος διεξαγωγής της μάχης δεν μας είναι σαφής.
Ο μακεδονικός στρατός φαίνεται ότι έφθασε στον Γρανικό απόγευμα αλλά, κατά πάσα πιθανότητα, η κύρια μάχη δόθηκε το επόμενο πρωί.
Ανεξαρτήτως της ώρας που ξεκίνησε η συμπλοκή, εικάζεται, επίσης,
ότι ο Αλέξανδρος μετακίνησε τον στρατό του πριν την αρχή της επιθέσεως στην κύρια μάχη για να αποφύγει την απέναντι του απόκρημνη ακτή.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, για την κύρια μάχη παρατάχθηκαν από την πλευρά των Περσών περίπου 20.000 ιππείς και 20.000 Έλληνες μισθοφόροι
ενώ οι Μακεδόνες παρέταξαν περίπου 13.000 πεζούς και 5.100 ιππείς.
Τους υπόλοιπους πεζούς ο Αλέξανδρος τους άφησε ως φρουρά του στρατοπέδου και των μεταγωγικών, αλλά κι ως εφεδρεία.
Ο Αλέξανδρος παρέταξε τον στρατό του έτσι ώστε το πεζικό να είναι στο κέντρο και το κυρίως ιππικό στα δύο άκρα,
λίγο πιο μπροστά, ενώ εφεδρείες πεζών έμειναν στα μετόπισθεν.
Στην μέση παρατάχθηκε η φάλαγγα, στα δεξιά οι υπασπιστές, ελαφρά οπλισμένος στρατός, Εταίροι ιππείς και μετά ψιλοί.
Στα αριστερά της φάλαγγας παρατάχθηκε το υπόλοιπο ιππικό.
Το δεξιό τμήμα της παρατάξεως ήταν υπό τον Αλέξανδρο και το αριστερό υπό τις διαταγές του Παρμενίωνα.
Όταν η θέση του Αλεξάνδρου έγινε αντιληπτή από τους Πέρσες,
αμέσως εκείνοι συγκέντρωσαν απέναντί του μεγαλύτερες δυνάμεις εξασθενώντας το κεντροαριστερό τμήμα της παρατάξεως τους.
Οι Πέρσες είχαν παρατάξει το ιππικό τους μπροστά και κοντά στο ποτάμι και το πεζικό, τους Έλληνες μισθοφόρους, πίσω και μακριά, στην πλαγιά ενός λόφου.
Η παράταξη αυτή δεν έχει καμία στρατιωτική λογική διότι ποτέ μέχρι τότε όλο το πεζικό δεν παρατασσόταν πίσω από τους ιππείς,
ακριβώς διότι αυτή δεν ήταν η στρατιωτικά ορθή διάταξη δυνάμεων.
Η μόνη εξήγηση που έχει δοθεί μέχρι σήμερα είναι ότι με βάση την στρατιωτική παράδοση της εποχής,
την τιμή της νίκης την είχε το σώμα που επιτιθόταν πρώτο και άρα οι Πέρσες δεν θα ήθελαν με κανένα τρόπο οι Έλληνες μισθοφόροι να εμφανισθούν ως νικητές των ομοφύλων τους.
Αυτός ο λόγος μπορεί να υπαγόρευσε την ανορθόδοξη στρατιωτικά παράταξη, ιππικό μπροστά και πεζικό πίσω,
αντί της συνήθους, πεζικό στην μέση και ιππικό στα δύο άκρα.
Άλλος, πιθανός, στόχος της συγκεκριμένης διατάξεως δυνάμεων πιστεύεται ότι ήταν η ελπίδα των Περσών
να σκοτώσουν τον Αλέξανδρο κατά την μάχη ούτως ώστε να καταρρεύσει το ηθικό των Μακεδόνων και να ηττηθούν.
Παρατηρώντας την περσική διάταξη δυνάμεων, ο Αλέξανδρος συνέλαβε το εξής ευφυές στρατηγικό σχέδιο.
Καθώς το αριστερό τμήμα του δεξιού κέρατος του ιππικού του μαζί με ορισμένους πεζούς
θα πλησίαζε τον εχθρό με σκοπό να επιτεθεί εναντίον του αριστερού άκρου των Περσών,
το δεξιό τμήμα του δεξιού κέρατος του ιππικού του θα επιτίθονταν στο κεντροαριστερό ασθενέστερο τμήμα της περσικής παρατάξεως,
από όπου οι Πέρσες είχαν αποσύρει τμήματα για να ενισχύσουν το άκρο αριστερό τους τμήμα
όταν είδαν ότι ο Αλέξανδρος διηύθυνε το απέναντί τους δεξιό μακεδονικό κέρας.
