×

我们使用cookies帮助改善LingQ。通过浏览本网站,表示你同意我们的 cookie 政策.


image

Ντοστογιέφσκι, Φ - Αδελφοί Καραμάζοφ, 2. VI. Γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος!

2. VI. Γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος!

Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς ήταν εικοσιοχτώ χρονών, είχε μέτριο ανάστημα κι ευχάριστο πρόσωπο, μα φαινόταν πολύ μεγαλύτερος. Είχε γερά μούσκουλα και μπορούσε κανείς να διακρίνει πως είχε μεγάλη σωματική δύναμη μα παρ' όλ' αυτά το πρόσωπό του φαινόταν κάπως αρρωστιάρικο, έτσι καθώς ήταν αδύνατο με βαθουλωμένα μάγουλα που 'χαν ένα ασθενικό κιτρινιάρικο χρώμα. Τα αρκετά μεγάλα, σκοτεινά και προεξέχοντα μάτια του κοίταζαν σταθερά κι επίμονα μα κάπως αόριστα. Ακόμα κι όταν νεύριαζε και μιλούσε ερεθισμένος, το βλέμμα του δεν επηρεαζόταν απ' την εσωτερική του ταραχή και είχε μιαν άλλη έκφραση που καμιά φορά δεν ταίριαζε καθόλου με τη στιγμή. «Δύσκολο να καταλάβεις τι σκέφτεται», λέγανε μερικές φορές κείνοι που κουβέντιαζαν μαζί του. Άλλοι πάλι, βλέποντας τα μάτια του σκεφτικά και σκυθρωπά, συνέβαινε κάποτε να μείνουν κατάπληχτοι με τ' αναπάντεχα γέλια του που αποδείχνανε πως έκανε χαρούμενες και παιχνιδιάρικες σκέψεις, τη στιγμή ακριβώς που τα μάτια του δείχνανε τόση σκυθρωπότητα. Εξάλλου, δεν ήταν και παράξενο που το πρόσωπό του φαινόταν αρρωστιάρικο: όλοι ξέρανε ή είχαν ακουστά για την εξαιρετικά πολυτάραχη και «γλεντζέδικη» ζωή που 'κανε στην πολιτεία μας κείνον ακριβώς τον τελευταίο καιρό. Ξέρανε ακόμα και τον ασυνήθιστο εκνευρισμό όπου τον είχαν φέρει οι ασταμάτητες φιλονικείες με τον πατέρα του για τα περιουσιακά τους. Στην πολιτεία κυκλοφορούσαν αρκετά ανέκδοτα πάνω σ' αυτό το θέμα. Είν' αλήθεια πως κι από φυσικού του ήταν ευερέθιστος, «έχει ένα πνεύμα στρεβλό και κομματιαστό», όπως είχε πει χαρακτηριστικά ο ειρηνοδίκης μας Συμεών Ιβάνοβιτς Κατσάλνικοβ σε μιαν ομήγυρη.

Μπήκε ντυμένος άψογα και κομψά, με κουμπωμένη τη ρεντιγκότα του, με μαύρα γάντια, κρατώντας ένα ψηλό καπέλο στο χέρι. Σαν στρατιωτικός που πριν από λίγο αποστρατεύτηκε, άφηνε μουστάκι και ξύριζε για την ώρα τα γένια, Τα σκουρόξανθα μαλλιά του ήταν κομμένα κοντά και χτενισμένα προς τα μπρος στους κροτάφους. Βημάτιζε αποφασιστικά, με μεγάλα στρατιωτικά βήματα. Κοντοστάθηκε στο κατώφλι κι έριξε σ' όλους ένα βλέμμα. Ύστερα κατευθύνθηκε ίσα προς τον στάρετς μαντεύοντας πως αυτός είναι ο οικοδεσπότης. Έκανε μιαν βαθιάν υπόκλιση και ζήτησε την ευλογία του. Ο στάρετς ανασηκώθηκε και τον ευλόγησε. Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς φίλησε με σεβασμό το χέρι του και, εξαιρετικά ταραγμένος, σχεδόν εκνευρισμένος, πρόφερε:

— Παρακαλώ να φανείτε μεγαλόψυχος και να με συγχωρήσετε που σας έκανα να με περιμένετε τόσην ώρα. Όμως δυό φορές ρώτησα τον υπηρέτη Σμερντιακόβ που μου έστειλε ο πατερούλης μου κι αυτός με βεβαίωσε κατηγορηματικά πως η συνάντηση είχε οριστεί στη μια. Τώρα μόλις μαθαίνω...

— Μην ανησυχείτε, τον διέκοψε ο στάρετς, δεν είναι τίποτα, δεν πειράζει που αργήσατε λιγάκι.

— Σας είμαι εξαιρετικά ευγνώμων και ήμουν εντελώς βέβαιος πως θα μου δείχνατε την καλοσύνη σας.

Λέγοντάς τα αυτά ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς υποκλίθηκε για μιαν ακόμα φορά, ύστερα γυρίζοντας απότομα στον «πατερούλη» του του 'κανε κι αυτουνού μιαν υπόκλιση το ίδιο βαθιά και γεμάτη σεβασμό. Ήταν φανερό πως είχε αποφασίσει απ' τα πριν αυτή την υπόκλιση με όλη του την ειλικρίνεια, θεωρώντας το υποχρέωσή του να εκφράσει μ' αυτό τον τρόπο το σεβασμό του και τις καλές του προθέσεις. Αν κι αυτό ήταν εντελώς αναπάντεχο για τον Φιόντορ Παύλοβιτς, αυτός δεν τα 'χασε: πήδηξε απ' την πολυθρόνα του κι απαντώντας στη βαθιά υπόκλιση του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς υποκλίθηκε κι αυτός το ίδιο βαθιά στο γιό του. Το πρόσωπό του έγινε ξαφνικά σοβαρό κι επιβλητικό, πράμα όμως που τον έκανε να πάρει μια εντελώς μοχθηρή έκφραση. Ύστερ' απ' αυτό, ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έκανε σιωπηλός μιαν υπόκλιση σ' όλους γενικά και με τα μεγάλα κι αποφασιστικά του βήματα πλησίασε το παράθυρο και κάθισε στη μοναδική καρέκλα που 'χε μείνει αδειανή, δίπλα στον πάτερ Παΐσιο. Τότε έγειρε προς τα μπρος το κορμί του κι ετοιμάστηκε ν' ακούσει τη συνέχεια της συζήτησης που αυτός είχε διακόψει.

Ο ερχομός του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς τους απασχόλησε δυό λεπτά όλα κι όλα, και η συζήτηση δεν μπορούσε να μη συνεχιστεί. Μα τούτη τη φορά ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς δεν το θεώρησε αναγκαίο ν' απαντήσει στην ξεκάθαρη και σχεδόν αγανακτισμένη ερώτηση του πάτερ Παΐσιου.

— Επιτρέψτε μου να μη συνεχίσω πάνω σ' αυτό, πρόφερε αυτός με κάποια κοσμική υπεροψία. Στο κάτω-κάτω, αυτό το θέμα είναι αρκετά περίπλοκο. Νά, ο Ιβάν Φιοντόροβιτς χαμογελάει ειρωνικά: σίγουρα θα 'χει κάτι ενδιαφέρον να μας πει και σε τούτη την περίπτωση. Ρωτήστε αυτόν καλύτερα.

Δεν έχω τίποτα ιδιαίτερο να πω, θα 'θελα μονάχα να κάνω μια μικρή παρατήρηση, απάντησε αμέσως ο Ιβάν Φιοντόροβιτς, πως γενικά ο ευρωπαϊκός λιμπεραλισμός, και μάλιστα κι ο δικός μας λιμπεραλιστικός ντιλεταντισμός, από πολύν καιρό πια κι αρκετά συχνά, κάνει σύγχυση των τελικών αποτελεσμάτων του σοσιαλισμού και του χριστιανισμού. Αυτό το εξωφρενικό συμπέρασμα είναι φυσικά πολύ χαρακτηριστικό. Κι εξάλλου δεν είναι μονάχα οι λιμπεραλίστες και οι ντιλετάντες που μπερδεύουν το σοσιαλισμό με το χριστιανισμό, μα σε πολλές περιπτώσεις το ίδιο κάνουν και οι χωροφύλακες, οι χωροφύλακες του εξωτερικού φυσικά. Το παρισινό σας ανέκδοτο είναι χαρακτηριστικό, Πιότρ Αλεξάντροβιτς.

— Και πάλι θα σας παρακαλέσω, κύριοι, ν' αφήσουμε εντελώς αυτό το θέμα, ξανάπε ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς, και' 'γω σ' αντάλλαγμα θα σας διηγηθώ ένα ανέκδοτο για τον ίδιο τον Ιβάν Φιοντόροβιτς, πολύ ενδιαφέρον και χαρακτηριστικό. Μόλις πριν από πέντε μέρες, σε μια συγκέντρωση, όπου παρευρίσκονταν προπάντων κυρίες, δήλωσε πανηγυρικά σε μια συζήτηση πως σ' όλη τη γη δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να μπορεί ν' αναγκάσει τους ανθρώπους ν' αγαπήσουν τους όμοιούς τους, πως δεν υπάρχει κανένας φυσικός νόμος που ν' αναγκάζει τον άνθρωπο ν' αγαπάει την ανθρωπότητα και πως, αν υπάρχει και υπήρχε ως τα τώρα αγάπη στον κόσμο, αυτό δεν έγινε από κανένα νόμο της φύσης, μα μόνο και μόνο γιατί ο άνθρωπος πίστευε στην αθανασία του. Ο Ιβάν Φιοντόροβιτς πρόσθεσε πως αυτός ακριβώς είναι ο «φυσικός νόμος» —μέσα σε εισαγωγικά— έτσι που αν λείψει απ' την ανθρωπότητα η πίστη για την αθανασία της, θα εξαφανιστεί αμέσως όχι μονάχα η αγάπη μα και η απαραίτητη δύναμη για τη συνέχιση της παγκόσμιας ζωής. Κι όχι μονάχα αυτό: σε μια τέτοια περίπτωση δε θα υπάρχει πια τίποτα ανήθικο, όλα θα επιτρέπονται, ακόμα και η ανθρωποφαγία. Μα προχώρησε κι ακόμα παραπέρα: τέλειωσε με τη διαβεβαίωση πως για κάθε άνθρωπο που, όπως εμείς, δεν πιστεύει ούτε στο Θεό ούτε στην αθανασία του, ο φυσικός νόμος πρέπει να γίνει το αντίθετο του ως τα τώρα θρησκευτικού νόμου, έτσι που ο εγωισμός, ακόμα κι όταν φτάνει ως το κακούργημα, όχι μονάχα θα πρέπει να 'ναι επιτρεπτός, μα θα πρέπει να τον παραδεχτεί κανείς και σαν αναγκαίο, σαν την πιο λογική και σχεδόν σαν την πιο ευγενική διέξοδο απ' την κατάσταση που βρίσκεται. Απ' αυτή την παραδοξολογία μπορείτε, κύριοι, να βγάλετε τα συμπεράσματά σας και να καταλάβετε τι υποστηρίζει και τι ίσως έχει σκοπό να υποστηρίξει ο καλός μα εκκεντρικός και παραδοξολόγος Ιβάν Φιοντόροβιτς.

— Μια στιγμή, παρακαλώ, φώναξε αναπάντεχα ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, θέλω να δω αν κατάλαβα καλά: «Το κακούργημα όχι μονάχα θα πρέπει να 'ναι επιτρεπτό μα θα πρέπει να το παραδεχτεί κανείς σαν την πιο αναπόφευχτη και την πιο λογική

διέξοδο για τον κάθε άθεο!» Έτσι είναι η όχι;

— Έτσι ακριβώς, είπε ο πάτερ Παΐσιος.

— Θα το 'χω υπόψη μου.

Αφού τα είπε αυτά ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, σώπασε το ίδιο απότομα όπως ανακατεύτηκε και στη συζήτηση. Όλοι τον κοίταξαν με περιέργεια.

— Πραγματικά, λοιπόν, έχετε την πεποίθηση πως αυτό θα συμβεί όταν οι άνθρωποι χάσουν την πίστη τους στην αθανασία της ψυχής τους; ρώτησε ξαφνικά ο στάρετς τον Ιβάν Φιοντόροβιτς.

— Ναι, αυτό είπα. Δεν υπάρχει αρετή όταν δεν υπάρχει πίστη στην αθανασία.

— Θα πρέπει να 'στε μακάριος αν το πιστεύετε αυτό ή πολύ δυστυχισμένος!

— Γιατί δυστυχισμένος; ρώτησε χαμογελώντας ο Ιβάν Φιοντόροβιτς.

— Γιατί κατά πάσαν πιθανότητα δεν πιστεύετε κι ο ίδιος στην αθανασία της ψυχής σας κι ούτε σ' αυτά που γράψατε για την Εκκλησία και για το εκκλησιαστικό ζήτημα.

