Our Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy Our|Cosmos|Dimitri|Nanopoulos|TEDxAcademy Nuestro Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy Notre Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy Kozmosumuz | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy Our Cosmos | Dimitri Nanopoulos | TEDxAcademy

Μετάφραση: Panagiota Prokopi Επιμέλεια: Maria Boura Translation|Panagiota|Prokopi|Editing|Maria|Boura Translation: Panagiota Prokopi Editing: Maria Boura

Καλό απόγευμα! Good|afternoon Good afternoon!

Ευχαριστώ πολύ για τα καλά λόγια. I thank|very|for|the|kind|words Thank you very much for the kind words.

Ο χρόνος είναι περιορισμένος, οπότε θα μπω κατευθείαν στο θέμα. the|time|is|limited|so|will|I will enter|straight|to the|subject Time is limited, so I will get straight to the point.

Ο κόσμος - the|world The world -

αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας this|the|world|the|small|the|great this small, great world

που έλεγε ο μεγάλος μας ποιητής. that|he said|the|great|our|poet as our great poet used to say.

Αυτό που θέλω να συζητήσω μαζί σας αυτά τα 14,42 λεπτά που μου μένουν, this|that|I want|to|I discuss|with|you|these|the|minutes|that|to me|they remain What I want to discuss with you in these 14.42 minutes that I have left,

είναι να δούμε τι είναι όλο αυτό το πράγμα που βλέπουμε γύρω μας. it is|to|we see|what|it is|all|this|the|thing|that|we see|around|us is to see what all this thing we see around us is.

Έχουμε την καθημερινότητα με την οποία δε δίνουμε σημασία σε άλλα πράγματα. we have|the|everyday life|with|the|which|not|we give|importance|to|other|things We have the daily routine with which we do not pay attention to other things.

Αλλά θα ήθελα αυτά τα λεπτά, λίγο να απογειωθούμε από εδώ. but|will|I would like|these|the|minutes|a little|to|we take off|from|here But I would like us to elevate ourselves a bit from here in these minutes.

Αυτό που θέλω να συζητήσω είναι να δούμε this|that|I want|to|I discuss|it is|to|we see What I want to discuss is to see

τι είναι αυτός ο χώρος όλος, τι είναι αυτό το σύμπαν το οποίο συζητάμε, what|it is|this|the|space|whole|what|it is|this|the|universe|which|that|we discuss what this whole space is, what this universe we are talking about is,

τι ρόλο παίζουμε εμείς εκεί μέσα· what|role|we play|we|there|inside what role we play in it;

δεν παίζουμε και μεγάλο ρόλο. not|we play|and|big|role we don't play a very big role.

Μπορεί να μη σας αρέσει, αλλά δεν έχει σημασία. it may|to|not|to you|it pleases|but|not|it has|importance You may not like it, but it doesn't matter.

Και από εκεί και πέρα να δούμε πού θα πάμε στο μέλλον. and|from|there|and|beyond|to|we see|where|will|we go|in the|future And from there, let's see where we will go in the future.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από την αρχή. let's|we start|therefore|from|the|beginning So, let's start from the beginning.

[Στην αρχή...] in the|beginning] [In the beginning...]

(Μουσική) music (Music)

Προτού βγάλετε συμπεράσματα, ακούστε με πρώτα. before|you draw|conclusions|you listen|to me|first Before you draw conclusions, listen to me first.

Γιατί βλέπετε την Καπέλα Σιξτίνα. because|you see|the|chapel|Sistine Because you see the Sistine Chapel.

Θα ήταν πάρα πολύ απλά τα πράγματα, will|it would be|very|much|simple|the|things Things would be way too simple,

αν η πραγματική εξήγηση του σύμπαντος ήταν κάπως έτσι. if|the|real|explanation|of the|universe|it was|somewhat|like this if the true explanation of the universe were somewhat like this.

Ήταν μεγαλοσύνη του Μικελάντζελο να το κάνει αυτό το πράγμα. it was|greatness|of the|Michelangelo|to|it|he does|this|the|thing It was the greatness of Michelangelo to do this thing.

Τα πράγματα, δυστυχώς, είναι πιο δύσκολα. the|things|unfortunately|they are|more|difficult Things, unfortunately, are more difficult.

Αν κοιτάξετε στο πάνω μέρος, θα δείτε ότι είναι ο επιταχυντής του CERN, if|you look|at the|top|part|you will|see|that|it is|the|accelerator|of the|CERN If you look at the top, you will see that it is the CERN accelerator,

ένα κομμάτι εκεί, στη Γενεύη. a|piece|there|in the|Geneva a piece there, in Geneva.

Και αυτές οι μπαλίτσες που βλέπετε and|these|the|balls|that|you see And these little balls that you see

είναι πιθανά παράλληλα σύμπαντα, τα οποία ίσως υπάρχουν. they are|possible|parallel|universes|the|which|perhaps|they exist are possible parallel universes that may exist.

Απλώς, θέλω να τονίσω από την αρχή simply|I want|to|emphasize|from|the|beginning I just want to emphasize from the beginning

ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς πολύ απλά. that|the|things|not|are|exactly|very|simple that things are not exactly very simple.