Θα πραγματοποιούνταν, δηλαδή, μια κίνηση χιαστί από τα δύο τμήματα (δεξιό και αριστερό)
του δεξιού κέρατος του μακεδονικού ιππικού.
Παράλληλα, μέρος του κεντρικού τμήματός της μακεδονικής παρατάξεως θα κατευθυνόταν προς το ισχυρότερο δεξιό περσικό.
Σκοπός των ελιγμών ήταν να μην καταλάβουν οι Πέρσες πού θα άρχιζε η κύρια επίθεση.
Ενώ οι Πέρσες περίμεναν την επίθεση στο αριστερό ενισχυμένο τμήμα τους,
ο Αλέξανδρος την επιχείρησε στο κεντροαριστερό ασθενές τμήμα διασπώντας έτσι τις περσικές γραμμές.
Ο ελιγμός εκτελέσθηκε με απόλυτη επιτυχία και οι Μακεδόνες σκότωσαν ορισμένους Πέρσες αρχηγούς στα πρώτα λεπτά της μάχης.
Οι Πέρσες που βρίσκονταν απέναντι από τις επιτιθέμενες δυνάμεις του μακεδονικού στρατού οπισθοχώρησαν άτακτα
ενώ, αμέσως μετά, άρχισε η φυγή των υπολοίπων στο σημείο της πρώτης επαφής των αντιπάλων δυνάμεων.
Σ'αυτήν την ιππομαχία, οι Πέρσες έχασαν 1.000 ιππείς, που σκοτώθηκαν, ενώ στην πρώτη αυτή φάση της εμπλοκής νίκησαν οι Μακεδόνες.
Κατά την δεύτερη φάση, άρχισε η επίθεση εναντίον του ελληνικού μισθοφορικού πεζικού των Περσών,
το οποίο βρέθηκε να πλευροκοπείται από το ιππικό των Μακεδόνων
αλλά και να δέχεται την κατά μέτωπο επίθεση του μακεδονικού πεζικού, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει.
Σύμφωνα πάντα με τον Αρριανό, κάποια στιγμή το δόρυ του Αλέξανδρου έσπασε.
Ζήτησε τότε από τον Αρέτη, ‘'αναβολέα των βασιλικών'' το δικό του, αλλά κι εκείνου το δόρυ είχε σπάσει.
Ο Κορίνθιος Δημάρατος ήταν αυτός που έδωσε το δικό του δόρυ στον Αλέξανδρο, ο οποίος βλέποντας τον Μιθριδάτη,
γαμπρό του Δαρείου, να οδηγεί τους ιππείς, προχώρησε και τον σκότωσε, χτυπώντας τον με το δόρυ στο πρόσωπο.
Ένας ικανότατος Πέρσης στρατηγός, ο Ροισάκης, όρμησε εναντίον του Αλέξανδρου
και τον κτύπησε στο κεφάλι με τσεκούρι το οποίο διαπέρασε το κράνος, ευτυχώς όχι εντελώς.
Ο Αλέξανδρος τον σκότωσε χτυπώντας τον με το δόρυ στο στήθος.
Ο Σπιθριδάτης, σατράπης της Ιωνίας και της Λυδίας κινήθηκε τότε εναντίον του Αλέξανδρου, έτοιμος να του καταφέρει καίριο χτύπημα.
Πρόλαβε όμως ο διοικητής της βασιλικής ίλης, ο Κλείτος ο Δρωπίδου να του κόψει το χέρι σώζοντας τον Αλέξανδρο,
ο οποίος συνέχισε να μάχεται στην πρώτη γραμμή.
Σύντομα και άλλοι επιφανείς Πέρσες, όπως ο Φαρνάκης , αδελφός της συζύγου του Δαρείου
και ο Μιθροβουζάνης, ‘'ο Καππαδοκών ηγούμενος'', έπεσαν νεκροί.
Η μάχη ήταν τόσο λυσσαλέα ώστε μόλις 2.000 μισθοφόροι πιάσθηκαν αιχμάλωτοι ενώ οι άλλοι σφαγιάσθηκαν.