— Μπορεί να 'χετε και δίκιο! Όμως δεν αστειευόμουνα κι εντελώς... ομολόγησε ξαφνικά μ' ένα παράξενο τρόπο ο Ιβάν Φιοντόροβιτς και κοκκίνισε.

—Δεν αστειευόσαστε κι εντελώς, αυτό είν' αλήθεια. Αυτή η σκέψη δεν καταστάλαξε ακόμα στην καρδιά σας και σας βασανίζει. Μα κι αυτός που βασανίζεται αγαπάει καμιά φορά να διασκεδάζει με την απόγνωσή του, λες και το κάνει κι αυτό από απόγνωση. Προς το παρόν και σεις διασκεδάζετε από απόγνωση, γράφοντας άρθρα, συζητώντας στα κοσμικά σαλόνια χωρίς και σεις ο ίδιος να πιστεύετε στη διαλεχτική σας και κοροϊδεύοντάς την μέσα σας με καημό και θλίψη... Δεν έχετε λύσει αυτό το πρόβλημα κι αυτό είναι το μεγάλο σας βάσανο γιατί το πρόβλημα ζητάει επιταχτικά μια λύση...

— Και μπορεί τάχα να λυθεί μέσα μου; Να λυθεί με θετικό τρόπο; εξακολουθούσε να ρωτάει περίεργος ο Ιβάν Φιοντόροβιτς κοιτάζοντας με κάποιο αινιγματικό χαμόγελο τον στάρετς.

— Κι αν ακόμα δεν μπορεί να λυθεί θετικά, ποτέ δε θα λυθεί ούτε κι αρνητικά. Την ξέρετε κι ο ίδιος αυτή την ιδιότητα της καρδιάς σας. Κι απ' αυτό προέρχεται όλο το μαρτύριό σας. Μα πρέπει να ευγνωμονείτε τον πλάστη που σας έδωσε μιαν ανώτερη καρδιά που 'ναι ικανή να υποφέρει αυτό το μαρτύριο: «φιλοσοφείν περί των υψίστων, ερευνάν τα ύψιστα, ότι εν τοις ουρανοίς ή κατοικία ημών έστι». Είθε να σας δώσει ο Θεός τη δυνατότητα να βρείτε τη λύση όταν θα βρίσκεστε ακόμα στη γη και είθε να ευλογεί την οδόν σας!

Ο στάρετς σήκωσε το χέρι του και ήταν έτοιμος να ευλογήσει απ' τη θέση του τον Ιβάν Φιοντόροβιτς. Μα εκείνος σηκώθηκε ξαφνικά απ' την καρέκλα του, τον πλησίασε, δέχτηκε την ευλογία του, του φίλησε το χέρι και γύρισε χωρίς να πει λέξη στη θέση του. Το πρόσωπό του είχε σταθερή και σοβαρή έκφραση. Αυτό το φέρσιμο, μα κι όλη η προηγούμενη κουβέντα που δεν μπορούσε κανείς να την περιμένει απ' τον Ιβάν Φιοντόροβιτς, τους εξέπληξε όλους με την αινιγματικότητά του και με την κάποια επισημότητά του, τόσο που για λίγο όλοι σώπασαν και το πρόσωπο του Αλιόσα έδειχνε σχεδόν φοβισμένο. Μα ο Μιούσοβ ξαφνικά ανασήκωσε τους ώμους του και την ίδια στιγμή ο Φιόντορ Παύλοβιτς σηκώθηκε όρθιος.

— Πανιερότατε και παναγιότατε στάρετς! φώναξε δείχνοντας τον Ιβάν Φιοντόροβιτς: Αυτός είναι ο γιος μου, σαρξ εκ της σαρκός μου, ο πιο αγαπημένος μου! Τούτος είναι ο άξιος, σαν να λέμε ο Καρλ Μορ, κι αυτός ο γιος που μπήκε τώρα μόλις, ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς που μαλώνω μαζί του και σας ζητάω να μου δώσετε το δίκιο, είναι ο ανάξιος Φραντς Μορ, και οι δυό τους απ' τους «Ληστές» του Σίλλερ, και 'γω, εγώ σ' αυτή την περίπτωση είμαι ο ηγεμονεύων κόμης φον Μορ! Κρίνετέ μας και σώστε μας! Έχουμε ανάγκη όχι μονάχα απ' τις προσευχές μα κι απ' τις προρήσεις σας.

— Μιλήστε απλά και μην αρχίζετε να προσβάλλετε δικούς σας ανθρώπους, απάντησε ο στάρετς με μιαν αδύναμη, εξαντλημένη φωνή. Ήταν φανερό πως όσο πήγαινε κουραζόταν περισσότερο κι έχανε τις δυνάμεις του.

— Ολ' αυτά είναι μια αισχρή κωμωδία που την προαισθανόμουν απ' την ώρα που ερχόμουνα δω πέρα! ξεφώνισε αγαναχτισμένος ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς και σηκώθηκε κι αυτός απότομα. Με συγχωρείτε, αιδεσιμότατε πάτερ, γύρισε και είπε στον στάρετς, εγώ είμαι αμόρφωτος άνθρωπος κι ούτε ξέρω καλά-καλά να σας προσφωνήσω, μα σας κοροϊδέψανε και σεις δείξατε υπερβολική καλοσύνη που μας επιτρέψατε να μαζευτούμε δω πέρα. Ο πατερούλης μου επιδιώκει απλώς και μόνο να δημιουργήσει σκάνδαλο. Γιατί; θα μου πείτε. Αυτό πια είναι δικός του λογαριασμός. Αυτός πάντα έχει το σκοπό του. Μα νομίζω πως τώρα ξέρω για ποιο λόγο...

— Με κατηγορούν όλοι, όλοι τους! φώναξε ο Φιόντορ Παύλοβιτς. Να, κι ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς με κατηγοράει. Με κατηγορήσατε, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, με κατηγορήσατε! γύρισε ξαφνικά και είπε στον Μιούσοβ, αν κι αυτός ούτε το σκέφτηκε καν να τον διακόψει. Με κατηγορούν πως απέκρυψα τα λεφτά του παιδιού μου και του τα πήρα με δόλο. Μα πέστε μου λοιπόν. Δεν υπάρχουν τάχα δικαστήρια; Εκεί θα σας τα λογαριάσουν, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, με τις ίδιες σας τις αποδείξεις, τα γράμματα και τα συμβόλαια, πόσα είχατε, πόσα σπαταλήσατε και τι σας μένει! Γιατί ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς αποφεύγει να πει τη γνώμη του; Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς δεν του είναι ξένος. Μα δεν το κάνει γιατί όλοι είναι εναντίον μου. Όμως ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς μου χρωστάει κιόλας, κι όχι τίποτα μικροπράματα μα ολόκληρες χιλιάδες ρούβλια. Αυτό μπορώ να τ' αποδείξω με ντοκουμέντα! Όλη η πολιτεία τρίζει και βουίζει με τα γλέντια του! Και κει που υπηρετούσε πρώτα, εκεί πλήρωνε χίλιες και δυό χιλιάδες ρούβλια για αποπλανήσεις τίμιων κοριτσιών. Αυτά, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, αυτά τα ξέρουμε με τις πιο μυστικές λεπτομέρειες και θα τ' αποδείξω... Πανιερότατε πάτερ, το πιστεύετε τάχα; Ξελόγιασε την ευγενικότερη κοπέλα, από καλό σπίτι, με περιουσία, κόρη του πρώην ανωτέρου του, ενός γενναίου συνταγματάρχη παρασημοφορημένου με τα διάσημα της αγίας Άννας μετά ξιφών, ξεγέλασε το κορίτσι ζητώντας το σε γάμο, τώρα είναι δω, τώρα είναι ορφανή, αρραβωνιστικιά του, κι αυτός πηγαίνει φανερά στο σπίτι μιας ντόπιας ξελογιάστρας. Μα παρ' όλο που αυτή η ξελογιάστρα ήταν προηγούμενα, ας το πούμε έτσι, πολιτικά παντρεμένη μ' έναν ευυπόληπτο κύριο, έχει ανεξάρτητο χαρακτήρα, είναι φρούριο απόρθητο για όλους, σαν να 'ταν νόμιμος σύζυγος, γιατί είναι ηθική, ναι, πανάγιοι πατέρες μου, είναι ηθική. Κι ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς θέλει ν' ανοίξει τούτο το φρούριο με χρυσό κλειδί, γι ' αυτό μου κάνει τώρα τον παλικαρά, θέλει να μου αρπάξει λεφτά, κι ως τα τώρα σπατάλησε χιλιάδες ρούβλια γι' αυτή την ξελογιάστρα. Γι' αυτό κιόλας δανείζεται ακατάπαυστα κι από ποιόν νομίζετε; Να το πω ή όχι, Μίτια;

— Σκασμός! φώναξε ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς. Περιμένετε να φύγω, γιατί μπροστά μου δε σας επιτρέπω να προφέρετε με το βρώμικο στόμα σας τ' όνομα της ευγενικότερης κοπέλας... Και μονάχα το γεγονός πως τολμήσατε να κάνετε υπαινιγμό γι' αυτήν, την κηλιδώνει... Σας απαγορεύω!

Πνιγόταν.

— Μίτια! Μίτια! φώναξε ο Φιόντορ Παύλοβιτς κάνοντας μια προσπάθεια να δακρύσει. Ώστε δε λογαριάζεις καθόλου λοιπόν την πατρική ευχή; Κι αν σε καταραστώ τί θα γίνει;

— Αδιάντροπε υποκριτή! γρύλισε χάνοντας την αυτοκυριαρχία του ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς.

— Αυτό το λέει στον πατέρα του, στον πατέρα του! Τι μπορείς να πεις πια για κάτι τέτοιους; Φανταστείτε, καλοί μου κύριοι, τι έκανε: είναι δω ένας φτωχός μα αξιοσέβαστος άνθρωπος, απόστρατος λοχαγός που δυστύχησε πολύ, τον αποστράτευσαν, μα χωρίς να περάσει από δίκη, διατηρώντας έτσι άθικτη την τιμή του, παντρεμένος και με πολλά παιδιά. Κι ο Ντιμήτρι μας Φιοντόροβιτς, εδώ και τρεις εβδομάδες, τον άρπαξε στην ταβέρνα απ' τα γένια, τον έβγαλε στο δρόμο τραβώντας τον απ' τα ίδια τούτα γένια και κει έξω τον έσπασε στο ξύλο μπροστά σ' όλο τον κόσμο, κι όλ' αυτά γιατί εκείνος είναι πληρεξούσιός μου σε μια μικρή μου υπόθεση.

— Ολ' αυτά είναι ψέματα! Φαινομενικά αληθινά, μα στο βάθος ψεύτικα! είπε ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς τρέμοντας απ' το θυμό του. Πατέρα! Δε θέλω να δικαιολογήσω τα φερσίματά μου. Ναι, το παραδέχομαι μπροστά σε όλους: φέρθηκα σαν να 'μουνα κτήνος σ' αυτόν το λοχαγό και τώρα λυπάμαι γι' αυτό που έκανα και σιχαίνομαι το κτηνώδικο θυμό μου, όμως αυτός ο λοχαγός σας, ο πληρεξούσιός σας, πήγε στην ίδια κείνη κυρία που τη χαρακτηρίσατε ξελογιάστρα και της πρότεινε από μέρους σας να πάρει τα γραμμάτιά μου, που κρατάτε σεις και να με καταγγείλει για να με χώσει μέσα μ' αυτά τα γραμμάτια στην περίπτωση που θα εξακολουθούσα ν' απαιτώ τη ρύθμιση των περιουσιακών μας ζητημάτων. Και τώρα με βρίζετε γιατί έχω μιαν αδυναμία σ' αυτή την κυρία, ενώ σεις ο ίδιος την παρακινήσατε να με προσελκύσει! Αφού και η ίδια μου τα λέει, η ίδια μου τα διηγόταν και γελούσε μαζί σας! Και θέλετε να με χώσετε μέσα μόνο και μόνο γιατί με ζηλεύετε, γιατί και σεις αρχίσατε να ενοχλείτε αυτή τη γυναίκα με τον έρωτά σας κι όλ' αυτά και πάλι τα ξέρω γιατί αυτή η ίδια τα διηγόταν γελώντας —τ' ακούτε; —γελώντας με σας. Να λοιπόν, πανιερότατοι, τί είναι αυτός ο άνθρωπος, αυτός ο πατέρας που βρίζει τον ακόλαστο γιό του. Κύριοι μάρτυρες, να με συγχωρείτε για το θυμό μου, μα το προαισθανόμουν πως αυτός ο δολιότατος γέρος μας φώναξε όλους εδώ για να δημιουργήσει σκάνδαλο. Ήρθα εδώ έχοντας σκοπό να παρακαλέσω, αν έδειχνε πως ήθελε να συμφιλιωθούμε, να παρακαλέσω και να ζητήσω συγνώμη! Μα μια και πρόσβαλε μόλις πριν από λίγο όχι μονάχα εμένα μα και την ευγενέστατη εκείνη κόρη που ούτε καν τ' όνομά της δεν τολμώ να προφέρω, γιατί τη σέβομαι, αποφάσισα και 'γω να ξεσκεπάσω όλο το παιχνίδι του, παρ' όλο που 'ναι πατέρας μου!...

