TEDxThessaloniki - Filios Stangos - The crisis as an opportunity: a story of Thessaloniki
Μετάφραση: Maria Pericleous Επιμέλεια: Lucas Kaimaras
Θα σας μιλήσω για την κρίση και για τη Θεσσαλονίκη.
Είμαι δημοσιογράφος,
εργάζομαι στο κρατικό κανάλι μιας χώρας
όπου φαίνεται πως όλοι μας κρατάμε τα σύμβολα ανάποδα.
Όλοι νομίζαμε ότι πριν από δύο χρόνια
που καιγόταν η μισή Πελοπόννησος θα ξυπνούσαμε, δεν ξυπνήσαμε. Μετά καιγόταν η Αθήνα, τον Δεκέμβρη του 2008.
Δεν ξυπνήσαμε, τώρα ενδεχομένως να ξυπνήσουμε.
Μια κρίση που μας κτυπάει έξι χρόνια
αφότου κάναμε τη μεγαλύτερη επένδυση της σύγχρονης ιστορίας μας, που ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες.
Ήταν επένδυση στις νέες γενιές.
Πολλοί νέοι άνθρωποι ήρθαν απο το εξωτερικό από τα καλύτερα πανεπιστήμια
για να δουλέψουν για τους Ολυμπιακούς,
και μετά δυστυχώς απογοητεύτηκαν,
γιατί κάναμε τους ομορφότερους Ολυμπιακούς
αλλά δεν μπορέσαμε να εκμεταλλευτούμε αυτούς τους ανθρώπους, να τους κρατήσουμε εδώ στην Ελλάδα, να δουλέψουνε για την Ελλάδα. Και ένας απ' αυτούς είναι ο φίλος μου ο Στράτος ο Σαφιολέας, ερασιτέχνης φωτογράφος.
Βρίσκεται παντού, παρακολουθώντας,
καταγράφοντας το φαινόμενο που λέγεται Ελλάδα τα τελευταία 3-4 χρόνια και με βοήθησε μέσα από τις φωτογραφίες που θα δείτε τώρα
να περιγράψω αυτή την κρίση της Ελλάδας.
Είναι μια κρίση οικονομική, κοινωνική, οικολογική,
μια κρίση ηθική, και κρίση ταυτότητας.
Και είναι φυσικά μια κρίση του πολιτικού μας συστήματος. Όλοι μας αγαπάμε την Ελλάδα,
πιστεύω όμως ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα υποανάπτυκτη και πιστεύω ότι αυτή είναι η εικόνα
της υποανάπτυξής μας: τα πεζοδρόμια.
Από τη μία είναι η ιδιοκτησία μας, τα σπίτια μας, και απ' την άλλη είναι η ιδιοκτησία μας, τα αυτοκίνητά μας,
και εμείς, για να υπάρξουμε σε αυτόν τον δημόσιο χώρο, έχουμε κρατήσει αυτά τα 70 εκατοστά πλάτος. Νομίζω οτι η υποανάπτυξη της Ελλάδας
μπορεί να μετρηθεί στο μέσο πλάτος των πεζοδρομίων μας. Αυτή είναι φυσικά η χειρότερη εκδοχή του ελληνικού πεζοδρομίου.
Η καλύτερη εκδοχή δεν αλλάζει και πολύ σε σχέση με το εύρος του πεζοδρομίου. Θα μπορούσε το πεζοδρόμιο να είναι πιο μέσα, αλλά παρ' όλα αυτά ο δημόσιος χώρος μας,
τα πεζοδρόμιά μας, δεν ξεπερνούν τα 70 εκατοστά. Αυτές τις δύο φωτογραφίες τις βρήκα στο Google,
πατώντας την ελληνική λέξη «πεζοδρόμιο».
Όταν πατώ τη λέξη «sidewalk», που είναι το πεζοδρόμιο στα Αγγλικά,
έχουμε αυτό.
Ένας άλλος τρόπος που σκέφτηκα να δείξω τη μοναδικότητα της Ελλάδος, δεν είναι και μόνη της βέβαια,
και επειδή σας είπα ότι είναι ένα κράτος συγκεντρωτικό,
και μιας και μιλάμε για τη Θεσσαλονίκη,
η αστυφιλία όλα αυτά τα χρόνια
έκανε το 42% του ελληνικού πληθυσμού να μένει στο κέντρο. Είμαστε από όλες τις χώρες του κόσμου με πληθυσμό πάνω από τα 5 εκατομμύρια, είμαστε οι δεύτεροι σε αυτό το ποσοστό.