Η φθορά του περσικού στρατού ήταν ιδιαίτερα μεγάλη ενώ οι Μακεδόνες είχαν αμελητέες απώλειες.
Οι περισσότεροι στρατιώτες του περσικού στρατού σκοτώθηκαν επί τόπου ενώ μερικές χιλιάδες πιάσθηκαν αιχμάλωτοι.
Η μάχη και η νίκη των Μακεδόνων ήταν σημαντικότατες διότι αυτή υπήρξε η πρώτη αποφασιστική ήττα του περσικού στρατού
και ιδίως του ισχυρού και επίλεκτου ιππικού.
Οι Πέρσες έκαναν το λάθος να πιστέψουν ότι θα σκότωναν εύκολα τον Αλέξανδρο και κράτησαν αμυντική στάση,
πράγμα φυσικό αφού νόμιζαν ότι με την απόκρημνη όχθη είχαν όλα τα πλεονεκτήματα.
Το προγεφύρωμα που δημιούργησε όμως ο Αλέξανδρος με την έξυπνη τακτική του ελιγμού εξουδετέρωσε όλα τα περσικά πλεονεκτήματα.
Μετά την μάχη, ο Αλέξανδρος διέταξε να θάψουν με τιμές τους Έλληνες νεκρούς ακόμη και αυτούς που πολέμησαν με τους Πέρσες
ενώ επισκέφθηκε όλους τους τραυματίες ρωτώντας για την υγεία του καθενός ξεχωριστά,
πράγμα που τον έκανε ιδιαίτερα συμπαθή και δημοφιλή ανάμεσα στους στρατιώτες του.
Οι Έλληνες αιχμάλωτοι εστάλησαν για καταναγκαστικά έργα στην Μακεδονία
και ο Αλέξανδρος εξήγησε ότι έπρεπε να τιμωρηθούν σκληρά διότι, παρά τις αποφάσεις της Κορίνθου,
οι Έλληνες μισθοφόροι των Περσών πολέμησαν εναντίον των ομοεθνών τους στην Ασία.
Για να τιμήσει τους 25 πεσόντες Μακεδόνες Εταίρους διέταξε να στηθούν ισάριθμα αγάλματα στο Δίον, στην Μακεδονία,
ενώ η μάχη στον Γρανικό θεωρήθηκε πανελληνία νίκη.
Για να δείξει μάλιστα πόσο τιμούσε την θεά Αθηνά και την πόλη της, την Αθήνα,
έστειλε 300 περσικές πανοπλίες ανάθημα στην Ακρόπολη, με εντολή να χαραχθεί η επιγραφή:
"Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων".
Στο μήνυμά του ο Αλέξανδρος τονίζει τον πανελλήνιο χαρακτήρα της εκστρατείας και την απουσία των Λακεδαιμονίων,
χωρίς καν να αναφέρει τους Μακεδόνες ή τον εαυτό του ως βασιλέα ή ηγεμόνα,
και αποκαλεί όλους τους πρωτεργάτες της νίκης, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των Μακεδόνων, Έλληνες.
Ήταν μια πολύ διπλωματική κίνηση προς τους Αθηναίους και τις ελληνικές Πόλεις
με την οποία ο Αλέξανδρος επιβεβαίωνε τον πανελλήνιο χαρακτήρα της εκστρατείας
και αποδείκνυε ότι μόλις είχε πάρει εκδίκηση από τους Πέρσες ως ηγεμών των Ελλήνων.
Απώτερος σκοπός του πρέπει να ήταν και ο κατευνασμός των πνευμάτων στην Ελλάδα, μετά την καταστροφή της Θήβας.
Η νίκη του Αλεξάνδρου στον Γρανικό, είχε σαν αποτέλεσμα μια σειρά από πόλεις να ανοίξουν τις πύλες τους στον Αλέξανδρο,
ο οποίος επιθυμούσε να αναγνωριστεί ως ελευθερωτής κι όχι ως νέος δυνάστης.
Η ψυχολογία των Ελλήνων ανέβηκε, ενώ η απώλεια των σπουδαίων Περσών ηγετών,
ήταν ένα από τα σημαντικά γεγονότα που "άνοιξαν" τη δυτική Μικρά Ασία
στην προέλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου που ακολούθησε.