Δεν μπορούσε πια να συνεχίσει. Τα μάτια του αστράφτανε, ανάπνεε δύσκολα. Μα κι όλοι όσοι βρίσκονταν στο κελί ήταν ταραγμένοι. Όλοι εκτός απ' τον στάρετς σηκώθηκαν ανήσυχοι απ' τις θέσεις τους. Οι ιερομόναχοι κοίταζαν αυστηρά, μα περίμεναν την απόφαση του στάρετς. Αυτός καθόταν εντελώς χλωμός πια. Δεν ήταν από ταραχή μα απ' την εξάντληση. Ένα ικετευτικό χαμόγελο διακρινόταν στα χείλη του. Σήκωνε πού και πού το χέρι του' σαν να 'θελε να σταματήσει τους παραφερόμενους και φυσικά μια του χειρονομία θα 'ταν αρκετή για να σταματήσει αυτή η σκηνή. Μα αυτός σαν κάτι ακόμα να περίμενε και κοίταζε προσεχτικά κι επίμονα, σάμπως να 'θελε κάτι ακόμα να καταλάβει, σαν να μην έβλεπε ακόμα καθαρά κάποια λεπτομέρεια. Επιτέλους ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς Μιούσοβ θεώρησε τον εαυτό του τελειωτικά ταπεινωμένο και ντροπιασμένο.

— Για το σκάνδαλο που έγινε είμαστε όλοι μας υπεύθυνοι! είπε με φλογερή φωνή. Όμως σας βεβαιώ πως δεν μπορούσα να το προβλέψω αν κι ήξερα, απ' τη στιγμή κιόλας που ερχόμουν εδώ, με ποιόν έχω να κάνω... Αυτό πρέπει να τελειώσει αμέσως! Αιδεσιμότατε! Πιστέψτε με πως εγώ δεν ήξερα όλες αυτές τις λεπτομέρειες που αποκαλύφθηκαν δω πέρα, δεν ήθελα να τις πιστέψω και πρώτη φορά τώρα ακούω... Ο πατέρας ζηλεύει το γιο για μια γυναίκα κακής διαγωγής και συμφωνάει μ' αυτό το υποκείμενο να ρίξει στη φυλακή το παιδί του... Και να που με υποχρέωσαν να 'ρθω δω πέρα με μια τέτοια συντροφιά. Με γέλασαν, το δηλώνω σ' όλους πως με γέλασαν...

— Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς! κραύγασε ο Φιόντορ Παύλοβιτς με μια φωνή που δεν έμοιαζε με τη δική του. Αν δεν είσασταν γιός μου, θα σας καλούσα την ίδια τούτη στιγμή σε μονομαχία... με πιστόλια, σε τρία βήματα απόσταση... και μέσα απ' το μαντήλι! Μέσα απ' το μαντήλι! τέλειωσε χτυπώντας το πάτωμα και με τα δυό του πόδια.

Οι γερο·ψεύτες που κάνανε τον ηθοποιό σ' όλη τους τη ζωή, έχουν μερικές στιγμές που παίρνουν το ρόλο τους τόσο σοβαρά, που τρέμουν στ' αλήθεια και κλαιν απ' τη συγκίνηση, παρ' όλο που την ίδια κείνη ώρα (ή ένα δευτερόλεπτο μόλις αργότερα) θα μπορούσαν και οι ίδιοι να ψιθυρίσουν στον εαυτό τους: «Λες ψέματα, γερο-ξεδιάντροπε, είσαι και τούτη τη στιγμή θεατρίνος παρ' όλο το "ιερό” σου μένος και παρ' όλη την “ιερή” στιγμή». Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς σκυθρώπιασε τρομερά και κοίταξε τον πατέρα του με μιαν απερίγραπτη περιφρόνηση.

— Νόμιζα... νόμιζα, είπε κάπως ήσυχα και συγκρατημένα, πως θα 'ρθω στην πατρίδα με τον άγγελο της ψυχής μου, με την αρραβωνιαστικιά μου, για να τον προσέχω στα γερατειά του, και βλέπω τώρα πως είναι ένας διεφθαρμένος, φιλήδονος και ύπουλος υποκριτής!

— Σε καλώ σε μονομαχία! κραύγασε και πάλι το γερόντιο λαχανιάζοντας και πετώντας σάλια απ' το στόμα του στην κάθε λέξη που πρόφερε. Και σεις, Πιότρ Αλεξάντροβιτς Μιούσοβ, μάθετε, κύριέ μου, πως ίσως σ' ολόκληρη το σόι σας δεν υπάρχει κι ούτε υπήρξε ανώτερη και τιμιότερη —τ' ακούτε;— τιμιότερη γυναίκα απ' αυτήν που είχατε την αναίδεια να την πείτε κακής διαγωγής μόλις πριν από λίγο! Και σεις, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, γι' αυτή την ίδια την «κακής διαγωγής» παρατήσατε την αρραβωνιαστικιά σας, θα πει λοιπόν πως ο ίδιος το καταλάβατε ότι η αρραβωνιαστικιά σας δεν αξίζει ούτε όσο η σόλα των παπουτσιών της, να τι είναι στην πραγματικότητα αυτή η «κακής διαγωγής».

— Αίσχος! είπε ξαφνικά χωρίς να το θέλει ο πάτερ Ιωσήφ.

— Ντροπή και αίσχος! φώναξε ξαφνικά κι ο Καλγκάνοβ, που ως τα τότε δεν είχε βγάλει λέξη. Κοκκίνισε, και η εφηβική του φωνή έτρεμε απ' την ταραχή.

— Γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος; βρυχήθηκε με υπόκωφη φωνή ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έξω φρενών, σηκώνοντας κάπως υπερβολικά τους ώμους, τόσο που σχεδόν καμπούριασε. Όχι, πέστε μου παρακαλώ, επιτρέπεται να τον αφήνουμε ακόμα να βρωμίζει τη γη με την παρουσία του; είπε κοιτάζοντάς τους όλους και δείχνοντας το γέρο. Μιλούσε αργά και τονισμένα.

— Τον ακούτε, τον ακούτε, ιερομόναχοι, τον πατροκτόνο; είπε ο Φιόντορ Παύλοβιτς γυρίζοντας απότομα στον πάτερ Ιωσήφ. Νά η απάντηση στο «αίσχος!» σας. Τι είναι αίσχος; Αυτή η «άτιμη», αυτή «η κακής διαγωγής γυναίκα» μπορεί να 'ναι πιο άγια απ' όλους σας, κύριοι ιερομόναχοι, που σώζετε δω πέρα την ψυχή σας! Μπορεί στα νιάτα της να 'πεσε στο βούρκο γιατί έπεσε θύμα του περιβάλλοντος, όμως αυτή «πολύ ηγάπησε» και κείνην που αγάπησε πολύ τη συγχώρεσε ο ίδιος ο Χριστός...

— Ο Χριστός δε συγχώρεσε μια τέτοια αγάπη... δε βάσταξε και είπε ο σεμνός πάτερ Ιωσήφ.

— Ναι, για μια τέτοια αγάπη, γι' αυτή την ίδια αγάπη, καλόγεροί μου, γι' αυτή την ίδια! Εσείς εδώ πέρα σώζετε την ψυχή σας και τρώτε λάχανα και νομίζετε πως είσαστε δίκαιοι! Τρώτε κοκοβιούς, κάθε μέρα κι από 'ναν κοκοβιό, και νομίζετε πως με τους κοκοβιούς θ' αγοράσετε το Θεό!

— Αυτό είν' ανυπόφορο, ανυπόφορο! ακούστηκαν φωνές απ' όλες τις γωνιές του κελιού.

Όμως όλη τούτη η σκηνή, που 'χε φτάσει ως την αναισχυντία, διακόπηκε με τον πιο αναπάντεχο τρόπο. Ξαφνικά ο στάρετς σηκώθηκε. Ο Αλιόσα, που τα 'χε χάσει σχεδόν απ' τον τρόμο του, πρόφτασε μολαταύτα να τον υποβαστάξει απ' το μπράτσο. Ο στάρετς προχώρησε προς τον Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, κι όταν έφτασε εντελώς κοντά του, έπεσε στα γόνατα. Ο Αλιόσα νόμισε στην αρχή πως έπεσε απ' την αδυναμία, όμως δεν ήταν έτσι. Αφού γονάτισε, ο στάρετς υποκλίθηκε στα πόδια του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς με μια κίνηση εμφαντική και συνειδητή, τόσο που το μέτωπό του ακούμπησε στο πάτωμα. Ο Αλιόσα τα 'χασε τόσο πολύ που ούτε καν πρόφτασε να τον βοηθήσει να σηκωθεί.

Ένα χαμόγελο μόλις αχνοφώτιζε τα χείλη του.

— Συγχωρέστε! Συγχωρέστε όλοι! πρόφερε καθώς υποκλινόταν σ' όλους τους επισκέπτες του.

Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έμεινε για λίγο σαν απολιθωμένος: Να γονατίσουν μπροστά του! Τι σήμαινε αυτό; Τέλος ξεφώνισε ξαφνικά: «ω, Θεέ μου!» και κρύβοντας το πρόσωπό του στις παλάμες βγήκε τρέχοντας απ' το δωμάτιο. Τον ακολούθησαν ομαδικά κι όλοι οι άλλοι που απ' τη σύγχυση ούτε χαιρέτησαν ούτε υποκλίθηκαν στον στάρετς. Μονάχα οι ιερομόναχοι πλησίασαν τον στάρετς να πάρουν την ευλογία του.

— Τι σημαίνει αυτό το γονάτισμα; Μπας κι είναι κάτι συμβολικό; άρχισε να λέει ο Φιόντορ Παύλοβιτς προσπαθώντας να πιάσει κουβέντα. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο είχε ησυχάσει ξαφνικά μα δεν τολμούσε κιόλας ν' αποτανθεί σε κανέναν. Κείνη τη στιγμή έβγαιναν όλοι τους απ' τον περίβολο της σκήτης.

— Εγώ δεν μπορώ να 'χω καμιάν ευθύνη ούτε για το τρελοκομείο ούτε για τους τρελούς, απάντησε αμέσως θυμωμένα ο Μιούσοβ, μα θ' απαλλάξω τον εαυτό μου απ' τη συντροφιά σας, Φιόντορ Παύλοβιτς, και, πιστέψτε με, ποτέ δε θα σας ξαναμιλήσω. Πού είναι αυτός ο καλόγερος;

Μα «αυτός ο καλόγερος», δηλαδή εκείνος που τους είχε καλέσει προηγούμενα στο γεύμα του ηγούμενου, δεν τους ανάγκασε να τον περιμένουν. Ήρθε σε προϋπάντησή τους μόλις κατέβηκαν απ' το κεφαλόσκαλο του κελιού του στάρετς, λες και τους περίμενε όλη την ώρα κει πέρα.

— Κάντε μου τη χάρη, αξιοσέβαστε πάτερ, να μεταβιβάσετε όλη μου τη βαθιά εχτίμηση στον πάτερ ηγούμενο και ζητήστε απ' την πανοσιότητά του να με συγχωρήσει, προσωπικά εμένα, τον Μιούσοβ, γιατί εξαιτίας απροσδόκητών γεγονότων, δεν μπορώ με κανέναν τρόπο να 'χω την τιμή να παρακαθίσω στο τραπέζι του, παρ' όλη την ειλικρινέστατη επιθυμία μου, είπε ερεθισμένος ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς στον καλόγερο.

—Και το απροσδόκητο αυτό γεγονός είναι η αφεντιά μου! είπε αμέσως ο Φιόντορ Παύλοβιτς. Τ' ακούτε, πάτερ μου; Ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς δε θέλει να μείνει μαζί μου, αλλιώς θα πήγαινε αμέσως. Πηγαίνετε λοιπόν, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, φανείτε ευγενικός κι επισκεφτείτε τον πάτερ ηγούμενο και καλή σας όρεξη! Μάθετε πως εγώ αρνιέμαι κι όχι εσείς. Θα πάω σπίτι. Στο σπίτι κάνω ό,τι μου καπνίσει, μα εδώ δεν τα καταφέρνω καλά, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, ευγενέστατε συγγενή μου.

— Δεν είμαι συγγενής σας κι ούτε ήμουνα ποτέ, ποταπέ άνθρωπε!

— Επίτηδες το 'πα για να σας φουρκίσω, γιατί εσείς αρνιέστε τη συγγένειά μας, κι όμως είσατε παρ' όλ' αυτά συγγενής μου όσο και να στραβομουτσουνιάζετε. Μπορώ να τ' αποδείξω και με τα τεφτέρια της εκκλησίας. Εσύ, Ιβάν Φιοντόροβιτς, μπορείς να μείνεις αν θέλεις, θα στείλω τ' αμάξι να σε πάρει. Και σεις, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, ακόμα και η ευγένεια το απαιτεί να παρουσιαστείτε τώρα στον πάτερ ηγούμενο πρέπει να του ζητήσετε και συγνώμη για όλα κείνα που κάναμε κει πέρα.