Εδώ βλέπουμε τώρα - αυτή η καμπάνα που βλέπετε here|we see|now|this|the|bell|that|you see Here we see now - this bell that you see

είναι χωροχρονικά το σύμπαν, από την αρχή του μέχρι σήμερα. is|spacetime|the|universe|from|the|beginning|of|to|today is the spacetime universe, from the beginning until today.

Ξεκινήσαμε, όπως βλέπετε εκεί, στην αρχή που λέει το «Μπιγκ Μπάνγκ», we started|as|you see|there|at the|beginning|that|says|the|Big|Bang We started, as you can see there, at the beginning that says 'Big Bang',

και σιγά-σιγά προχωράμε, and|||we are moving forward and little by little we are moving forward,

και είμαστε τώρα, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια and|we are|now|billion|years and we are now, 13.8 billion years

από τότε που εμφανίστηκε αυτό το σύμπαν. since|then|that|appeared|this|the|universe since this universe appeared.

Και έχουμε βρεθεί τώρα εδώ, and|we have|found|now|here And we have found ourselves here,

και όπως βλέπετε αυτή η πεταλουδίτσα δεξιά, που βλέπετε, and|as|you see|this|the|little butterfly|on the right|that|you see And as you can see, this little butterfly on the right, that you see,

είναι τηλεσκόπια, τα οποία παρατηρούνε την αρχική ακτινοβολία they are|telescopes|the|which|they observe|the|initial|radiation are telescopes that observe the initial radiation

που ξεκίνησε από εκεί που λέει η λέξη «Μπιγκ Μπανγκ». that|it started|from|there|that|it says|the|word|Big|Bang that started from where the word 'Big Bang' says.

Και μπορούμε, μελετώντας αυτή την ακτινοβολία, and|we can|studying|this|the|radiation And we can, by studying this radiation,

να βγάλουμε συμπεράσματα για όλη την ιστορία του σύμπαντος to|we draw|conclusions|about|all|the|history|of the|universe to draw conclusions about the entire history of the universe

μέχρι την αρχή. until|the|beginning up to the beginning.

Αυτή είναι μια καταπληκτική ιστορία την οποία έχουμε, this|is|a|amazing|story|that|which|we have This is an amazing story that we have,

είναι θεμελιωμένη πάνω στους φυσικούς νόμους. it is|founded|on|the|physical|laws it is grounded in the laws of physics.

Και τα τελευταία χρόνια, πραγματικά, and|the|last|years|really And in recent years, really,

έχουμε φτάσει σε πάρα πολύ σημαντικές ανακαλύψεις, we have|reached|to|very|much|important|discoveries we have reached very significant discoveries,

σε σχέση με όλη αυτή την εξέλιξη την οποία βλέπετε. in|relation|to|all|this|the|evolution|that|which|you see in relation to all this evolution that you see.

Και η ιστορία αυτή εδώ, επαναλαμβάνω και πάλι, and|the|story|this|here|I repeat|and|again And this story here, I repeat again,

βλέπετε σιγά-σιγά ξεκινάμε από την αρχή, από το τίποτα, you see|||we start|from|the|beginning|from|the|nothing you see, little by little we start from the beginning, from nothing,

προχωράμε και αρχίζει και γεμίζει, και φτάνουμε σήμερα εδώ πέρα, we proceed|and|it begins|and|it fills|and|we arrive|today|here|beyond we move forward and it starts to fill up, and we arrive here today,

13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. billion|years 13.8 billion years.

Εμείς τώρα, απειροελάχιστες χωροχρονικές κουκίδες, we|now|infinitesimal|spacetime|dots We are now, infinitesimal spacetime dots,

μπορούμε, μέσα από αυτό το πράγμα, we can|through|from|this|the|thing we can, through this thing,

από έναν τυχαίο πλανήτη, ενός τυχαίου ηλιακού συστήματος, from|a|random|planet|of a|random|solar|system from a random planet, of a random solar system,

από τα 100 δισεκατομμύρια αστέρια σε αυτόν τον γαλαξία, from|the|billion|stars|in|this|the|galaxy from the 100 billion stars in this galaxy,

-ένας τυχαίος γαλαξίας- a|random|galaxy -a random galaxy-

από τους 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες που φτιάχνουν το σύμπαν, from|the|billion|galaxies|that|make|the|universe of the 100 billion galaxies that make up the universe,

να μπορέσουμε να έχουμε αυτήν την εικόνα. to|we can|to|we have|this|the|image to be able to have this image.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, it is|the|first|time|in the|history|of the|humanity It is the first time in the history of humanity,

που μπορούμε να δώσουμε απάντηση σε πολύ μεγάλα ερωτήματα: that|we can|to|we give|answer|to|very|big|questions that we can provide answers to very big questions:

πώς εμφανίστηκε το σύμπαν, πώς εξελίχθηκε, και πού πάμε. how|appeared|the|universe|how|evolved|and|where|we are going how the universe appeared, how it evolved, and where we are going.

Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας, this|is|the|image|that|we have|in the|mind|our This is the image we have in our minds,

και εδώ πέρα θα αναφέρουμε τα επόμενα. and|here|there|will|we will mention|the|following and here we will mention the following.

