Διονύσης Σιμόπουλος – Οι πολλαπλοί κόσμοι του Επίκουρου Dionysios|Simopoulos|The|multiple|worlds|of|Epicurus Dionysis Simopoulos - Die vielfältigen Welten des Epikur Dionysis Simopoulos - Los múltiples mundos de Epicuro Dionysios Simopoulos – The Multiple Worlds of Epicurus

Στο Πολιτιστικό Κέντρο του Γέρακα διοργανώθηκε (8 – 9 Φεβρουαρίου) το 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας, και αυτό καθόλου τυχαία. At the|Cultural|Center|of|Geraka|was organized|February|the|10th|Panhellenic|Symposium|Epicurean|Philosophy|and|this|not at all|coincidentally The 10th Panhellenic Symposium on Epicurean Philosophy was held at the Cultural Center of Gerakas (February 8-9), and this is no coincidence. Γιατί ο περίφημος αυτός πρόγονός μας καταγόταν όντως από τον αρχαίο Γαργηττό, τον σημερινό δηλαδή Γέρακα, ενώ σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο γεννήθηκε «μηνός Γαμηλιώνος εβδόμη», που ταυτίζεται με τον σημερινό μήνα Φεβρουάριο. Because|the|famous|this|ancestor|our|he originated|indeed|from|the|ancient|Gargittos|the|today's|that is|Geraka|while|according|to|the|Diogenes|Laertius|he was born|month|Gamelion|seventh|which|it is identified|with|the|today's|month|February Because this famous ancestor of ours indeed hailed from ancient Gargittos, which is today's Gerakas, and according to Diogenes Laertius, he was born in the month of Gameliōn, the seventh month, which corresponds to the current month of February.

Με την ευκαιρία αυτής της διοργάνωσης οι σκέψεις μου ταξίδεψαν 53 χρόνια πίσω, όταν στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας γνώρισα για πρώτη φορά τον Επίκουρο τον Γαργήττιο (341-270 π.Χ. With|the|occasion|of this|the|organization|my|thoughts|my|they traveled|years|back|when|in the|lesson|of the|Ancient|Greek|Philosophy|I met|for|first|time|the|Epicurus|the|Gargittian|| On the occasion of this event, my thoughts traveled back 53 years, when in the Ancient Greek Philosophy class I first learned about Epicurus of Gargittos (341-270 BC. ), τη Φιλοσοφία του και τις αντιλήψεις του για τη ζωή και τη φύση, αν και το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε σε δύο κυρίως θέσεις του σχετικές με τον θάνατο και την κοσμολογία και ιδιαίτερα τις ιδέες του για τους «πολλαπλούς κόσμους». the|philosophy|of him|and|the|views|of him|about|the|life|and|the|nature|if|and|the|interest|my|focused|on|two|mainly|positions|of him|related|to|the|death|and|the|cosmology|and|particularly|the|ideas|of him|about|the|multiple|worlds ), his Philosophy and his views on life and nature, although my interest focused mainly on two of his positions related to death and cosmology, particularly his ideas about 'multiple worlds'.