— Μα είν' αλήθεια τάχα πως φεύγετε; Μήπως και πάλι λέτε ψέματα;

— Και πώς θα τολμούσα λοιπόν, Πιότρ Αλεξάντροβιτς να μη φύγω ύστερ' απ' αυτό που έγινε; Με πήρε ο κατήφορος, κύριοι, με συγχωρείτε μα με πήρε ο κατήφορος! Κι εξάλλου είμαι και ταραγμένος! Και ντρέπομαι κιόλας. Άλλος, κύριοι, έχει καρδιά σαν του Μεγαλέξαντρου κι άλλος σαν της σκυλίτσας Φιντέλκα. Η δίκιά μου είναι σαν της σκυλίτσας Φιντέλκα. Έσπασε η χολή μου! Πώς μπορώ λοιπόν ύστερ' από μια τέτοια στραβοτιμονιά να πάω στο γεύμα και να καταβροχθίσω τις καλογερίστικες σάλτσες; Με συγχωρείτε, αλλά δεν μπορώ, ντρέπομαι!

« Ένας διάολος ξέρει αν δεν μας κοροϊδεύει!» σκέφτηκε ο Μιούσοβ κοιτάζοντας με αμηχανία τον γελωτοποιό που 'φευγε.

Εκείνος γύρισε και, βλέποντας πως ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς τον παρακολουθεί με το βλέμμα, του ' στείλε ένα φιλί.

— Εσείς θα πάτε στον ηγούμενο; ρώτησε ξερά ο Μιούσοβ τον Ιβάν Φιοντόροβιτς.

— Γιατί όχι; Κι εξάλλου είμαι ιδιαίτερα προσκαλεσμένος, από χτες ακόμα.

— Δυστυχώς, νιώθω πως είναι απαραίτητο να πάω σ' αυτό το καταραμένο γεύμα, εξακολούθησε να λέει με τον ίδιο πικρό ερεθισμό ο Μιούσοβ, χωρίς καν να προσέχει πως ο καλόγερος τον ακούει. Πρέπει, εκεί τουλάχιστο, να ζητήσουμε συγνώμη γι' αυτά που κάναμε δω πέρα, και να εξηγήσουμε πως δεν ήμασταν εμείς... Τι λέτε και σεις;

— Ναι, πρέπει να εξηγήσουμε πως δεν ήμασταν εμείς. Εξάλλου δε θα 'χουμε μαζί μας τον πατερούλη, παρατήρησε ο Ιβάν Φιοντόροβιτς.

— Αυτό μας έλειπε, να 'χουμε και τον πατερούλη σας! Καταραμένο γεύμα και τούτο!

Κι όμως όλοι πηγαίνανε. Ο καλόγερος σώπαινε κι άκουγε. Καθώς προχωρούσαν μέσα στο δάσος, μονάχα μια φορά μίλησε και είπε πως ο πάτερ ηγούμενος είναι καιρός πια που .τους περιμένει και πως άργησαν μισή ώρα. Δεν του απάντησαν. Ο Μιούσοβ κοίταξε με μίσος τον Ιβάν Φιοντόροβιτς.

«Και παρ' ολ' αυτά, πάει στο γεύμα σαν να μην έγινε τίποτα!» σκέφτηκε. «Παχύδερμο κούτελο και συνείδηση Καραμάζοβ».


2. VI. Γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος! 2. VI. Why should such a man live!

Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς ήταν εικοσιοχτώ χρονών, είχε μέτριο ανάστημα κι ευχάριστο πρόσωπο, μα φαινόταν πολύ μεγαλύτερος. Dimitri Fyodorovich was twenty-eight years old, of medium stature and a pleasant face, but he looked much older. Είχε γερά μούσκουλα και μπορούσε κανείς να διακρίνει πως είχε μεγάλη σωματική δύναμη μα παρ' όλ' αυτά το πρόσωπό του φαινόταν κάπως αρρωστιάρικο, έτσι καθώς ήταν αδύνατο με βαθουλωμένα μάγουλα που 'χαν ένα ασθενικό κιτρινιάρικο χρώμα. He had strong muscles and one could see that he had great physical strength but nevertheless his face looked somewhat sickly, as he was thin with sunken cheeks that were a weak yellowish colour. Τα αρκετά μεγάλα, σκοτεινά και προεξέχοντα μάτια του κοίταζαν σταθερά κι επίμονα μα κάπως αόριστα. His rather large, dark and prominent eyes stared steadily and persistently but somewhat vaguely. Ακόμα κι όταν νεύριαζε και μιλούσε ερεθισμένος, το βλέμμα του δεν επηρεαζόταν απ' την εσωτερική του ταραχή και είχε μιαν άλλη έκφραση που καμιά φορά δεν ταίριαζε καθόλου με τη στιγμή. Even when he was nodding and talking irritably, his gaze was unaffected by his inner turmoil and he had another expression that sometimes didn't match the moment at all. «Δύσκολο να καταλάβεις τι σκέφτεται», λέγανε μερικές φορές κείνοι που κουβέντιαζαν μαζί του. "It's hard to understand what he's thinking," those who talked to him would sometimes say. Άλλοι πάλι, βλέποντας τα μάτια του σκεφτικά και σκυθρωπά, συνέβαινε κάποτε να μείνουν κατάπληχτοι με τ' αναπάντεχα γέλια του που αποδείχνανε πως έκανε χαρούμενες και παιχνιδιάρικες σκέψεις, τη στιγμή ακριβώς που τα μάτια του δείχνανε τόση σκυθρωπότητα. Others, seeing his pensive and sullen eyes, were sometimes astonished by his unexpected laughter, which proved that he was thinking happy and playful thoughts at the very moment when his eyes were so sullen. Εξάλλου, δεν ήταν και παράξενο που το πρόσωπό του φαινόταν αρρωστιάρικο: όλοι ξέρανε ή είχαν ακουστά για την εξαιρετικά πολυτάραχη και «γλεντζέδικη» ζωή που 'κανε στην πολιτεία μας κείνον ακριβώς τον τελευταίο καιρό. After all, it was no wonder that his face looked sickly: everyone knew or had heard about the extremely turbulent and "merry" life he had been leading in our state at that very moment. Ξέρανε ακόμα και τον ασυνήθιστο εκνευρισμό όπου τον είχαν φέρει οι ασταμάτητες φιλονικείες με τον πατέρα του για τα περιουσιακά τους. They even knew the unusual irritation that his incessant bickering with his father over their property had brought him. Στην πολιτεία κυκλοφορούσαν αρκετά ανέκδοτα πάνω σ' αυτό το θέμα. There were quite a few anecdotes circulating in the state on this subject. Είν' αλήθεια πως κι από φυσικού του ήταν ευερέθιστος, «έχει ένα πνεύμα στρεβλό και κομματιαστό», όπως είχε πει χαρακτηριστικά ο ειρηνοδίκης μας Συμεών Ιβάνοβιτς Κατσάλνικοβ σε μιαν ομήγυρη. It is true that he was also naturally irritable, "he has a twisted and fragmentary spirit", as our magistrate Simeon Ivanovich Katsalnikov once said to a group of people.

Μπήκε ντυμένος άψογα και κομψά, με κουμπωμένη τη ρεντιγκότα του, με μαύρα γάντια, κρατώντας ένα ψηλό καπέλο στο χέρι. He entered dressed immaculately and elegantly, with his redigota buttoned, with black gloves, holding a tall hat in his hand. Σαν στρατιωτικός που πριν από λίγο αποστρατεύτηκε, άφηνε μουστάκι και ξύριζε για την ώρα τα γένια, Τα σκουρόξανθα μαλλιά του ήταν κομμένα κοντά και χτενισμένα προς τα μπρος στους κροτάφους. Like a recently discharged soldier, he grew a moustache and shaved his beard for the time being, His dark blond hair was cut short and combed forward at the temples. Βημάτιζε αποφασιστικά, με μεγάλα στρατιωτικά βήματα. He was marching decisively, with great military strides. Κοντοστάθηκε στο κατώφλι κι έριξε σ' όλους ένα βλέμμα. He stood at the doorway and gave everyone a look. Ύστερα κατευθύνθηκε ίσα προς τον στάρετς μαντεύοντας πως αυτός είναι ο οικοδεσπότης. Then he headed straight for the starlet, guessing that he was the host. Έκανε μιαν βαθιάν υπόκλιση και ζήτησε την ευλογία του. She made a deep bow and asked for his blessing. Ο στάρετς ανασηκώθηκε και τον ευλόγησε. The starlet stood up and blessed him. Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς φίλησε με σεβασμό το χέρι του και, εξαιρετικά ταραγμένος, σχεδόν εκνευρισμένος, πρόφερε: Dimitri Fyodorovich respectfully kissed his hand and, extremely agitated, almost irritated, he pronounced:

— Παρακαλώ να φανείτε μεγαλόψυχος και να με συγχωρήσετε που σας έκανα να με περιμένετε τόσην ώρα. - Please be generous and forgive me for making you wait so long. Όμως δυό φορές ρώτησα τον υπηρέτη Σμερντιακόβ που μου έστειλε ο πατερούλης μου κι αυτός με βεβαίωσε κατηγορηματικά πως η συνάντηση είχε οριστεί στη μια. But twice I asked the servant Smerdiakov, whom my father sent me, and he assured me categorically that the meeting was set for one o'clock. Τώρα μόλις μαθαίνω... Now I'm just learning...

— Μην ανησυχείτε, τον διέκοψε ο στάρετς, δεν είναι τίποτα, δεν πειράζει που αργήσατε λιγάκι. - Don't worry, the starlet interrupted him, it's nothing, it's okay that you're a little late.

— Σας είμαι εξαιρετικά ευγνώμων και ήμουν εντελώς βέβαιος πως θα μου δείχνατε την καλοσύνη σας. - I am extremely grateful to you and I was quite sure that you would show me your kindness.

Λέγοντάς τα αυτά ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς υποκλίθηκε για μιαν ακόμα φορά, ύστερα γυρίζοντας απότομα στον «πατερούλη» του του 'κανε κι αυτουνού μιαν υπόκλιση το ίδιο βαθιά και γεμάτη σεβασμό. Saying this, Dimitri Fyodorovich bowed once more, then turning abruptly to his "father-in-law" he gave him a bow just as deep and full of respect. Ήταν φανερό πως είχε αποφασίσει απ' τα πριν αυτή την υπόκλιση με όλη του την ειλικρίνεια, θεωρώντας το υποχρέωσή του να εκφράσει μ' αυτό τον τρόπο το σεβασμό του και τις καλές του προθέσεις. It was obvious that he had decided beforehand to make this bow with all sincerity, considering it his duty to express in this way his respect and good intentions. Αν κι αυτό ήταν εντελώς αναπάντεχο για τον Φιόντορ Παύλοβιτς, αυτός δεν τα 'χασε: πήδηξε απ' την πολυθρόνα του κι απαντώντας στη βαθιά υπόκλιση του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς υποκλίθηκε κι αυτός το ίδιο βαθιά στο γιό του. Although this was completely unexpected for Fiodor Pavlovic, he did not lose his temper: he jumped out of his chair and in response to Dimitri Fiodorovic's deep bow, he bowed just as deeply to his son. Το πρόσωπό του έγινε ξαφνικά σοβαρό κι επιβλητικό, πράμα όμως που τον έκανε να πάρει μια εντελώς μοχθηρή έκφραση. His face suddenly became serious and imposing, but this made him take on a completely sinister expression. Ύστερ' απ' αυτό, ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έκανε σιωπηλός μιαν υπόκλιση σ' όλους γενικά και με τα μεγάλα κι αποφασιστικά του βήματα πλησίασε το παράθυρο και κάθισε στη μοναδική καρέκλα που 'χε μείνει αδειανή, δίπλα στον πάτερ Παΐσιο. After that, Dimitri Fyodorovich made a silent bow to everyone in general and with his long and determined steps approached the window and sat down in the only chair left empty, next to Father Paisios. Τότε έγειρε προς τα μπρος το κορμί του κι ετοιμάστηκε ν' ακούσει τη συνέχεια της συζήτησης που αυτός είχε διακόψει. Then he leaned his body forward and prepared to listen to the rest of the conversation he had interrupted.

Ο ερχομός του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς τους απασχόλησε δυό λεπτά όλα κι όλα, και η συζήτηση δεν μπορούσε να μη συνεχιστεί. The arrival of Dimitri Fyodorovich occupied them for two minutes, and the conversation could not be stopped. Μα τούτη τη φορά ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς δεν το θεώρησε αναγκαίο ν' απαντήσει στην ξεκάθαρη και σχεδόν αγανακτισμένη ερώτηση του πάτερ Παΐσιου. But this time Pyotr Alexandrovich did not find it necessary to answer Father Paisios' clear and almost indignant question.