Η βασική ερώτηση, που έχουμε σήμερα, είναι: the|main|question|that|we have|today|is The main question we have today is:

Τι ακριβώς έγινε εκεί στην αρχή; what|exactly|happened|there|in the|beginning What exactly happened there at the beginning?

Αυτό που έγινε εκεί στην αρχή this|that|happened|there|in the|beginning What happened there at the beginning

-και επαναλαμβάνω, αντιπροσωπεύω την κεντρική σχολή φυσικής, and|I repeat|I represent|the|central|school|of physics -and I repeat, I represent the central school of physics,

όχι, κατά κάποιον τρόπο, προσωπικές μου απόψεις- not|in|some|way|personal|my|opinions not, in some way, my personal opinions-

αυτό που πιστεύουμε είναι ότι έγινε αυτή [η έκρηξη]- this|that|we believe|is|that|happened|this|the|explosion what we believe is that this [explosion] happened -

τι είναι αυτή η έκρηξη; what|is|this|the|explosion what is this explosion?

Μιλάμε για έκρηξη, αλλά δεν ξέρουμε τι είναι αυτό το πράγμα. we talk|about|explosion|but|not|we know|what|is|this|the|thing We are talking about an explosion, but we don't know what this thing is.

Αυτό που συνέβη στην αρχή [είναι πως] εμφανίστηκε το σύμπαν this|that|happened|in the|beginning|is|that|appeared|the|universe What happened at the beginning [is that] the universe appeared.

σαν μία, όπως λέμε, κβαντική διατάραξη από το τίποτα as|one|as|we say|quantum|disturbance|from|the|nothing like a, as we say, quantum disturbance from nothing

-προσέξτε αυτό που σας λέω τώρα- pay attention to|this|that|to you|I say|now -pay attention to what I'm saying now-

και τη στιγμή ακριβώς που εμφανίζεται, and|the|moment|exactly|when|it appears and the exact moment it appears,

γίνεται μια απίστευτη διαστολή του σύμπαντος. it becomes|an|incredible|expansion|of the|universe an incredible expansion of the universe occurs.

Το σύμπαν, όπως ξέρετε, διαστέλλεται, γι' αυτό μεγαλώνει και είναι τόσο μεγάλο· the|universe|as|you know|is expanding|for that|this|is growing|and|is|so|large The universe, as you know, is expanding, that's why it is growing and is so large;

είναι 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια από την αρχή. it is|billion|years|since|the|beginning it has been 13.7 billion years since the beginning.

Αλλά τώρα πηγαίνει πάρα πολύ σιγά. but|now|it is going|very|much|slow But now it is going very slowly.

Στην αρχή όμως in the|beginning|however At the beginning however

-όταν μιλάω για αρχή, |I speak|about|beginning -when I talk about the beginning,

βλέπετε αυτή την πάνω πάνω ταμπελίτσα; you see|this|the|top||little label do you see that little label at the very top?

10 εις την μείον 35 δευτερόλεπτα, to the power of|the|minus|seconds 10 to the power of minus 35 seconds,

δηλαδή, 10 με 35 μηδενικά μαζί, that is|with|zeros|together that is, 10 with 35 zeros together,

του δευτερολέπτου- of|second of the second-

γίνεται μια απίστευτη, εκθετική αύξηση της ακτίνας του σύμπαντος, there is|a|incredible|exponential|increase|of the|radius|of the|universe there is an incredible, exponential increase in the radius of the universe,

κι από εκεί και πέρα, εμφανίζεται σε μια κανονική διαστολή. and|from|there|and|beyond|it appears|in|a|normal|expansion and from there on, it appears in a normal expansion.

Αλλά σε αυτήν την τυχαία, εκθετική διαστολή, but|in|this|the|random|exponential|expansion But in this random, exponential expansion,

έχουν μπει εκεί πέρα όλα τα δαχτυλικά αποτυπώματα they have|entered|there|beyond|all|the|fingerprint|impressions all the fingerprints have been placed there

για να μας πουν τι έγινε και πώς φτάσαμε εδώ πέρα. in order to|to|to us|they tell|what|happened|and|how|we arrived|here|beyond to tell us what happened and how we got here.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε αυτό το πράγμα, it is|important|to|we understand|this|the|thing It is important to understand this thing,

ότι, δηλαδή, το σύμπαν είναι προϊόν μιας τέτοιας τυχαίας διακύμανσης, that|namely|the|universe|it is|product|of a|such|random|fluctuation that is, the universe is the product of such a random fluctuation,

και μετά αυτή η εκθετική διαστολή μας δημιουργεί and|after|this|the|exponential|expansion|to us|creates and then this exponential expansion creates us

-μας προχωράει το σύμπαν τόσο πολύ μπροστά- to us|moves forward|the|universe|so|much|ahead -the universe moves us so far ahead-

μας δημιουργεί, επίσης, και τις πρώτες ανομοιογένειες, to us|creates|also|and|the|first|inhomogeneities it also creates the first inhomogeneities,

οι οποίες αργότερα με τη διαστολή αυξάνονται the|which|later|with|the|expansion|increase which later increase with the expansion

και μας δημιουργούν τις διάφορες δομές που βλέπετε στο σύμπαν. and|to us|they create|the|various|structures|that|you see|in the|universe and create the various structures that you see in the universe.