Εγώ λοιπόν θα προσπαθήσω να μιλήσω για τη Θεσσαλονίκη και για το κατα πόσο αυτή η κρίση αποτελεί μια ευκαιρία. Νομίζω είναι το αξίωμα της εποχής μας
να λέμε ότι ποτέ μη σπαταλάς
την ευκαιρία που μπορεί να σου προσφέρει μια μεγάλη κρίση. Ποιο ήταν το μοντέλο μέχρι τώρα;
Τα χρήματα ερχόντουσαν απ' τις Βρυξέλλες
-- θα συνεχίσουν να έρχονται για λίγο καιρό ακόμα -- και η τεχνογνωσία, η νομοθεσία, αυτό το βιβλιαράκι που βλέπετε πίσω, και αυτό το εισάγουμε από την Ευρώπη.
Αυτό το μοντέλο εξαιτίας της κρίσης,
εξαιτίας του ότι οι δυνατότητες που έχει η κεντρική κυβέρνηση να παίξει τον ρόλο της, τον αναπτυξιακό, περιορίζονται αυτές οι δυνατότητες,
αυτό το μοντέλο το πιθανότερο είναι
ότι θα αντιμετωπίσει και αυτό την κρίση του, τα όριά του. Η Θεσσαλονίκη έχει τη μοναδική δυνατότητα για την Ελλάδα, για τον ελληνικό χώρο,
έχει τον κατάλληλο πληθυσμό, και τη σωστή απόσταση από την Αθήνα,
για να τραβήξει επάνω της την ευθύνη της αλλαγής αυτού του μοντέλου ανάπτυξης
που γνώρισε η Ελλάδα μέχρι σήμερα.
Η Θεσσαλονίκη λοιπόν έχει μια επιλογή στην παρούσα κρίση, και είναι η επιλογή ή να συνεχίσει
στην αντίληψη ότι περιμένω από την Αθήνα, περιμένω από την κεντρική κυβέρνηση,
ή να επιχειρήσει κάτι διαφορετικό.
Η δεύτερη ευκαιρία που παρέχει αυτή η ιστορική συγκυρία. Η πρώτη είναι η κρίση η οικονομική,
που αλλάζει το μοντέλο με το οποίο γινόνταν τα πράγματα μέχρι τώρα.
Η δεύτερη είναι ότι έχουμε έναν καινούριο χάρτη αυτοδιοικητικό. Δεν το γνωρίζουμε, γνωρίζουμε ελάχιστες λεπτομέρειες, γνωρίζουμε ότι κάποιοι δήμοι θα συνενωθούν, θα καταργηθούν οι νομαρχίες,
θα υπάρξει μια δεύτερου βαθμού τοπική αυτοδιοίκηση
στο επίπεδο της περιφέρειας.
Το θέμα είναι πάντως ότι έχουμε την ευκαιρία
με την αλλαγή της νομοθεσίας, του πλαισίου, να επαναπροσδιορίσουμε τη δική μας σχέση με την τοπική κυβέρνηση, με τον δημόσιο χώρο μας,
έχουμε την επιλογή με τις νέες δομές,
τους νέους δήμους, όποια και αν είναι τα όριά τους, τη νέα περιφέρεια,
να συνεχίσουμε να πολιτευόμαστε όπως το κάναμε μέχρι τώρα.
Με τις ίδιες αγκυλωμένες σχέσεις πελατειακές, με το ίδιο πολιτικό προσωπικό,
έχουμε την επιλογή όμως, και είναι πραγματική επιλογή, να χρησιμοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία που παρέχει το νέο αυτοδιοικητικό πλαίσιο, για να επανακαθορίσουμε αυτές τις σχέσεις.
Να σας δώσω ένα παράδειγμα: στο επίπεδο της περιφέρειας,
λέει η νομοθεσία ότι θα γίνεται η εκλογή του περιφερειάρχη όπως γινότανε μέχρι τώρα του νομάρχη, σύστημα πλειοψηφικό σε δύο γύρους,
όποιος βγεί πρώτος στον δεύτερο γύρο και πάρει το 50% συν μία ψήφο
έχει τα 3/5, ελέγχει τα 3/5 του περιφερειακού συμβουλίου.
Μπορούμε να απαιτήσουμε, ενδεχομένως, έναν άλλο τρόπο. Δηλαδή μια διαδικασία η οποία θα είναι πιο αναλογική, η οποία θα βάζει τις τοπικές κοινωνίες στο σχολείο της συνεργασίας.
Πολιτικές δυνάμεις οι οποίες ανταγωνίζονται προεκλογικά,
αλλά μετά την εκλογή δεν υπάρχει ο ένας
ο οποίος στον δεύτερο γύρο έχει υπερισχύσει και έχει εξασφαλίσει για τον εαυτό του τα 3/5 του συμβουλίου του περιφερειακού, αλλά πρέπει να κάνει συμμαχίες, πρέπει να κάνει συνεργασίες, είναι μια ευκαιρία.