— Επιτρέψτε μου να μη συνεχίσω πάνω σ' αυτό, πρόφερε αυτός με κάποια κοσμική υπεροψία. - "Let me not go on about it," he said with a certain cosmic arrogance. Στο κάτω-κάτω, αυτό το θέμα είναι αρκετά περίπλοκο. After all, this issue is quite complicated. Νά, ο Ιβάν Φιοντόροβιτς χαμογελάει ειρωνικά: σίγουρα θα 'χει κάτι ενδιαφέρον να μας πει και σε τούτη την περίπτωση. Here, Ivan Fyodorovich smiles wryly: he will surely have something interesting to tell us in this case too. Ρωτήστε αυτόν καλύτερα. You'd better ask him.

Δεν έχω τίποτα ιδιαίτερο να πω, θα 'θελα μονάχα να κάνω μια μικρή παρατήρηση, απάντησε αμέσως ο Ιβάν Φιοντόροβιτς, πως γενικά ο ευρωπαϊκός λιμπεραλισμός, και μάλιστα κι ο δικός μας λιμπεραλιστικός ντιλεταντισμός, από πολύν καιρό πια κι αρκετά συχνά, κάνει σύγχυση των τελικών αποτελεσμάτων του σοσιαλισμού και του χριστιανισμού. I have nothing special to say, I would just like to make a small observation, Ivan Fyodorovich replied immediately, that European liberalism in general, and indeed our own liberalistic dilettantism, has long since and quite often confused the final results of Socialism and Christianity. Αυτό το εξωφρενικό συμπέρασμα είναι φυσικά πολύ χαρακτηριστικό. This outrageous conclusion is of course very telling. Κι εξάλλου δεν είναι μονάχα οι λιμπεραλίστες και οι ντιλετάντες που μπερδεύουν το σοσιαλισμό με το χριστιανισμό, μα σε πολλές περιπτώσεις το ίδιο κάνουν και οι χωροφύλακες, οι χωροφύλακες του εξωτερικού φυσικά. Besides, it is not only the libertarians and the dilettantes who confuse socialism with Christianity, but in many cases the gendarmes, the gendarmes abroad, of course, do the same. Το παρισινό σας ανέκδοτο είναι χαρακτηριστικό, Πιότρ Αλεξάντροβιτς. Your Parisian joke is typical, Pyotr Alexandrovich.

— Και πάλι θα σας παρακαλέσω, κύριοι, ν' αφήσουμε εντελώς αυτό το θέμα, ξανάπε ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς, και' 'γω σ' αντάλλαγμα θα σας διηγηθώ ένα ανέκδοτο για τον ίδιο τον Ιβάν Φιοντόροβιτς, πολύ ενδιαφέρον και χαρακτηριστικό. - "Again, gentlemen, I beg you to leave this matter altogether," said Pyotr Alexandrovich again, "and in return I will tell you an anecdote about Ivan Fyodorovich himself, very interesting and characteristic. Μόλις πριν από πέντε μέρες, σε μια συγκέντρωση, όπου παρευρίσκονταν προπάντων κυρίες, δήλωσε πανηγυρικά σε μια συζήτηση πως σ' όλη τη γη δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να μπορεί ν' αναγκάσει τους ανθρώπους ν' αγαπήσουν τους όμοιούς τους, πως δεν υπάρχει κανένας φυσικός νόμος που ν' αναγκάζει τον άνθρωπο ν' αγαπάει την ανθρωπότητα και πως, αν υπάρχει και υπήρχε ως τα τώρα αγάπη στον κόσμο, αυτό δεν έγινε από κανένα νόμο της φύσης, μα μόνο και μόνο γιατί ο άνθρωπος πίστευε στην αθανασία του. Only five days ago, at a meeting, attended mainly by ladies, he solemnly declared in a discussion that in all the earth there is absolutely nothing that can compel men to love their fellows, that there is no natural law that compels man to love mankind, and that if there is and has been love in the world up to now, it was not by any law of nature, but only because man believed in his own immortality. Ο Ιβάν Φιοντόροβιτς πρόσθεσε πως αυτός ακριβώς είναι ο «φυσικός νόμος» —μέσα σε εισαγωγικά— έτσι που αν λείψει απ' την ανθρωπότητα η πίστη για την αθανασία της, θα εξαφανιστεί αμέσως όχι μονάχα η αγάπη μα και η απαραίτητη δύναμη για τη συνέχιση της παγκόσμιας ζωής. Ivan Fyodorovich added that this is precisely the "natural law" - in quotation marks - so that if humanity lacks faith in its immortality, not only love but also the necessary power for the continuation of universal life will immediately disappear. Κι όχι μονάχα αυτό: σε μια τέτοια περίπτωση δε θα υπάρχει πια τίποτα ανήθικο, όλα θα επιτρέπονται, ακόμα και η ανθρωποφαγία. And not only that: in such a case there will be nothing immoral, everything will be allowed, even man-eating. Μα προχώρησε κι ακόμα παραπέρα: τέλειωσε με τη διαβεβαίωση πως για κάθε άνθρωπο που, όπως εμείς, δεν πιστεύει ούτε στο Θεό ούτε στην αθανασία του, ο φυσικός νόμος πρέπει να γίνει το αντίθετο του ως τα τώρα θρησκευτικού νόμου, έτσι που ο εγωισμός, ακόμα κι όταν φτάνει ως το κακούργημα, όχι μονάχα θα πρέπει να 'ναι επιτρεπτός, μα θα πρέπει να τον παραδεχτεί κανείς και σαν αναγκαίο, σαν την πιο λογική και σχεδόν σαν την πιο ευγενική διέξοδο απ' την κατάσταση που βρίσκεται. But he went even further: he ended with the assertion that for every man who, like us, believes neither in God nor in his immortality, the natural law must become the opposite of the hitherto religious law, so that selfishness, even when it reaches the point of a felony, must not only be permitted, but must be admitted as necessary, as the most reasonable and almost the noblest way out of the situation in which he finds himself. Απ' αυτή την παραδοξολογία μπορείτε, κύριοι, να βγάλετε τα συμπεράσματά σας και να καταλάβετε τι υποστηρίζει και τι ίσως έχει σκοπό να υποστηρίξει ο καλός μα εκκεντρικός και παραδοξολόγος Ιβάν Φιοντόροβιτς. From this paradoxology you can, gentlemen, draw your own conclusions and understand what the good but eccentric and paradoxical Ivan Fyodorovich supports and perhaps intends to support.

— Μια στιγμή, παρακαλώ, φώναξε αναπάντεχα ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, θέλω να δω αν κατάλαβα καλά: «Το κακούργημα όχι μονάχα θα πρέπει να 'ναι επιτρεπτό μα θα πρέπει να το παραδεχτεί κανείς σαν την πιο αναπόφευχτη και την πιο λογική - One moment, please, Dimitri Fyodorovich called out unexpectedly, I want to see if I understand correctly: "A felony should not only be permissible but should be admitted as the most inevitable and the most logical

διέξοδο για τον κάθε άθεο!» Έτσι είναι η όχι; a way out for every atheist!" Is that so or not?

— Έτσι ακριβώς, είπε ο πάτερ Παΐσιος. - That's exactly what Father Paisios said.

— Θα το 'χω υπόψη μου. - I'll keep that in mind.

Αφού τα είπε αυτά ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, σώπασε το ίδιο απότομα όπως ανακατεύτηκε και στη συζήτηση. After Dimitri Fyodorovich had said this, he fell silent as abruptly as he joined in the conversation. Όλοι τον κοίταξαν με περιέργεια. Everyone looked at him curiously.

— Πραγματικά, λοιπόν, έχετε την πεποίθηση πως αυτό θα συμβεί όταν οι άνθρωποι χάσουν την πίστη τους στην αθανασία της ψυχής τους; ρώτησε ξαφνικά ο στάρετς τον Ιβάν Φιοντόροβιτς. - So, do you really believe that this will happen when people lose their belief in the immortality of their souls?The starlet suddenly asked Ivan Fyodorovich.

— Ναι, αυτό είπα. Δεν υπάρχει αρετή όταν δεν υπάρχει πίστη στην αθανασία. There is no virtue when there is no belief in immortality.

— Θα πρέπει να 'στε μακάριος αν το πιστεύετε αυτό ή πολύ δυστυχισμένος! - You must be blissful if you believe that or very unhappy!

— Γιατί δυστυχισμένος; ρώτησε χαμογελώντας ο Ιβάν Φιοντόροβιτς. - Why unhappy?" asked Ivan Fyodorovich with a smile.

— Γιατί κατά πάσαν πιθανότητα δεν πιστεύετε κι ο ίδιος στην αθανασία της ψυχής σας κι ούτε σ' αυτά που γράψατε για την Εκκλησία και για το εκκλησιαστικό ζήτημα. - Because you probably don't believe in the immortality of your soul yourself, nor in what you have written about the Church and the ecclesiastical issue.

— Μπορεί να 'χετε και δίκιο! - Maybe you're right! Όμως δεν αστειευόμουνα κι εντελώς... ομολόγησε ξαφνικά μ' ένα παράξενο τρόπο ο Ιβάν Φιοντόροβιτς και κοκκίνισε. But I wasn't joking and I wasn't joking at all... Ivan Fyodorovich suddenly confessed in a strange way and blushed.

—Δεν αστειευόσαστε κι εντελώς, αυτό είν' αλήθεια. -You're not joking entirely, that's true. Αυτή η σκέψη δεν καταστάλαξε ακόμα στην καρδιά σας και σας βασανίζει. This thought has not yet settled in your heart and is still tormenting you. Μα κι αυτός που βασανίζεται αγαπάει καμιά φορά να διασκεδάζει με την απόγνωσή του, λες και το κάνει κι αυτό από απόγνωση. But even the one who is tormented sometimes loves to have fun with his despair, as if he does this out of desperation. Προς το παρόν και σεις διασκεδάζετε από απόγνωση, γράφοντας άρθρα, συζητώντας στα κοσμικά σαλόνια χωρίς και σεις ο ίδιος να πιστεύετε στη διαλεχτική σας και κοροϊδεύοντάς την μέσα σας με καημό και θλίψη... Δεν έχετε λύσει αυτό το πρόβλημα κι αυτό είναι το μεγάλο σας βάσανο γιατί το πρόβλημα ζητάει επιταχτικά μια λύση... At the moment you are also enjoying yourself out of despair, writing articles, discussing in the worldly salons without yourself believing in your lecturing and mocking it in your heart with grief and sorrow... You have not solved this problem and this is your great suffering because the problem urgently demands a solution...

— Και μπορεί τάχα να λυθεί μέσα μου; Να λυθεί με θετικό τρόπο; εξακολουθούσε να ρωτάει περίεργος ο Ιβάν Φιοντόροβιτς κοιτάζοντας με κάποιο αινιγματικό χαμόγελο τον στάρετς. - And can it be resolved in me? Can it be resolved in a positive way?Ivan Fyodorovich was still asking curiously, looking at the starets with a sort of enigmatic smile.

— Κι αν ακόμα δεν μπορεί να λυθεί θετικά, ποτέ δε θα λυθεί ούτε κι αρνητικά. - And if it still cannot be solved positively, it will never be solved negatively either. Την ξέρετε κι ο ίδιος αυτή την ιδιότητα της καρδιάς σας. You yourself know this quality of your heart. Κι απ' αυτό προέρχεται όλο το μαρτύριό σας. And that's where all your suffering comes from. Μα πρέπει να ευγνωμονείτε τον πλάστη που σας έδωσε μιαν ανώτερη καρδιά που 'ναι ικανή να υποφέρει αυτό το μαρτύριο: «φιλοσοφείν περί των υψίστων, ερευνάν τα ύψιστα, ότι εν τοις ουρανοίς ή κατοικία ημών έστι». But you must be grateful to the molder who gave you a superior heart capable of suffering this torment: "Philosophizing the highest, searching the highest, for in the heavens is our dwelling place." Είθε να σας δώσει ο Θεός τη δυνατότητα να βρείτε τη λύση όταν θα βρίσκεστε ακόμα στη γη και είθε να ευλογεί την οδόν σας! May God enable you to find the solution when you are still on earth and may He bless your journey!

Ο στάρετς σήκωσε το χέρι του και ήταν έτοιμος να ευλογήσει απ' τη θέση του τον Ιβάν Φιοντόροβιτς. The starlet raised his hand and was about to bless Ivan Fyodorovic from his seat. Μα εκείνος σηκώθηκε ξαφνικά απ' την καρέκλα του, τον πλησίασε, δέχτηκε την ευλογία του, του φίλησε το χέρι και γύρισε χωρίς να πει λέξη στη θέση του. But he suddenly got up from his chair, approached him, accepted his blessing, kissed his hand and returned to his seat without a word. Το πρόσωπό του είχε σταθερή και σοβαρή έκφραση. His face had a firm and serious expression. Αυτό το φέρσιμο, μα κι όλη η προηγούμενη κουβέντα που δεν μπορούσε κανείς να την περιμένει απ' τον Ιβάν Φιοντόροβιτς, τους εξέπληξε όλους με την αινιγματικότητά του και με την κάποια επισημότητά του, τόσο που για λίγο όλοι σώπασαν και το πρόσωπο του Αλιόσα έδειχνε σχεδόν φοβισμένο. This behaviour, and all the previous talk, which one could not have expected from Ivan Fyodorovich, surprised everyone with its enigmatic nature and its certain solemnity, so much so that for a moment everyone fell silent and Aliosha's face looked almost frightened. Μα ο Μιούσοβ ξαφνικά ανασήκωσε τους ώμους του και την ίδια στιγμή ο Φιόντορ Παύλοβιτς σηκώθηκε όρθιος. But Musov suddenly shrugged his shoulders and at the same moment Fyodor Pavlovic stood up.