Οι απόψεις αυτές του Επίκουρου περιγράφονται σε τρεις επιστολές που αποτελούν το απαύγασμα της επικούρειας φιλοσοφίας και οι οποίες έχουν διασωθεί από τον Διογένη Λαέρτιο (3ος αιώνας μ.Χ. the|views|these|of him|Epicurus|are described|in|three|letters|that|constitute|the|essence|of the|Epicurean|philosophy|and|the|which|have|been preserved|by|the|Diogenes|Laertius|3rd|century|| These views of Epicurus are described in three letters that constitute the essence of Epicurean philosophy and which have been preserved by Diogenes Laertius (3rd century AD. ), ενώ ιδιαίτερα βοηθητικό για την κατανόηση της επικούρειας φιλοσοφίας είναι επίσης και το περίφημο ποίημα «De Rerum Natura» (Για τη Φύση των Πραγμάτων) του επικούρειου Ρωμαίου Λουκρήτιου (94-55 π.Χ.). while|particularly|helpful|for|the|understanding|of the|Epicurean|philosophy|is|also|and|the|famous|poem|De|Rerum|Natura|For|the|Nature|of the|Things|of the|Epicurean|Roman|Lucretius|| ), while particularly helpful for understanding Epicurean philosophy is also the famous poem 'De Rerum Natura' (On the Nature of Things) by the Epicurean Roman Lucretius (94-55 BC). Σύμφωνα με τις απόψεις τού Επίκουρου, Γη και ουρανός, Σελήνη κι όλα τ' άλλα, δεν είναι μοναδικά. according|to|the|views|of|Epicurus|Earth|and|sky|Moon|and|all|the|others|not|are|unique According to Epicurus's views, Earth and sky, Moon and all the others, are not unique. Υπάρχουν αμέτρητοι κόσμοι και διαφορετικές φυλές ανθρώπων και θηρίων και για τη ζωή τους, όπως και για καθετί άλλο, έχει οριστεί ένα τέρμα. there are|countless|worlds|and|different|races|of people|and|of beasts|and|for|their|life|their|as|and|for|everything|else|it has|been defined|a|limit There are countless worlds and different races of people and beasts, and for their lives, as well as for everything else, a limit has been set.

Το παράξενο είναι ότι τις σύγχρονες αυτές αντιλήψεις για την ύπαρξη «πολλών κόσμων» είχαν και άλλοι από τους αρχαίους μας προγόνους. the|strange|it is|that|these|modern|these|perceptions|for|the|existence|many|worlds|they had|and|others|from|our|ancient|our|ancestors The strange thing is that these modern notions of the existence of "many worlds" were also held by some of our ancient ancestors. Πρώτος απ' όλους στη σειρά ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος (611-547 π.Χ. first|of|all|in|line|the|Anaximander|the|Milesian|| First in line is Anaximander of Miletus (611-547 BC), ), ο οποίος θεωρούσε ότι το σύμπαν ήταν άπειρο σε έκταση, ενώ δεν δεχόταν κάποια κεντρική θέση της Γης σ' ένα σύμπαν όπου υπάρχει άπειρο πλήθος άλλων κόσμων! who|who|he considered|that|the|universe|it was|infinite|in|extent|while|not|he accepted|some|central|position|of|Earth|in|a|universe|where|there is|infinite|multitude|of other|worlds who believed that the universe was infinite in extent, while he did not accept any central position of the Earth in a universe where there is an infinite number of other worlds!

Παρόμοιες ιδέες για τους άπειρους κόσμους είχαν και οι ατομικοί φιλόσοφοι Λεύκιππος (5ος π.Χ. similar|ideas|for|the|infinite|worlds|they had|and|the|atomic|philosophers|Leucippus|5th|| Similar ideas about infinite worlds were also held by the atomic philosophers Leucippus (5th century BC) and Democritus (~460 – 370 BC), αιώνας) και Δημόκριτος (~460 – 370 π.Χ. |and||| who argued for the existence of an infinite universe, whose countless worlds were full of life, some of which resemble our own world, while others are completely different. ), οι οποίοι υποστήριζαν την ύπαρξη ενός άπειρου σύμπαντος, οι αναρίθμητοι κόσμοι του οποίου ήσαν γεμάτοι ζωή και από τους οποίους κάποιοι μοιάζουν με τον δικό μας κόσμο, ενώ άλλοι είναι τελείως διαφορετικοί. ||||||||||||||||and||||||||||||||| "In some of these, there is neither sun nor moon, in others, they exist in larger sizes, and in others, there are more suns and moons.