Το θέμα τώρα με τη Θεσσαλονίκη και την κρίση, είναι οτι δεν έχει τη δυνατότητα οικονομικά να κάνει πολλά πράγματα για την ανάπτυξή της.
Και επειδή όλα περνούν απ' την ανάπτυξη η πολιτική είναι πρώτα απ' όλα δουλειές,
νομίζω ότι το μόνο που μπορεί αξιόπιστα να γίνει στη Θεσσαλονίκη τα επόμενα χρόνια είναι το λιμάνι.
Αν η Θεσσαλονίκη έχει αυτή την ιστορία
εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια, δύο χιλιάδες τριακόσια τόσα,
είναι για την τοποθεσία της.
Το παν είναι η τοποθεσία.
Είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο της πόλης,
και είναι το μόνο που αξίζει τα λίγα χρήματα που μπορούν να δοθούν από την κεντρική κυβέρνηση για να υπάρχει ανάπτυξη στην πόλη, αξίζει να πάνε εκεί. Και ερχόμαστε στην τρίτη ευκαιρία,
είπαμε οτι η πρώτη είναι η ίδια η κρίση η οικονομική, που ανατρέπει τις σχέσεις του κέντρου με την περιφέρεια, η δεύτερη ευκαιρία είναι ο νέος αυτοδιοικητικός χάρτης,
το νέο πλαίσιο με το οποίο εκλέγουμε τις τοπικές μας κυβερνήσεις, η τρίτη ευκαιρία είναι το 2012,
είναι τα 100 χρόνια από την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας στην Ελλάδα.
Η επιλογή είναι ανάμεσα
στο να το γιορτάσουμε ως ένα εθνικό γεγονός
και το να το γιορτάσουμε ως ένα περιφερειακό γεγονός. Έχουμε την ευκαιρία να αναπτύξουμε μια εξωστρεφή πολιτική και να απαλλαγούμε από την εσωστρέφεια που είχαμε μέχρι τώρα. Είναι και αυτό θέμα επιλογής.
Εγώ πιστεύω οτι δεν έχουμε τίποτα να φοβόμαστε ως Θεσσαλονικείς, ως Μακεδόνες.
Έχουμε τον θρόνο του Δία,
έχουμε το περιβόλι της Παναγίας,
το Άγιο Όρος.
Έχουμε την ευκαιρία που προσφέρουν οι συγκυρίες. Τρεις συγκυρίες: οικονομική κρίση,
νέο αυτοδιοικητικό πλαίσιο, και μία ιστορική,
συμβολικού, ενδεχομένως χαρακτήρα, ημερομηνία. Αυτές είναι ευκαιρίες, είναι προκλήσεις, γιατί μπορούμε να αντιδράσουμε σ' αυτές
όπως εμείς επιλέξουμε, είναι θέμα επιλογής. Μπορούμε να είμαστε εξωστρεφείς,
μπορούμε να προσπαθήσουμε να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας, να συνομιλήσουμε με τις Βρυξέλλες, μπορούμε να μην κάνουμε και τίποτα.
Είναι καθαρά θέμα επιλογής.
Θα με ρωτήσετε: «Ωραία, με ποιους;»
Δεν υπάρχει απάντηση με ποιους, η απάντηση είναι: «Με τους καλύτερους». Εάν η επιλογή μας είναι
να μην ανταποκριθούμε σε αυτή την πρόκληση να συνεχίσουμε τα πράγματα όπως τα κάναμε μέχρι τώρα,
και αυτό είναι επιλογή,
τότε ξέρουμε ποιοι είναι οι καλύτεροι για αυτό που κάνουμε, που επιλέγουμε. Αν επιλέξουμε κάτι διαφορετικό, τότε θα πρέπει να διαλέξουμε
τους καλύτερους γι' αυτό το διαφορετικό που έχουμε επιλέξει. Αλλά την επιλογή την κάνουμε εμείς.
Και το τελευταίο ερώτημα: «Γιατί, με ποιους πώς;»
Νομίζω ότι ο μόνος τρόπος να απαντηθεί το «πώς» είναι αν αυτή τη συνωμοσία του «εγώ»,
στην οποία συμμετέχουμε όλοι εδώ και τόσα χρόνια,
την καθυποτάξουμε,
την αντικαταστήσουμε με μια συνωμοσία του «εμείς». Δεν βλέπω εγώ άλλο τρόπο
να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε αυτές τις συγκυρίες που θα μας βγάλουν από την κρίση, ενδεχομένως, παρά μόνο αυτό. Να τελειώνουμε με τη συνωμοσία του «εγώ».
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκρότημα)