— Πανιερότατε και παναγιότατε στάρετς! - Your Holiness and Your Holiness, starets! φώναξε δείχνοντας τον Ιβάν Φιοντόροβιτς: Αυτός είναι ο γιος μου, σαρξ εκ της σαρκός μου, ο πιο αγαπημένος μου! he shouted, pointing to Ivan Fyodorovich: This is my son, flesh of my flesh, my most beloved! Τούτος είναι ο άξιος, σαν να λέμε ο Καρλ Μορ, κι αυτός ο γιος που μπήκε τώρα μόλις, ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς που μαλώνω μαζί του και σας ζητάω να μου δώσετε το δίκιο, είναι ο ανάξιος Φραντς Μορ, και οι δυό τους απ' τους «Ληστές» του Σίλλερ, και 'γω, εγώ σ' αυτή την περίπτωση είμαι ο ηγεμονεύων κόμης φον Μορ! This is the worthy one, as it were Karl More, and this son who has just come in, Dimitri Fiodorowicz, whom I am arguing with and asking you to give me the right, is the unworthy Franz More, both of them from Schiller's "Bandits", and I, in this case I am the sovereign Count von More! Κρίνετέ μας και σώστε μας! Judge us and save us! Έχουμε ανάγκη όχι μονάχα απ' τις προσευχές μα κι απ' τις προρήσεις σας. We need not only your prayers but also your intercessions.

— Μιλήστε απλά και μην αρχίζετε να προσβάλλετε δικούς σας ανθρώπους, απάντησε ο στάρετς με μιαν αδύναμη, εξαντλημένη φωνή. - "Just talk and don't start insulting your own people," the starlet replied in a weak, exhausted voice. Ήταν φανερό πως όσο πήγαινε κουραζόταν περισσότερο κι έχανε τις δυνάμεις του. It was obvious that as he went on he was getting more and more tired and losing his strength.

— Ολ' αυτά είναι μια αισχρή κωμωδία που την προαισθανόμουν απ' την ώρα που ερχόμουνα δω πέρα! - All of this is an obscene comedy that I've been sensing since I came here! ξεφώνισε αγαναχτισμένος ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς και σηκώθηκε κι αυτός απότομα. Dimitri Fyodorovich exclaimed indignantly and stood up abruptly. Με συγχωρείτε, αιδεσιμότατε πάτερ, γύρισε και είπε στον στάρετς, εγώ είμαι αμόρφωτος άνθρωπος κι ούτε ξέρω καλά-καλά να σας προσφωνήσω, μα σας κοροϊδέψανε και σεις δείξατε υπερβολική καλοσύνη που μας επιτρέψατε να μαζευτούμε δω πέρα. Ο πατερούλης μου επιδιώκει απλώς και μόνο να δημιουργήσει σκάνδαλο. My daddy is just trying to create a scandal. Γιατί; θα μου πείτε. Why? you will tell me. Αυτό πια είναι δικός του λογαριασμός. This is now his account. Αυτός πάντα έχει το σκοπό του. He always has his purpose. Μα νομίζω πως τώρα ξέρω για ποιο λόγο... But I think I know why now...

— Με κατηγορούν όλοι, όλοι τους! - They all accuse me, all of them! φώναξε ο Φιόντορ Παύλοβιτς. Fiodor Pavlovic shouted. Να, κι ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς με κατηγοράει. Here, and Pyotr Alexandrovich accuses me. Με κατηγορήσατε, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, με κατηγορήσατε! You accused me, Pyotr Alexandrovich, you accused me! γύρισε ξαφνικά και είπε στον Μιούσοβ, αν κι αυτός ούτε το σκέφτηκε καν να τον διακόψει. he turned suddenly and said to Musov, though he did not even think of interrupting him. Με κατηγορούν πως απέκρυψα τα λεφτά του παιδιού μου και του τα πήρα με δόλο. They accuse me of hiding my child's money and fraudulently taking it from him. Μα πέστε μου λοιπόν. So tell me. Δεν υπάρχουν τάχα δικαστήρια; Εκεί θα σας τα λογαριάσουν, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, με τις ίδιες σας τις αποδείξεις, τα γράμματα και τα συμβόλαια, πόσα είχατε, πόσα σπαταλήσατε και τι σας μένει! Aren't there supposed to be courts? There they will account to you, Dimitri Fyodorovich, with your own receipts, letters and contracts, how much you had, how much you wasted and what you have left! Γιατί ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς αποφεύγει να πει τη γνώμη του; Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς δεν του είναι ξένος. Why does Pyotr Alexandrovich avoid giving his opinion? Dimitri Fyodorovich is no stranger to him. Μα δεν το κάνει γιατί όλοι είναι εναντίον μου. But he doesn't because everyone is against me. Όμως ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς μου χρωστάει κιόλας, κι όχι τίποτα μικροπράματα μα ολόκληρες χιλιάδες ρούβλια. But Dimitri Fyodorovich also owes me, and not just petty money, but thousands of rubles. Αυτό μπορώ να τ' αποδείξω με ντοκουμέντα! I can prove that with documents! Όλη η πολιτεία τρίζει και βουίζει με τα γλέντια του! The whole state is buzzing with his revelry! Και κει που υπηρετούσε πρώτα, εκεί πλήρωνε χίλιες και δυό χιλιάδες ρούβλια για αποπλανήσεις τίμιων κοριτσιών. And where he served first, there he paid a thousand and two thousand roubles for seducing honest girls. Αυτά, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, αυτά τα ξέρουμε με τις πιο μυστικές λεπτομέρειες και θα τ' αποδείξω... Πανιερότατε πάτερ, το πιστεύετε τάχα; Ξελόγιασε την ευγενικότερη κοπέλα, από καλό σπίτι, με περιουσία, κόρη του πρώην ανωτέρου του, ενός γενναίου συνταγματάρχη παρασημοφορημένου με τα διάσημα της αγίας Άννας μετά ξιφών, ξεγέλασε το κορίτσι ζητώντας το σε γάμο, τώρα είναι δω, τώρα είναι ορφανή, αρραβωνιστικιά του, κι αυτός πηγαίνει φανερά στο σπίτι μιας ντόπιας ξελογιάστρας. This, Dimitri Fyodorovich, we know in the most secret details and I will prove it... Your Eminence, Father, do you believe it? He has seduced the noblest girl, of a good house, of good fortune, daughter of his former superior, a brave colonel decorated with the prestigious St. Anne's medals after swords, he tricked the girl by asking her to marry him, now she is here, now she is an orphan, his betrothed, and he goes openly to the house of a local seductress. Μα παρ' όλο που αυτή η ξελογιάστρα ήταν προηγούμενα, ας το πούμε έτσι, πολιτικά παντρεμένη μ' έναν ευυπόληπτο κύριο, έχει ανεξάρτητο χαρακτήρα, είναι φρούριο απόρθητο για όλους, σαν να 'ταν νόμιμος σύζυγος, γιατί είναι ηθική, ναι, πανάγιοι πατέρες μου, είναι ηθική. But although this seductress was previously, let us say, politically married to a respectable gentleman, she has an independent character, she is a fortress impregnable to all, as if she were a legal wife, because she is moral, yes, my holy fathers, she is moral. Κι ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς θέλει ν' ανοίξει τούτο το φρούριο με χρυσό κλειδί, γι ' αυτό μου κάνει τώρα τον παλικαρά, θέλει να μου αρπάξει λεφτά, κι ως τα τώρα σπατάλησε χιλιάδες ρούβλια γι' αυτή την ξελογιάστρα. And Dimitri Fyodorovich wants to open this fortress with a golden key, so now he is playing the brave man, he wants to take money from me, and so far he has spent thousands of roubles on this seductress. Γι' αυτό κιόλας δανείζεται ακατάπαυστα κι από ποιόν νομίζετε; Να το πω ή όχι, Μίτια; That's why it borrows endlessly and from whom do you think? Shall I say it or not, Mitia?

— Σκασμός! - Shut up! φώναξε ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς. Dimitri Fyodorovich shouted. Περιμένετε να φύγω, γιατί μπροστά μου δε σας επιτρέπω να προφέρετε με το βρώμικο στόμα σας τ' όνομα της ευγενικότερης κοπέλας... Και μονάχα το γεγονός πως τολμήσατε να κάνετε υπαινιγμό γι' αυτήν, την κηλιδώνει... Σας απαγορεύω! Wait till I am gone, for in my presence I will not allow you to pronounce with your filthy mouth the name of the kindest girl... And the very fact that you have dared to hint at her, stains her... I forbid you!

Πνιγόταν. He was drowning.

— Μίτια! Μίτια! φώναξε ο Φιόντορ Παύλοβιτς κάνοντας μια προσπάθεια να δακρύσει. Fiodor Pavlovic cried, making an effort to cry. Ώστε δε λογαριάζεις καθόλου λοιπόν την πατρική ευχή; Κι αν σε καταραστώ τί θα γίνει; So you have no regard for a father's wish, then? What if I curse you?

— Αδιάντροπε υποκριτή! - You shameless hypocrite! γρύλισε χάνοντας την αυτοκυριαρχία του ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς. Dimitri Fiodorovic growled, losing his composure.

— Αυτό το λέει στον πατέρα του, στον πατέρα του! - That's what he tells his father, his father! Τι μπορείς να πεις πια για κάτι τέτοιους; Φανταστείτε, καλοί μου κύριοι, τι έκανε: είναι δω ένας φτωχός μα αξιοσέβαστος άνθρωπος, απόστρατος λοχαγός που δυστύχησε πολύ, τον αποστράτευσαν, μα χωρίς να περάσει από δίκη, διατηρώντας έτσι άθικτη την τιμή του, παντρεμένος και με πολλά παιδιά. What can you say about people like that anymore? Imagine, my good gentlemen, what he has done: here is a poor but respectable man, a retired captain who has been very unhappy, demobilized, but without being tried, thus keeping his honor intact, married and with many children. Κι ο Ντιμήτρι μας Φιοντόροβιτς, εδώ και τρεις εβδομάδες, τον άρπαξε στην ταβέρνα απ' τα γένια, τον έβγαλε στο δρόμο τραβώντας τον απ' τα ίδια τούτα γένια και κει έξω τον έσπασε στο ξύλο μπροστά σ' όλο τον κόσμο, κι όλ' αυτά γιατί εκείνος είναι πληρεξούσιός μου σε μια μικρή μου υπόθεση. And our Dimitri Fyodorovich, three weeks ago, grabbed him by the beard in the tavern, took him out into the street, pulling him by his own beard, and out there he beat him up in front of the whole world, and all because he is my attorney in a little case of mine.