«Σε μερικούς από αυτούς δεν υπάρχει ούτε ήλιος ούτε σελήνη, σε άλλους υπάρχουν με μεγαλύτερο μέγεθος και σε άλλους υπάρχουν περισσότεροι ήλιοι και σελήνες. Και άλλοι μεν από τους κόσμους βρίσκονται στη φάση ανάπτυξής τους, άλλοι δε στην ακμή τους και άλλοι στην παρακμή τους, άλλοι γεννιούνται και άλλοι εξαφανίζονται. and|others|indeed|from|the|worlds|they are found|in the|phase|development|their|others|but|in the|peak|their|and|others|in the|decline|their|others|they are born|and|others|they disappear And some of the worlds are in their phase of development, others in their peak, and others in their decline, some are being born and others are disappearing. Υπάρχουν δε και μερικοί κόσμοι έρημοι από ζώα και φυτά και χωρίς ύδατα». there are|but|and|some|worlds|deserted|of|animals|and|plants|and|without|waters There are also some worlds barren of animals and plants and without water. Τα ίδια πίστευε και ο Μητρόδωρος ο Χίος (400-350 π.Χ. the|same|he believed|and|the|Metrodorus|the|Chian|| The same was believed by Metrodorus of Chios (400-350 BC), who was a student of Democritus and a teacher of Epicurus, who argued that ), που ήταν μαθητής του Δημόκριτου και δάσκαλος του Επίκουρου, ο οποίος υποστήριζε ότι who|he was|student|of|Democritus|and|teacher|of|Epicurus|the|who|he argued|that ), who was a student of Democritus and a teacher of Epicurus, who claimed that

«είναι παράλογο να βγει ένα μόνο στάχυ σε μια ολόκληρη έκταση κι ένας μόνο κόσμος μέσα στο άπειρο. it is|irrational|to|come out|a|only|ear of grain|in|a|whole|expanse|and|a||world|inside|in the|infinite "It is absurd for only one ear of grain to emerge in an entire expanse and for only one world to exist within the infinite. Το ότι οι κόσμοι είναι άπειροι σε πλήθος είναι φανερό από το ότι τα αίτια είναι άπειρα. that|that|the|worlds|are|infinite|in|number|is|obvious|from|that|that|the|causes|are|infinite The fact that worlds are infinite in number is evident from the fact that causes are infinite. Διότι, όπου είναι άπειρα τα αίτια, είναι άπειρα και τα αποτελέσματα». because|where|are|infinite|the|causes|are|infinite|and|the|results For where there are infinite causes, there are also infinite effects." Πάνω από δύο χιλιετίες μετά τον Επίκουρο και τον Λουκρήτιο, κι όλους εκείνους τους αρχαίους προσωκρατικούς φυσικούς φιλοσόφους, βρίσκουν τη δικαίωσή τους στις σύγχρονες ανακαλύψεις της Αστροφυσικής. more than|from|two|millennia|after|the|Epicurus|and|the|Lucretius|and|all|those|the|ancient|pre-Socratic|natural|philosophers|they find|their|justification|their|in the|modern|discoveries|of|Astrophysics More than two millennia after Epicurus and Lucretius, and all those ancient pre-Socratic natural philosophers, they find their justification in the modern discoveries of Astrophysics. Γιατί σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη επιβεβαιώνει με πολλαπλές παρατηρησιακές αποδείξεις την ορθότητα των αρχαίων εκτιμήσεων για τους «πολλούς κόσμους» του σύμπαντος. because|today|the|modern|science|confirms|with|multiple|observational|evidence|the|correctness|of the|ancient|estimates|about|the|many|worlds|of the|universe Because today, modern science confirms with multiple observational evidence the correctness of ancient estimates about the 'many worlds' of the universe.