Δηλαδή, το σύμπαν τυχαίο, οι δομές τυχαίες - that is|the|universe|random|the|structures|random That is, the universe is random, the structures are random -

βεβαίως στηριγμένη στους φυσικούς μας νόμους. of course|based|on the|physical|our|laws of course based on our physical laws.

Προχωράμε, φτάνουμε περίπου we proceed|we reach|approximately We move forward, we reach approximately

όταν είναι 10 εις τη μείον 7 του δευτερολέπτου, when|it is|to|the|minus|of the|second when it is 10 to the minus 7 of a second,

τότε εμφανίζεται και απομονώνεται η λεγόμενη σκοτεινή ύλη. then|it appears|and|it is isolated|the|so-called|dark|matter then the so-called dark matter appears and is isolated.

Έχουμε πει πολλές φορές, και θα έχετε ακούσει, είμαι σίγουρος, we have|said|many|times|and|will|you have|heard|I am|sure We have said many times, and I am sure you have heard,

ότι, αν πάρω την ενεργειακή τούρτα του σύμπαντος, that|if|I take|the|energy|cake|of the|universe that if I take the energy cake of the universe,

το 73% είναι σκοτεινή ενέργεια, το 23% είναι σκοτεινή ύλη, the|is|dark|energy|the|is|dark|matter 73% is dark energy, 23% is dark matter,

και εμείς είμαστε μόνο το 4%. and|we|are|only|the and we are only 4%.

Δηλαδή, όχι μόνο η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, that is|not|only|the|Earth|not|is|the|center|of the|universe That is, not only is the Earth not the center of the universe,

όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι καν φτιαγμένα all|these|that|we see|around|us|not|are|even|made but everything we see around us is not even made

από αυτό που είναι φτιαγμένο το περισσότερο σύμπαν. from|this|that|is|made|the|most|universe from what most of the universe is made.

Για να καταλάβετε για τι συζητάμε. for|to|understand|about|what|we are discussing To understand what we are talking about.

Αυτό όμως το πράγμα, η σκοτεινή ύλη, this|however|the|thing|the|dark|matter However, this thing, dark matter,

δεν το συζητάμε απλώς για αστείο. not|it|we are discussing|just|for|joke we are not just discussing it for fun.

Παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο, it plays|very|much|big|role It plays a very significant role,

γιατί η σκοτεινή ύλη, because|the|dark|matter because dark matter,

η οποία είναι πολύ βαρύτερη από την ύλη που είμαστε φτιαγμένοι the|which|is|very|heavier|than|the|matter|that|we are|made which is much heavier than the matter we are made of

-πρωτόνια, νετρόνια, και τα λοιπά- protons|neutrons|and|the|etc -protons, neutrons, and so on-

είναι ένας πυρήνας γύρω από τον οποίο μπορούν και μεγαλώνουν οι διάφορες δομές, it is|a|core|around|from|the|which|they can|and|they grow|the|various|structures it is a core around which various structures can grow,

κι έτσι φτιάχνουν τα αστέρια, τους Γαλαξίες, and|thus|they make|the|stars|the|galaxies and thus they create stars, galaxies,

και οτιδήποτε άλλο υπάρχει στο σύμπαν. and|anything|else|exists|in the|universe and anything else that exists in the universe.

Με αυτή την έννοια, επαναλαμβάνω, with|this|the|meaning|I repeat In this sense, I repeat,

είναι πολύ σημαντική η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης it is|very|important|the|existence|of the|dark|matter the existence of dark matter is very important

για την ύπαρξη μεγάλων δομών. for|the|existence|large|structures for the existence of large structures.

Και το ξαναλέω για να μην υπάρξει παρεξήγηση. and|it|I say again|for|to|not|there is|misunderstanding And I say it again to avoid any misunderstanding. Σκοτίστηκε το σύμπαν αν θα γινόντουσαν οι μεγάλες δομές, ή όχι. it became dark|the|universe|if|would|they would become|the|large|structures|or|not The universe was darkened over whether the large structures would form or not.

Αλλά όλα αυτά μαζί, μας δίνουν αυτή την εικόνα, but|all|these|together|to us|they give|this|the|image But all of this together gives us this image,

την οποία σας λέω. the|which|to you|I say which I am telling you.

Προχωράμε πολύ μπροστά τώρα. we move forward|very|ahead|now We are moving very far ahead now.

Φτάνουμε στο 2000-τόσο, we arrive|at the|2000-something We are reaching the year 2000-something,

μετά από τόσα χρόνια, και πάμε στο CERN. after|from|so many|years|and|we go|to the|CERN after so many years, and we are going to CERN.

Βλέπετε εκεί στον δρόμο, αυτό το οφιοειδές- you see|there|on the|road|this|the|serpent-like You see there on the road, this serpentine-

θα δείτε τι σημαίνει αυτό το οφιοειδές. will|you see|what|means|this|the|serpent-like you will see what this serpentine means.

Και έχουμε τώρα τον Μεγάλο Αδρονικό Επιταχυντή and|we have|now|the|Large|Hadron|Collider And we now have the Large Hadron Collider

στο CERN. at the|CERN at CERN.

Εκεί τι κάνουμε; there|what|do we do What do we do there?