— Ολ' αυτά είναι ψέματα! - This is all lies! Φαινομενικά αληθινά, μα στο βάθος ψεύτικα! Seemingly real, but in the background they are fake! είπε ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς τρέμοντας απ' το θυμό του. Dimitri Fyodorovich said, trembling with anger. Πατέρα! Father! Δε θέλω να δικαιολογήσω τα φερσίματά μου. I don't want to justify my freak-outs. Ναι, το παραδέχομαι μπροστά σε όλους: φέρθηκα σαν να 'μουνα κτήνος σ' αυτόν το λοχαγό και τώρα λυπάμαι γι' αυτό που έκανα και σιχαίνομαι το κτηνώδικο θυμό μου, όμως αυτός ο λοχαγός σας, ο πληρεξούσιός σας, πήγε στην ίδια κείνη κυρία που τη χαρακτηρίσατε ξελογιάστρα και της πρότεινε από μέρους σας να πάρει τα γραμμάτιά μου, που κρατάτε σεις και να με καταγγείλει για να με χώσει μέσα μ' αυτά τα γραμμάτια στην περίπτωση που θα εξακολουθούσα ν' απαιτώ τη ρύθμιση των περιουσιακών μας ζητημάτων. Yes, I admit it in front of everyone: I behaved like a brute to that captain, and now I am sorry for what I did and hate my brutal anger, but this captain of yours, your proxy, went to the same lady whom you called a seductress and proposed to her that she should take my grams on your behalf, which you hold, and denounce me, to put me in with these notes in case I should still demand the settlement of our property. Και τώρα με βρίζετε γιατί έχω μιαν αδυναμία σ' αυτή την κυρία, ενώ σεις ο ίδιος την παρακινήσατε να με προσελκύσει! And now you insult me because I have a weakness for this lady, while you yourself induced her to attract me! Αφού και η ίδια μου τα λέει, η ίδια μου τα διηγόταν και γελούσε μαζί σας! Since she tells me herself, she told me herself and laughed with you! Και θέλετε να με χώσετε μέσα μόνο και μόνο γιατί με ζηλεύετε, γιατί και σεις αρχίσατε να ενοχλείτε αυτή τη γυναίκα με τον έρωτά σας κι όλ' αυτά και πάλι τα ξέρω γιατί αυτή η ίδια τα διηγόταν γελώντας —τ' ακούτε; —γελώντας με σας. And you want to put me in only because you are jealous of me, because you too began to annoy this woman with your love, and I know all this again because she herself was laughing - do you hear? - laughing with you. Να λοιπόν, πανιερότατοι, τί είναι αυτός ο άνθρωπος, αυτός ο πατέρας που βρίζει τον ακόλαστο γιό του. Here then, your Eminences, what is this man, this father who curses his licentious son. Κύριοι μάρτυρες, να με συγχωρείτε για το θυμό μου, μα το προαισθανόμουν πως αυτός ο δολιότατος γέρος μας φώναξε όλους εδώ για να δημιουργήσει σκάνδαλο. Gentlemen witnesses, forgive me for my anger, but I had a presentiment that this deceitful old man has called us all here to create a scandal. Ήρθα εδώ έχοντας σκοπό να παρακαλέσω, αν έδειχνε πως ήθελε να συμφιλιωθούμε, να παρακαλέσω και να ζητήσω συγνώμη! I came here with the intention of pleading, if he seemed to want to reconcile, to plead and apologize! Μα μια και πρόσβαλε μόλις πριν από λίγο όχι μονάχα εμένα μα και την ευγενέστατη εκείνη κόρη που ούτε καν τ' όνομά της δεν τολμώ να προφέρω, γιατί τη σέβομαι, αποφάσισα και 'γω να ξεσκεπάσω όλο το παιχνίδι του, παρ' όλο που 'ναι πατέρας μου!... But since he has just insulted not only me but also that noble daughter whose name I dare not even speak, because I respect her, I decided to expose his whole game, even though he is my father!....

Δεν μπορούσε πια να συνεχίσει. He could no longer continue. Τα μάτια του αστράφτανε, ανάπνεε δύσκολα. His eyes glittered, he was breathing hard. Μα κι όλοι όσοι βρίσκονταν στο κελί ήταν ταραγμένοι. But everyone in the cell was also agitated. Όλοι εκτός απ' τον στάρετς σηκώθηκαν ανήσυχοι απ' τις θέσεις τους. Everyone except the starlet rose anxiously from their seats. Οι ιερομόναχοι κοίταζαν αυστηρά, μα περίμεναν την απόφαση του στάρετς. The monks looked stern, but waited for the starets' decision. Αυτός καθόταν εντελώς χλωμός πια. He was sitting completely pale now. Δεν ήταν από ταραχή μα απ' την εξάντληση. It was not from agitation but from exhaustion. Ένα ικετευτικό χαμόγελο διακρινόταν στα χείλη του. A pleading smile was on his lips. Σήκωνε πού και πού το χέρι του' σαν να 'θελε να σταματήσει τους παραφερόμενους και φυσικά μια του χειρονομία θα 'ταν αρκετή για να σταματήσει αυτή η σκηνή. He would raise his hand now and then as if to stop the lurkers and of course one gesture would be enough to stop this scene. Μα αυτός σαν κάτι ακόμα να περίμενε και κοίταζε προσεχτικά κι επίμονα, σάμπως να 'θελε κάτι ακόμα να καταλάβει, σαν να μην έβλεπε ακόμα καθαρά κάποια λεπτομέρεια. But he was still waiting for something, and he was looking intently and persistently, as if he wanted to understand something more, as if he could not yet clearly see some detail. Επιτέλους ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς Μιούσοβ θεώρησε τον εαυτό του τελειωτικά ταπεινωμένο και ντροπιασμένο. At last Pyotr Aleksandrovich Mushov considered himself utterly humiliated and ashamed.

— Για το σκάνδαλο που έγινε είμαστε όλοι μας υπεύθυνοι! - We are all responsible for the scandal that happened! είπε με φλογερή φωνή. he said in a fiery voice. Όμως σας βεβαιώ πως δεν μπορούσα να το προβλέψω αν κι ήξερα, απ' τη στιγμή κιόλας που ερχόμουν εδώ, με ποιόν έχω να κάνω... Αυτό πρέπει να τελειώσει αμέσως! But I assure you that I could not have foreseen it even though I knew, from the moment I came here, who I was dealing with... This must end at once! Αιδεσιμότατε! Reverend! Πιστέψτε με πως εγώ δεν ήξερα όλες αυτές τις λεπτομέρειες που αποκαλύφθηκαν δω πέρα, δεν ήθελα να τις πιστέψω και πρώτη φορά τώρα ακούω... Ο πατέρας ζηλεύει το γιο για μια γυναίκα κακής διαγωγής και συμφωνάει μ' αυτό το υποκείμενο να ρίξει στη φυλακή το παιδί του... Και να που με υποχρέωσαν να 'ρθω δω πέρα με μια τέτοια συντροφιά. Believe me, I didn't know all these details that were revealed here, I didn't want to believe them and this is the first time I'm hearing... The father is jealous of the son for a misbehaving woman and agrees with this subject to throw his child in jail... And here I am forced to come over here with such company. Με γέλασαν, το δηλώνω σ' όλους πως με γέλασαν... They laughed at me, I declare to all that they laughed at me...

— Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς! κραύγασε ο Φιόντορ Παύλοβιτς με μια φωνή που δεν έμοιαζε με τη δική του. Fiodor Pavlovic shouted in a voice that was unlike his own. Αν δεν είσασταν γιός μου, θα σας καλούσα την ίδια τούτη στιγμή σε μονομαχία... με πιστόλια, σε τρία βήματα απόσταση... και μέσα απ' το μαντήλι! If you were not my son, I would call you this very moment to a duel... with pistols, three paces apart... and through the handkerchief! Μέσα απ' το μαντήλι! Through the handkerchief! τέλειωσε χτυπώντας το πάτωμα και με τα δυό του πόδια. he finished by hitting the floor with both feet.

Οι γερο·ψεύτες που κάνανε τον ηθοποιό σ' όλη τους τη ζωή, έχουν μερικές στιγμές που παίρνουν το ρόλο τους τόσο σοβαρά, που τρέμουν στ' αλήθεια και κλαιν απ' τη συγκίνηση, παρ' όλο που την ίδια κείνη ώρα (ή ένα δευτερόλεπτο μόλις αργότερα) θα μπορούσαν και οι ίδιοι να ψιθυρίσουν στον εαυτό τους: «Λες ψέματα, γερο-ξεδιάντροπε, είσαι και τούτη τη στιγμή θεατρίνος παρ' όλο το "ιερό” σου μένος και παρ' όλη την “ιερή” στιγμή». The old liars who have been acting all their lives have some moments when they take their role so seriously that they actually shudder and cry with emotion, even though at that very moment (or a second later) they could whisper to themselves: "You're lying, you old fool, you're still a theatrical man at this moment despite all your 'holy' fury and despite all your 'holy' moment." Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς σκυθρώπιασε τρομερά και κοίταξε τον πατέρα του με μιαν απερίγραπτη περιφρόνηση. Dimitri Fyodorovich scowled terribly and looked at his father with an indescribable contempt.

— Νόμιζα... νόμιζα, είπε κάπως ήσυχα και συγκρατημένα, πως θα 'ρθω στην πατρίδα με τον άγγελο της ψυχής μου, με την αρραβωνιαστικιά μου, για να τον προσέχω στα γερατειά του, και βλέπω τώρα πως είναι ένας διεφθαρμένος, φιλήδονος και ύπουλος υποκριτής! - I thought... I thought, he said somewhat quietly and reservedly, that I would come home with the angel of my soul, my fiancée, to watch over him in his old age, and I see now that he is a corrupt, disloyal and treacherous hypocrite!

— Σε καλώ σε μονομαχία! - I challenge you to a duel! κραύγασε και πάλι το γερόντιο λαχανιάζοντας και πετώντας σάλια απ' το στόμα του στην κάθε λέξη που πρόφερε. cried the old man again, gasping and drooling from his mouth at every word he uttered. Και σεις, Πιότρ Αλεξάντροβιτς Μιούσοβ, μάθετε, κύριέ μου, πως ίσως σ' ολόκληρη το σόι σας δεν υπάρχει κι ούτε υπήρξε ανώτερη και τιμιότερη —τ' ακούτε;— τιμιότερη γυναίκα απ' αυτήν που είχατε την αναίδεια να την πείτε κακής διαγωγής μόλις πριν από λίγο! And you, Pyotr Alexandrovich Musov, learn, my lord, that perhaps in your whole family there is not and never has been a more superior and more honest - do you hear?- honest woman than the one you had the impudence to call ill-behaved only a moment ago! Και σεις, Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, γι' αυτή την ίδια την «κακής διαγωγής» παρατήσατε την αρραβωνιαστικιά σας, θα πει λοιπόν πως ο ίδιος το καταλάβατε ότι η αρραβωνιαστικιά σας δεν αξίζει ούτε όσο η σόλα των παπουτσιών της, να τι είναι στην πραγματικότητα αυτή η «κακής διαγωγής». And you, Dimitri Fyodorovich, for this very "bad behaviour" you left your fiancée, so he will say that you yourself understood that your fiancée is not worth the sole of her shoes, that's what this "bad behaviour" really is.

— Αίσχος! - Shame! είπε ξαφνικά χωρίς να το θέλει ο πάτερ Ιωσήφ. Father Joseph suddenly said without meaning to.

— Ντροπή και αίσχος! - Shame and disgrace! φώναξε ξαφνικά κι ο Καλγκάνοβ, που ως τα τότε δεν είχε βγάλει λέξη. Kalganov, who had not uttered a word until then, suddenly cried out. Κοκκίνισε, και η εφηβική του φωνή έτρεμε απ' την ταραχή. He blushed, his teenage voice quivering with agitation.

— Γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος; βρυχήθηκε με υπόκωφη φωνή ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έξω φρενών, σηκώνοντας κάπως υπερβολικά τους ώμους, τόσο που σχεδόν καμπούριασε. - Why should such a man live?Dimitri Fyodorovich roared in a muffled voice, furious, shrugging his shoulders a little too much, so much so that he almost hunched over. Όχι, πέστε μου παρακαλώ, επιτρέπεται να τον αφήνουμε ακόμα να βρωμίζει τη γη με την παρουσία του; είπε κοιτάζοντάς τους όλους και δείχνοντας το γέρο. No, please tell me, are we still allowed to let him pollute the earth with his presence?He said, looking at them all and pointing at the old man. Μιλούσε αργά και τονισμένα. He spoke slowly and in a low tone.

— Τον ακούτε, τον ακούτε, ιερομόναχοι, τον πατροκτόνο; είπε ο Φιόντορ Παύλοβιτς γυρίζοντας απότομα στον πάτερ Ιωσήφ. - Do you hear him, do you hear him, monks, the patricide? said Fyodor Pavlovitch, turning abruptly to Father Joseph. Νά η απάντηση στο «αίσχος!» σας. Here's the answer to "shame!" to your "to your answer. Τι είναι αίσχος; Αυτή η «άτιμη», αυτή «η κακής διαγωγής γυναίκα» μπορεί να 'ναι πιο άγια απ' όλους σας, κύριοι ιερομόναχοι, που σώζετε δω πέρα την ψυχή σας! What's a disgrace? This "dishonest", this "badly behaved woman" may be holier than all of you, gentlemen, who save your souls here! Μπορεί στα νιάτα της να 'πεσε στο βούρκο γιατί έπεσε θύμα του περιβάλλοντος, όμως αυτή «πολύ ηγάπησε» και κείνην που αγάπησε πολύ τη συγχώρεσε ο ίδιος ο Χριστός... She may have fallen into the gutter in her youth because she fell victim to her environment, but she "loved much" and she who loved much was forgiven by Christ Himself...

— Ο Χριστός δε συγχώρεσε μια τέτοια αγάπη... δε βάσταξε και είπε ο σεμνός πάτερ Ιωσήφ. - Christ did not forgive such love... ...said the modest Father Joseph.

— Ναι, για μια τέτοια αγάπη, γι' αυτή την ίδια αγάπη, καλόγεροί μου, γι' αυτή την ίδια! - Yes, for such a love, for this same love, my monks, for this same love! Εσείς εδώ πέρα σώζετε την ψυχή σας και τρώτε λάχανα και νομίζετε πως είσαστε δίκαιοι! You people here save your souls and eat cabbage and think you are righteous! Τρώτε κοκοβιούς, κάθε μέρα κι από 'ναν κοκοβιό, και νομίζετε πως με τους κοκοβιούς θ' αγοράσετε το Θεό! You eat cockroaches, every day a cockroach, and you think that with the cockroaches you will buy God!

— Αυτό είν' ανυπόφορο, ανυπόφορο! - This is intolerable, intolerable! ακούστηκαν φωνές απ' όλες τις γωνιές του κελιού. voices were heard from all corners of the cell.