Οι απόψεις αυτές, μάλιστα, κάνουν τον Επίκουρο ιδιαίτερα επίκαιρο, αφού τον περασμένο Δεκέμβριο το ήμισυ του βραβείου Νομπέλ Φυσικής του 2019 απονεμήθηκε στους ερευνητές Μισέλ Μαγιόρ και Ντιντιέ Κελό που ανακάλυψαν το 1995 τον πρώτο εξωηλιακό πλανήτη, ο οποίος περιφέρεται γύρω από ένα άστρο παρόμοιο με τον ήλιο μας. these|views|these|indeed|make|the|Epicurus|particularly|relevant|since|the|past|December|the|half|of the|prize|Nobel|Physics|of the|was awarded|to the|researchers|Michel|Mayor|and|Didier|Quelo|who|discovered|the|the|first|exoplanet|planet|which||orbits|around|from|a|star|similar|to|our|sun| These views, in fact, make Epicurus particularly relevant, since last December half of the 2019 Nobel Prize in Physics was awarded to researchers Michel Mayor and Didier Queloz who discovered the first exoplanet in 1995, which orbits a star similar to our sun.

Εκτοτε, κάθε μήνας που περνάει προσθέτει όλο και πιο πολλούς νέους εξωηλιακούς πλανήτες που σήμερα πλέον φτάνουν τις 4.172 γύρω από 3.095 άλλα άστρα του γαλαξία μας, ενώ σύντομα αναμένεται η ανακοίνωση και μερικών χιλιάδων ακόμη εξωπλανητών από τη λειτουργία των διαστημικών τηλεσκοπίων TESS της NASA και CHEOPS της ESA, καθώς και πολλών άλλων ερευνητικών προγραμμάτων για τη μελέτη εξωηλιακών πλανητών. since then|every|month|that|passes|adds|ever|and|more|many|new|exoplanets|planets|that|today|now|reach|the|around|from|other|stars|of the|galaxy|our|while|soon|is expected|the|announcement|and|some|thousands|more|exoplanets|from|the|operation|of the|space|telescopes|TESS|of the|NASA|and|CHEOPS|of the|ESA|as|and|many|other|research|programs|for|the|study|exoplanets|planets Since then, every passing month adds more and more new exoplanets, which now total 4,172 around 3,095 other stars in our galaxy, while an announcement of several thousand more exoplanets is expected soon from the operation of NASA's TESS space telescope and ESA's CHEOPS, as well as many other research programs for the study of exoplanets.

Πέρα, όμως, και από την ύπαρξη εξωηλιακών πλανητών, ορισμένες θεωρητικές εκτιμήσεις που έχουμε σήμερα για την ύπαρξη «παράλληλων συμπάντων» δικαιώνουν τις θέσεις που υποστήριζε ο Επίκουρος. beyond|however|and|from|the|existence|exoplanets|planets|some|theoretical|estimates|that|we have|today|about|the|existence|parallel|universes|justify|the|positions|that|he supported|the|Epicurus However, beyond the existence of exoplanets, some theoretical estimates we have today for the existence of 'parallel universes' validate the positions that Epicurus advocated. Γιατί τα τελευταία χρόνια αρκετοί θεωρητικοί κοσμολόγοι έχουν προτείνει μία σειρά διαφόρων θεωρήσεων για την ύπαρξη ενός «άπειρου» αριθμού συμπαντικών μανάδων και μωρών, σε διάφορες εκφάνσεις αυτού που αποκαλείται σήμερα «Πολυσύμπαν». In recent years, several theoretical cosmologists have proposed a series of different theories regarding the existence of an "infinite" number of cosmic mothers and babies, in various manifestations of what is today called the "Multiverse." Παρ' όλα αυτά, η υπόθεση αυτή είναι σήμερα πηγή διαφωνιών στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα τόσο για το αν υπάρχει όντως το «πολυσύμπαν» όσο και για το αν το «πολυσύμπαν» αποτελεί πραγματικό αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Nevertheless, this hypothesis is currently a source of disagreement in the broader scientific community regarding both whether the "multiverse" actually exists and whether the "multiverse" constitutes a real object of scientific research.

Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. Mr. Dionysis P. Simopoulos is the honorary director of the Eugenides Planetarium.