Έχοντας τις μεγάλες ενέργειες που συγκρούουμε τα πρωτόνια, having|the|large|energies|that|we collide|the|protons Having the high energies with which we collide protons,

δημιουργούμε εκεί, τοπικά, we create|there|locally we create there, locally,

περιοχές οι οποίες μοιάζουν σαν να αναπαράγουμε το σύμπαν, regions|the|which|they seem|like|to|we reproduce|the|universe areas that seem like we are reproducing the universe,

μια περιοχή του σύμπαντος, χιλιάδες χρόνια πίσω. a|region|of the|universe|thousands|years|ago a region of the universe, thousands of years back.

Δηλαδή, όταν μιλάω για το CERN, για τις ενέργειες που έχει, that is|when|I talk|about|the|CERN|about|the|energies|that|it has That is, when I talk about CERN, about the energies it has,

είναι σαν να μπορώ να κοιτάξω κρυφά, it is|like|to|I can|to|I look|secretly it's like I can look secretly,

πώς ήταν το σύμπαν how|it was|the|universe how the universe was

δέκα ενός δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου - ten|one|billionth|of the|second ten billionth of a second -

το οποίο είναι τρομακτικό πράγμα. which|which|is|terrifying|thing which is a terrifying thing.

Δεν αναπαράγουμε το σύμπαν, μη φοβάστε. not|we reproduce|the|universe|not|you fear We do not reproduce the universe, do not worry.

Φτιάχνουμε περιοχές οι οποίες μοιάζουν [με την αρχή του σύμπαντος], we create|regions|which|which|resemble|to|the|beginning|of|universe We create areas that resemble [the beginning of the universe],

και έτσι μπορούμε και τις μελετάμε στο εργαστήριο. and|so|we can|and|them|we study|in the|laboratory and thus we can study them in the laboratory.

Αυτό το οποίο συμβαίνει, [είναι ότι] προχωράμε, this|the|which|is happening|is|that|we are progressing What is happening is that we are progressing,

και βλέπουμε τώρα εδώ πέρα - εδώ μιλάμε για την Ελλάδα του 2030. and|we see|now|here|over there|here|we are talking|about|the|Greece|of and we are now seeing here - here we are talking about Greece in 2030.

Εγώ θα σας πω τι θα συμβεί στον κόσμο, στο σύμπαν, το 10 εις την 30. I will tell you what will happen in the world, in the universe, 10 to the power of 30.

Το 30 είναι εκθέτης, δεν είναι απλώς το 2030. The 30 is an exponent, it is not just 2030.

Αυτό που νομίζουμε πολλοί εδώ πέρα, όπως θα διαβάζετε στη διαφάνεια, What many of us here think, as you will read on the slide,

είναι ότι κάποια στιγμή τα πρωτόνια, από τα οποία είμαστε φτιαγμένοι is that at some point the protons, from which we are made,

-θυμόσαστε ότι έχουμε τα πρωτόνια, που γύρω γυρίζουν τα ηλεκτρόνια- you remember|that|we have|the|protons|that|around|they revolve|the|electrons -do you remember that we have protons, around which electrons revolve-

φτιάχνουν τα άτομα they make|the|atoms they form atoms

και από εκεί δημιουργείται αυτό το πράγμα το οποίο βλέπετε εδώ, and|from|there|it is created|this|the|thing|the|which|you see|here and from there this thing that you see here is created,

αυτό όμως το πράγμα, τα πρωτόνια αυτά, this|however|the|thing|the|protons|these but this thing, these protons,

-δεν είναι αποδεδειγμένο πειραματικά αυτό που σας λέω, ακόμα, not|is|proven|experimentally|this|that|to you|I say|still -it is not experimentally proven what I am telling you, yet,

πολύ από εμάς πιστεύουν ότι είναι σωστό- many|of|us|they believe|that|is|right many of us believe that it is correct-

ότι αυτά θα διασπαστούνε. that|these|will|they will split that these will decay.

Οπότε, καταλαβαίνετε ότι ύστερα από 10 εις την 34 χρόνια, so|you understand|that|after|from|to the power of|the|years So, you understand that after 10 to the power of 34 years,

νομίζω θα διασπαστούμε αυτόματα. I think|will|we will split|automatically I think we will automatically split.

Έχουμε χρόνο, μη φοβάστε, να το προσέξουμε αυτό το πράγμα. we have|time|not|you all fear|to|it|we will pay attention to|this|the|thing We have time, don't worry, to pay attention to this thing.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Οπότε μη στεναχωριέστε και έχουμε αυτοκτονίες, και τα λοιπά. so|not|you all worry|and|we have|suicides|and|the|etc So don't be sad and we have suicides, and so on.

Έχουμε χρόνο για αυτό το πράγμα εδώ πέρα, we have|time|for|this|the|thing|here|over We have time for this thing here,

και θα το δούμε αν συμβαίνει. and|will|it|we see|if|it happens and we will see if it happens.

Αυτή, λοιπόν, η εξέλιξη η οποία σας λέω - this|therefore|the|development|the|which|to you|I say So, this development that I am telling you -

βλέπετε εδώ υπάρχει ένα οφιοειδές πράγμα, you see|here|there is|a|serpentine|thing you see here there is a serpentine thing,

δεν είναι τυχαίο που το έχω κάνει έτσι. not|is|coincidence|that|it|I have|done|like this It is not a coincidence that I have done it this way.