Όμως όλη τούτη η σκηνή, που 'χε φτάσει ως την αναισχυντία, διακόπηκε με τον πιο αναπάντεχο τρόπο. But this whole scene, which had reached the point of shamelessness, was interrupted in the most unexpected way. Ξαφνικά ο στάρετς σηκώθηκε. Suddenly the starlet stood up. Ο Αλιόσα, που τα 'χε χάσει σχεδόν απ' τον τρόμο του, πρόφτασε μολαταύτα να τον υποβαστάξει απ' το μπράτσο. Aliosha, who was almost out of his mind with terror, nevertheless managed to support him by the arm. Ο στάρετς προχώρησε προς τον Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς, κι όταν έφτασε εντελώς κοντά του, έπεσε στα γόνατα. The starlet advanced towards Dimitri Fyodorovich, and when he got quite close to him, he fell to his knees. Ο Αλιόσα νόμισε στην αρχή πως έπεσε απ' την αδυναμία, όμως δεν ήταν έτσι. Alyosha thought at first that he had fallen from weakness, but it was not so. Αφού γονάτισε, ο στάρετς υποκλίθηκε στα πόδια του Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς με μια κίνηση εμφαντική και συνειδητή, τόσο που το μέτωπό του ακούμπησε στο πάτωμα. After kneeling, the starets bowed at Dimitri Fyodorovich's feet in a gesture so obvious and deliberate that his forehead touched the floor. Ο Αλιόσα τα 'χασε τόσο πολύ που ούτε καν πρόφτασε να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Alyosha was so distraught that he didn't even have time to help him up.

Ένα χαμόγελο μόλις αχνοφώτιζε τα χείλη του. A smile barely glimmered on his lips.

— Συγχωρέστε! - Excuse me! Συγχωρέστε όλοι! πρόφερε καθώς υποκλινόταν σ' όλους τους επισκέπτες του. he uttered as he bowed to all his guests.

Ο Ντιμήτρι Φιοντόροβιτς έμεινε για λίγο σαν απολιθωμένος: Να γονατίσουν μπροστά του! Dimitri Fyodorovic was left for a while like a petrified man: let them kneel before him! Τι σήμαινε αυτό; Τέλος ξεφώνισε ξαφνικά: «ω, Θεέ μου!» και κρύβοντας το πρόσωπό του στις παλάμες βγήκε τρέχοντας απ' το δωμάτιο. What did that mean? Finally he suddenly exclaimed, "Oh, my God!" and hiding his face in his palms he ran out of the room. Τον ακολούθησαν ομαδικά κι όλοι οι άλλοι που απ' τη σύγχυση ούτε χαιρέτησαν ούτε υποκλίθηκαν στον στάρετς. He was followed in a group by all the others, who in their confusion neither saluted nor bowed to the starlet. Μονάχα οι ιερομόναχοι πλησίασαν τον στάρετς να πάρουν την ευλογία του. Only the monks approached the starets to get his blessing.

— Τι σημαίνει αυτό το γονάτισμα; Μπας κι είναι κάτι συμβολικό; άρχισε να λέει ο Φιόντορ Παύλοβιτς προσπαθώντας να πιάσει κουβέντα. - What does this kneeling mean? Is it something symbolic?Fyodor Pavlovich began to say, trying to make conversation. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο είχε ησυχάσει ξαφνικά μα δεν τολμούσε κιόλας ν' αποτανθεί σε κανέναν. For some inexplicable reason he had suddenly become quiet, but he didn't dare answer to anyone. Κείνη τη στιγμή έβγαιναν όλοι τους απ' τον περίβολο της σκήτης. At that moment they were all coming out of the enclosure of the skete.

— Εγώ δεν μπορώ να 'χω καμιάν ευθύνη ούτε για το τρελοκομείο ούτε για τους τρελούς, απάντησε αμέσως θυμωμένα ο Μιούσοβ, μα θ' απαλλάξω τον εαυτό μου απ' τη συντροφιά σας, Φιόντορ Παύλοβιτς, και, πιστέψτε με, ποτέ δε θα σας ξαναμιλήσω. - "I can have no responsibility either for the madhouse or for the madmen," replied Mushov angrily, "but I will rid myself of your company, Fyodor Pavlovitch, and, believe me, I will never speak to you again. Πού είναι αυτός ο καλόγερος; Where is this monk?

Μα «αυτός ο καλόγερος», δηλαδή εκείνος που τους είχε καλέσει προηγούμενα στο γεύμα του ηγούμενου, δεν τους ανάγκασε να τον περιμένουν. But "this monk", that is, the one who had previously invited them to the abbot's meal, did not force them to wait for him. Ήρθε σε προϋπάντησή τους μόλις κατέβηκαν απ' το κεφαλόσκαλο του κελιού του στάρετς, λες και τους περίμενε όλη την ώρα κει πέρα. He came to greet them as soon as they came down from the starburst of the starlet's cell, as if he had been waiting for them all the time there.

— Κάντε μου τη χάρη, αξιοσέβαστε πάτερ, να μεταβιβάσετε όλη μου τη βαθιά εχτίμηση στον πάτερ ηγούμενο και ζητήστε απ' την πανοσιότητά του να με συγχωρήσει, προσωπικά εμένα, τον Μιούσοβ, γιατί εξαιτίας απροσδόκητών γεγονότων, δεν μπορώ με κανέναν τρόπο να 'χω την τιμή να παρακαθίσω στο τραπέζι του, παρ' όλη την ειλικρινέστατη επιθυμία μου, είπε ερεθισμένος ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς στον καλόγερο. - "Do me the favour, reverend father, to convey all my profound esteem to the abbot and ask his eminence to forgive me, personally, Mysov, because due to unexpected events, I cannot in any way have the honour of sitting at his table, despite my sincere desire," Pyotr Alexandrovich said irritatedly to the monk.

—Και το απροσδόκητο αυτό γεγονός είναι η αφεντιά μου! -And this unexpected event is my boss! είπε αμέσως ο Φιόντορ Παύλοβιτς. Τ' ακούτε, πάτερ μου; Ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς δε θέλει να μείνει μαζί μου, αλλιώς θα πήγαινε αμέσως. Do you hear that, Father? Pyotr Alexandrovich doesn't want to stay with me, or he'd go right away. Πηγαίνετε λοιπόν, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, φανείτε ευγενικός κι επισκεφτείτε τον πάτερ ηγούμενο και καλή σας όρεξη! So go, Pyotr Alexandrovich, be kind and visit the Father Superior, and bon appétit! Μάθετε πως εγώ αρνιέμαι κι όχι εσείς. Know that I am the one who denies, not you. Θα πάω σπίτι. I'm going home. Στο σπίτι κάνω ό,τι μου καπνίσει, μα εδώ δεν τα καταφέρνω καλά, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, ευγενέστατε συγγενή μου. At home I do as I please, but here I don't manage well, Pyotr Alexandrovich, my noble relative.

— Δεν είμαι συγγενής σας κι ούτε ήμουνα ποτέ, ποταπέ άνθρωπε! - I'm not your relative, and never have been, you vile man!

— Επίτηδες το 'πα για να σας φουρκίσω, γιατί εσείς αρνιέστε τη συγγένειά μας, κι όμως είσατε παρ' όλ' αυτά συγγενής μου όσο και να στραβομουτσουνιάζετε. - I said it on purpose to frighten you, because you deny our kinship, and yet you were nevertheless my kinsman no matter how much you pout. Μπορώ να τ' αποδείξω και με τα τεφτέρια της εκκλησίας. I can prove it with the church urns. Εσύ, Ιβάν Φιοντόροβιτς, μπορείς να μείνεις αν θέλεις, θα στείλω τ' αμάξι να σε πάρει. You, Ivan Fyodorovich, you can stay if you want, I'll send the car to pick you up. Και σεις, Πιότρ Αλεξάντροβιτς, ακόμα και η ευγένεια το απαιτεί να παρουσιαστείτε τώρα στον πάτερ ηγούμενο πρέπει να του ζητήσετε και συγνώμη για όλα κείνα που κάναμε κει πέρα. And you, Pyotr Alexandrovich, even politeness demands that you present yourself to the Father Superior now, and you must also apologize to him for all that we did there.

— Μα είν' αλήθεια τάχα πως φεύγετε; Μήπως και πάλι λέτε ψέματα; - But is it true that you are going away? Are you lying again?

— Και πώς θα τολμούσα λοιπόν, Πιότρ Αλεξάντροβιτς να μη φύγω ύστερ' απ' αυτό που έγινε; Με πήρε ο κατήφορος, κύριοι, με συγχωρείτε μα με πήρε ο κατήφορος! - And how dare I, Pyotr Alexandrovich, not leave after what has happened? I've gone downhill, gentlemen, excuse me, but I've gone downhill! Κι εξάλλου είμαι και ταραγμένος! And besides, I'm upset! Και ντρέπομαι κιόλας. And I'm ashamed too. Άλλος, κύριοι, έχει καρδιά σαν του Μεγαλέξαντρου κι άλλος σαν της σκυλίτσας Φιντέλκα. Some, gentlemen, have the heart of Alexander the Great and others have the heart of the dog Fidelka. Η δίκιά μου είναι σαν της σκυλίτσας Φιντέλκα. My trial is like the dog's Fidelka. Έσπασε η χολή μου! My bile broke! Πώς μπορώ λοιπόν ύστερ' από μια τέτοια στραβοτιμονιά να πάω στο γεύμα και να καταβροχθίσω τις καλογερίστικες σάλτσες; Με συγχωρείτε, αλλά δεν μπορώ, ντρέπομαι! So how can I go to lunch after such a perversion and gobble up the horse-meat sauces? Excuse me, but I can't, I'm ashamed!

« Ένας διάολος ξέρει αν δεν μας κοροϊδεύει!» σκέφτηκε ο Μιούσοβ κοιτάζοντας με αμηχανία τον γελωτοποιό που 'φευγε. "A devil knows if he's not fooling us!" Mushov thought, looking at the departing jester with embarrassment.

Εκείνος γύρισε και, βλέποντας πως ο Πιότρ Αλεξάντροβιτς τον παρακολουθεί με το βλέμμα, του ' στείλε ένα φιλί. He turned and, seeing that Pyotr Alexandrovich was watching him with his eyes, sent him a kiss.

— Εσείς θα πάτε στον ηγούμενο; ρώτησε ξερά ο Μιούσοβ τον Ιβάν Φιοντόροβιτς. - Are you going to see the abbot?" asked Mushov dryly to Ivan Fyodorovich.

— Γιατί όχι; Κι εξάλλου είμαι ιδιαίτερα προσκαλεσμένος, από χτες ακόμα. - Why not? And besides, I'm specially invited, as of yesterday.

— Δυστυχώς, νιώθω πως είναι απαραίτητο να πάω σ' αυτό το καταραμένο γεύμα, εξακολούθησε να λέει με τον ίδιο πικρό ερεθισμό ο Μιούσοβ, χωρίς καν να προσέχει πως ο καλόγερος τον ακούει. - 'Unfortunately, I feel it is necessary to go to this damned meal,' Musov continued to say with the same bitter irritation, not even noticing that the monk was listening to him. Πρέπει, εκεί τουλάχιστο, να ζητήσουμε συγνώμη γι' αυτά που κάναμε δω πέρα, και να εξηγήσουμε πως δεν ήμασταν εμείς... Τι λέτε και σεις; We should, there at least, apologize for what we did here, and explain that it wasn't us... What do you think?

— Ναι, πρέπει να εξηγήσουμε πως δεν ήμασταν εμείς. - Yes, we have to explain that it wasn't us. Εξάλλου δε θα 'χουμε μαζί μας τον πατερούλη, παρατήρησε ο Ιβάν Φιοντόροβιτς. Besides, we won't have our daddy with us, Ivan Fyodorovic remarked.

— Αυτό μας έλειπε, να 'χουμε και τον πατερούλη σας! - That's all we need, your daddy! Καταραμένο γεύμα και τούτο! Damn this meal too!

Κι όμως όλοι πηγαίνανε. And yet everyone was going. Ο καλόγερος σώπαινε κι άκουγε. The monk was silent and listening. Καθώς προχωρούσαν μέσα στο δάσος, μονάχα μια φορά μίλησε και είπε πως ο πάτερ ηγούμενος είναι καιρός πια που .τους περιμένει και πως άργησαν μισή ώρα. As they walked through the woods, only once did he speak and said that the abbot had been waiting for them for a long time and that they were half an hour late. Δεν του απάντησαν. They did not answer him. Ο Μιούσοβ κοίταξε με μίσος τον Ιβάν Φιοντόροβιτς. Mushov looked at Ivan Fyodorovich with hatred.

«Και παρ' ολ' αυτά, πάει στο γεύμα σαν να μην έγινε τίποτα!» σκέφτηκε. "And yet he goes to lunch as if nothing had happened!" she thought. «Παχύδερμο κούτελο και συνείδηση Καραμάζοβ». "Pachyderm forehead and Karamazov conscience."