Θα ήταν πιο εύκολο να έχω έναν δρόμο και να βγάζω τα βελάκια. will|would be|more|easy|to|I have|a|road|and|to|I put out|the|arrows It would be easier to have one road and to produce the arrows.

Αυτό είναι για να σας δείξω, this|is|for|to|you|I show This is to show you,

αυτό είναι ένα «S» - το S είναι εκεί για «string». this|is|an|S|the|S|is|there|for|string this is an 'S' - the S is there for 'string'.

Το «string» σημαίνει πολλά πράγματα. the|string|means|many|things The "string" means many things.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Τώρα όμως, στη δική μου ομιλία, το string σημαίνει η Θεωρία των Χορδών now|however|in the|own|my|speech|the|string|means|the|theory|of the|strings But now, in my speech, the string means String Theory

ή των Υπερχορδών. or|of the|superstrings or Superstring Theory.

Και για αυτό έχω ακουμπήσει όλα αυτά τα πράγματα πάνω στο string, and|for|this|I have|placed|all|these|the|things|on|the|string And for this, I have placed all these things on the string,

όπως βλέπετε, as|you see as you can see,

γιατί αυτή είναι η βασική θεωρία που πιστεύουμε ότι είναι πίσω από αυτά. because|this|is|the|basic|theory|that|we believe|that|is|behind|from|these because this is the fundamental theory that we believe is behind these.

Και αυτό που θέλω να σας τονίσω, και είναι πάρα πολύ καινούριο and|this|that|I want|to|to you|emphasize|and|is|very|very|new And what I want to emphasize to you, and it is very new

και δεν ξέρω αν έχει ακουστεί πολύ, είναι το εξής πράγμα, ότι and|not|I know|if|has|been heard|much|it is|the|following|thing|that and I don't know if it has been heard much, it is the following thing, that

- ξέρετε ότι η Θεωρία των Υπερχορδών για να είναι σωστή, you know|that|the|Theory|of the|Superstrings|for|to|it is|correct - you know that the String Theory to be correct,

που σημαίνει ότι τα σωματίδια έχουνε μια πεπερασμένη διάσταση, which|means|that|the|particles|they have|a|finite|dimension which means that particles have a finite dimension,

δεν είναι μαθηματικά σημεία- not|they are|mathematical|points they are not mathematical points-

πρέπει να ζούμε σε 11 διαστάσεις· δεν ζούμε σε 11 διαστάσεις, must|to|we live|in|dimensions|not|we live|in|dimensions we must live in 11 dimensions; we do not live in 11 dimensions,

ζούμε σε τέσσερις διαστάσεις, we live|in|four|dimensions we live in four dimensions,

δηλαδή, μήκος, πλάτος, ύψος και χρόνος. that is|length|width|height|and|time that is, length, width, height, and time.

Τι γίνονται οι άλλες εφτά; what|happen to|the|other|seven What happens to the other seven?

Οι άλλες εφτά διπλώνουν, και είναι πάρα πολύ μικρές. the|other|seven|they fold|and|they are|very|very|small The other seven fold, and they are very small.

Ο τρόπος, όμως the|way|however However, the way

-προσέξτε τώρα τι απαντάμε, ένα πολύ βασικό ερώτημα- |now|what|we answer|a|very|basic|question- -pay attention now to what we are answering, a very basic question-

ο τρόπος που διπλώνουν αυτές οι έξτρα διαστάσεις, the|way|that|they fold|these|the|extra|dimensions the way these extra dimensions fold,

καθορίζουν τους φυσικούς νόμους αυτού του σύμπαντος. they define|the|physical|laws|of this|the|universe they define the physical laws of this universe.

Και η απάντηση είναι -γιατί;- and|the|answer|is|why And the answer is -why?-

γιατί τα ηλεκτρόνια που νομίζετε ότι είναι ελεύθερα, because|the|electrons|that|you think|that|are|free because the electrons that you think are free,

τα ηλεκτρόνια βλέπουν αυτές τις άλλες εφτά διαστάσεις· the|electrons|see|these|the|other|seven|dimensions the electrons see these other seven dimensions;

εμείς δεν τις βλέπουμε. we|not|them|see we do not see them.

Δεν κινούνται μόνο στις τέσσερις διαστάσεις, not|they move|only|in the|four|dimensions They do not move only in the four dimensions,

κινούνται και στις άλλες εφτά. they move|and|in the|other|seven they also move in the other seven.

Για να χωρέσουν, όμως for|to|fit|however However, to fit,

-επειδή είναι περιορισμένες και φραγμένες αυτές οι διαστάσεις- ||limited||bounded||| -because these dimensions are limited and confined-

μόνο ειδικού είδους σωματίδια |special|| only special types of particles

με ειδικές ιδιότητες μπορούν να προχωρούν εκεί πέρα. ||properties|||advance|| with special properties can proceed there.

Και να, λοιπόν, πώς από εκεί βγαίνει το φωτόνιο, ||||||||photon And here it is, how the photon comes out from there,

βγαίνει το βαρυτόνιο, και τα λοιπά. it comes out|the|baryon|and|the|rest the barytonium comes out, and so on.

Και να, λοιπόν, πώς βγαίνουν οι φυσικοί νόμοι. and|here|therefore|how|they come out|the|physical|laws And here, then, is how the natural laws come out.

Έχουμε, λοιπόν, για πρώτη φορά - we have|therefore|for|first|time So we have, for the first time -

γιατί συνήθως, αν θυμόσαστε, ρώταγαν πάντα: because|usually|if|you remember|they asked|always because usually, if you remember, they always asked:

«Καλά όλα αυτά που μας λέτε, και τα λοιπά, αλλά τους φυσικούς νόμους, πώς;» good|all|these|that|to us|you say|and|the|etc|but|the|physical|laws|how "All of this you are telling us is fine and all, but what about the laws of nature, how?"

Να η απάντηση. here is|the|answer Here is the answer.

Τους φυσικούς νόμους τους καταλαβαίνουμε. the|physical|laws|them|we understand We understand the laws of nature.

Κάθε σύμπαν που είναι δυνατόν να δημιουργείται every|universe|that|is|possible|to|be created Every universe that can be created

-γιατί με αυτήν την τυχαία διακύμανση μπορούν να δημιουργούνται πολλά σύμπαντα- |with|this|the|random|fluctuation|they can|to|be created|many|universes- -because with this random fluctuation many universes can be created-

ο τρόπος ο οποίος διπλώνουν οι διαστάσεις the|way|that|which|they fold|the|dimensions the way in which the dimensions fold

χαρακτηρίζει το σύμπαν. characterizes|the|universe characterizes the universe.

Το σύμπαν βγαίνει μαζί με τους φυσικούς νόμους. the|universe|comes out|together|with|the|physical|laws The universe comes along with the physical laws.

Για εμάς είναι πάρα πολύ μεγάλο - for|us|it is|very|very|big For us, it is very significant -

δεν νόμιζα ότι στη γενιά μου θα απαντούσαμε αυτό το πρόβλημα, not|I thought|that|in the|generation|my|will|we would answer|this|the|problem I didn't think that in my generation we would be addressing this problem,

το οποίο σας λέω τώρα, which|that|to you|I am saying|now which I am telling you now,

και θεωρούμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό, and|we consider|that|it is|very|very|important and we consider it to be very important,

γιατί μας λύνει πάρα πολλά προβλήματα. because|to us|it solves|very|many|problems because it solves a lot of problems for us.

Αυτή, λοιπόν, όλη η ιστορία που βλέπετε τώρα - this|therefore|all|the|story|that|you see|now So, this whole story that you see now -

δηλαδή, έχουμε μια συγκεκριμένη θεωρία, βασισμένη σε πειραματικά δεδομένα. that is|we have|a|specific|theory|based|on|experimental|data that is, we have a specific theory, based on experimental data.

Και κοιτάτε να δείτε τα πειραματικά δεδομένα - and|you look|to|see|the|experimental|data And you look to see the experimental data -

δε θα γίνετε φυσικοί, απλώς κοιτάτε να δείτε. not|will|you will become|physicists|just|you look|to|see you will not become physicists, you are just looking to see.

Η καμπύλη αυτή, η πράσινη, που βλέπετε, the|curve|this|the|green|that|you see This curve, the green one, that you see,

ήταν από τους θεωρητικούς, από το 1980, it was|from|the|theorists|since|the was from the theorists, since 1980,

και λέει, άμα θα πάτε να κάνετε αυτά που σας λέω, and|it says|if|will|you go|to|do|these|that|to you|I say and it says, if you go to do what I tell you,

θα βρείτε αυτό. you will|find|this you will find this.

Τα τελευταία πειραματικά δεδομένα, είναι τα κόκκινα που βλέπετε επάνω. the|latest|experimental|data|they are|the|red|that|you see|above The latest experimental data is the red ones you see above.

Καταλαβαίνετε τι συμβαίνει, και πέφτει πάνω, και είναι από το 2013 - you understand|what|is happening|and|it falls|on|and|it is|from|the You understand what is happening, and it falls down, and it is from 2013 -

και είναι [από την αποστολή] Πλανκ. and|it is|from|the|mission|Planck and it is [from the mission] Planck.

Που αυτό σημαίνει, ότι κάτι ξέρουμε, that|this|means|that|something|we know Which means that we know something,

ότι αυτά που λέμε έχουν κάποια σχέση με την πραγματικότητα. that|these|that|we say|they have|some|relation|with|the|reality that what we say has some relation to reality.

Θέλω, λοιπόν, να πω ότι ζούμε μια απίστευτη στιγμή I want|therefore|to|say|that|we live|an|incredible|moment So, I want to say that we are living an incredible moment

στην ιστορία της ανθρωπότητος. in the|history|of the|humanity in the history of humanity.

Καταλαβαίνουμε απίστευτα πράγματα. we understand|incredibly|things We understand incredible things.

Αν με ρωτούσατε πριν από 15 χρόνια, δεν ήξερα αν θα φτάσουμε ποτέ εδώ πέρα. if|me|you would ask|before|ago|years|not|I knew|if|would|we will arrive|ever|here|beyond If you had asked me 15 years ago, I didn't know if we would ever get here.

Και έχουμε να δούμε το 2030, and|we have|to|see|the And we have to see 2030,

νομίζω ότι αυτά θα έχουν ξεκαθαριστεί πάρα πολύ καλύτερα. I think|that|these|will|they will have|clarified|very|much|better I think that these will have become much clearer.

Και φαντάζομαι, ο αντίστοιχος που θα είναι εδώ και θα σας μιλάει, and|I imagine|the|corresponding|who|will|is|here|and|will|to you|speaks And I imagine, the corresponding person who will be here and will be speaking to you,

θα τα θεωρεί αυτά πια ιστορικά δεδομένα. will|these|considers|these|now|historical|data will consider these things as historical facts.

Αυτό, λοιπόν, που θέλω να τονίσω εδώ πέρα, this|therefore|that|I want|to|emphasize|here|beyond So, what I want to emphasize here,

-γιατί, αν με ρωτήσετε: because|if|to me|you ask -because if you ask me:

«Και αυτά εμάς τι μας ενδιαφέρουν;» and|these|us|what|to us|they interest "And what do these matter to us?"

Καταρχάς, το τι μας ενδιαφέρουν, νομίζω πρέπει να μας ενδιαφέρουν όλους. first of all|the|what|to us|they interest|I think|must|to|to us|they interest|everyone First of all, what matters to us, I think, should matter to all of us.

Γιατί, αν απαντάμε σε αυτά τα ερωτήματα, τα οποία είναι τα βασικά ερωτήματα because|if|we answer|to|these|the|questions|the||||basic|questions Because, if we answer these questions, which are the fundamental questions

-αυτό θέλουν να απαντήσουν οι φιλόσοφοι, αυτό θέλουν να απαντήσουν οι ποιητές, this|they want|to|to answer|the|philosophers|this|they want|to|to answer|the|poets -this is what philosophers want to answer, this is what poets want to answer,

αυτό θέλουν να απαντήσουν οι καλλιτέχνες, όλο αυτό το πράγμα, τι είμαστε εδώ πέρα- this|they want|to|answer|the|artists|all|this|the|thing|what|we are|here|there this is what the artists want to answer, all this thing, what we are here for-

δυστυχώς, ο ρόλος μας μέσα στο σύμπαν αυτό δε φαίνεται να είναι τίποτα· unfortunately|the|role|our|inside|in the|universe|this|not|seems|to|to be|nothing unfortunately, our role in this universe seems to be nothing;

ότι είμαστε τυχαίες υπάρξεις, όπου εμείς καθορίζουμε that|we are|random|existences|where|we|determine that we are random beings, where we define

τον ρόλο μας και τον σκοπό μας. the|role|our|and|the|purpose|our our role and our purpose.

Δεν υπάρχει κανένας προσκοπός που να κανονίζει τα πράγματα. not|exists|any|scout|who|to|organizes|the|things There is no scout who organizes things.

Αυτά μας λένε αυτές οι θεωρίες. these|to us|say|these|the|theories This is what these theories tell us.

Φτάνουμε τώρα σε σημεία, που δεν είναι απλώς - we are reaching|now|to|points|that|not|are|simply We are now reaching points that are not just -

και τι μας νοιάζει μια ομάδα τρελών που ασχολούνται με αυτό το πράγμα. and|what|to us|concerns|a|group|of crazy people|who|are dealing|with|this|the|thing and why should we care about a group of crazy people who are dealing with this thing.

Μας απαντούν βασικά ερωτήματα. to us|they answer|basic|questions They answer basic questions.

Αυτό, λοιπόν, που θέλω να τονίσω, είναι: this|therefore|that|I want|to|I emphasize|it is So, what I want to emphasize is:

δε θα σας πω εγώ πώς θα σκεφτείτε, απλώς εγώ σας δίνω αυτή την πληροφορία not|will|to you|I say|I|how|will|you think|simply|I|to you|I give|this|the|information I won't tell you how to think, I simply give you this information

και ο καθένας την περνάει μέσα από τις συνάψεις του και το μυαλό του and|the|everyone|it|he passes|through|from|the|connections|his|and|the|mind|his and everyone processes it through their own connections and mind.

και καταλαβαίνει να δει πού βρισκόμαστε. and|he/she understands|to|see|where|we are and understands to see where we are.

Επαναλαμβάνω, θα έχουμε πολύ περισσότερη πληροφορία τα επόμενα χρόνια, I repeat|will|we will have|very|more|information|the|next|years I repeat, we will have much more information in the coming years,

και φαντάζομαι να καταλαβαίνετε ότι, με αυτά που σας είπα, and|I imagine|to|you understand|that|with|these|that|to you|I said and I imagine you understand that, with what I told you,

ότι εάν θα ήμουν τώρα ο Μικελάντζελο, that|if|would|I were|now|the|Michelangelo that if I were Michelangelo now,

αυτή θα ήταν η εικόνα που θα έκανα, με τη διαστολή, στην Καπέλα Σιξτίνα. this|will|was|the|image|that|will|I would make|with|the|expansion|in the|Chapel|Sistine this would be the image I would create, with the expansion, in the Sistine Chapel.

Σας ευχαριστώ πολύ! you|I thank|very Thank you very much!

(Χειροκρότημα) applause (Applause)