Wikingowie. Vikings. The story of the Vikings in 11 minutes. Vikingos. La historia de los vikingos en 11 minutos. Historia Wikingów w 11 minut.

Zza horyzontu, Nadpływają statki From beyond the horizon, ships are coming

Handlarze Merchants

Zbliżają się. They are coming.

Za późno. Litania krwi zalewa ołtarze Klasztoru Too late. A litany of blood floods the altars of the Monastery

na wyspie Lindisfarne. on the island of Lindisfarne.

6 Czerwca 793 roku, June 6, 793,

Nastaje pierwszy The first one comes

udokumentowany najazd wikingów. documented invasion of Vikings.

273 lata 273 years

Tyle tradycyjnie trwa epoka Wikingów. This is how traditionally the Viking Age lasts.

Od pierwszego najazdu From the first raid

po podbój Anglii Normanów. after the conquest of England by the Normans.

Niektórzy początek tej epoki, Some of the beginning of this era

datują na pierwsze kontakty z Wikingami. they date to the first contacts with the Vikings.

Nikt nie zdecydował, co je spowodowało. Nobody decided what caused them.

*Istnieje kilka hipotez.* * There are several hypotheses. *

Jest początek 9 wieku. It is the beginning of the 9th century.

Być może wikingów popycha przeludnienie, głód. Perhaps the Vikings pushes overpopulation, hunger.

Być może chciwość. Kuszą szlaki handlowe. Maybe greed. Trade routes are tempting.

Może słabość sąsiadów... Maybe the weakness of the neighbors ...

Innowacje szkutnicze dają im przewagę. Boatbuilding innovation gives them an advantage.

Długi okręt ‘langskip'. Ma niższą rufę i wiosła. Long ship 'Langskip'. It has a lower stern and oars.

Wpływanie rzekami w głąb lądu. Zasieje strach w Europie. Inland rivers entering. It will spread fear in Europe.

‘Knar' stosujący ożeglowanie... 'Knar' using sailing ...

Umożliwi im spenetrowanie mórz. It will enable them to penetrate the seas.

Profesorowie Simek i Dumézil, Stwierdzą jeszcze, że Najazdy to reakcja antychrześcijańska. Professors Simek and Dumézil will also state that the Raids are anti-Christian reaction.

Nie ma jednak zgodności. However, there is no compliance.

Prawda zapewne leży po środku. The truth probably lies in the middle.

Wikingowie są ze Skandynawii. Vikings are from Scandinavia.

Dania, Norwegia i Szwecja to ich kolebka. Denmark, Norway and Sweden are their cradle.

Jednak brakuje zjednoczenia. However, there is a lack of unification.

Jest wiele państw, wielu królów i jarlów. There are many states, many kings and jarls.

Unifikacja dokona się później. Unification will take place later.

Najwcześniej Dania. Najpóźniej zrobi to Szwecja. The earliest is Denmark. Sweden will do so at the latest.

Szwecja przyjmie nazwę od Swerów. Sweden will take the name from Swerów.

Dania od Danów, Dishes from Danes,

a Norwegia od ‘norvegur' - północnego szlaku morskiego. and Norway from 'norvegur' - the northern sea route.

Tajemnica otacza etymologie „wikinga”. Mystery surrounds the etymologies of "Viking".

Być może oznacza ‘vik' - zatokę. Perhaps it means 'vik' - the bay.

Może ‘vikingr' to pirat. Maybe 'vikingr' is a pirate.

Staroangielskie słowo fonetycznie ‘wicing' go oznacza. The Old English word 'wicing' phonetically means it.

„Iść na wiking” to wyprawa rabunkowa. "Go Viking" is a robbery.

ówcześni, nazywają ich różnie. they call them differently.

Na zachodzie ludźmi północy, normanami. Na wschodzie — Waregami. In the west, people of the north, Normans. In the east - Varangami.

Ówcześni Skandynawowie to społeczności rozsypane po północy. The Scandinavians of that time were communities scattered after midnight.

Łączy ich jednak Podobny język, staronordycki However, they share a similar language, Old Norse

i zbliżone obyczaje. and similar customs.

Są trzy główne klasy. Thrall, Karl i Jarl. There are three main classes. Thrall, Karl and Jarl.

Thrall to niewolnicy. Służą i pracują. Wikingowie nimi gardzą. Thrall are slaves. They serve and work. The Vikings despise them.

Ich dzieci są niewolnikami. Porwani z obcych krain, zakuwani są w kajdany. Their children are slaves. Kidnapped from foreign lands, they are shackled.

Karl to wolni. Rolnicy, pasterze, robotnicy. Karl is free. Farmers, shepherds, workers.

Jarl to elita. Jarl is an elite.

Posiadają wielu niewolników. Rządzą, politykują. They have many slaves. They rule and politics.

Umierając, czasem Zabierają ze sobą niewolników. When they die, sometimes they take slaves with them.

Jest to jedna z form ofiary z ludzi wśród wikingów. Niewiele dowodów jednak. Sugeruje sporadyczność. This is one of the forms of human sacrifice among the Vikings. Little evidence however. Suggests sporadic.

Są klasy pośrednie... There are intermediate classes ...

Umożliwia to awans społeczny. It enables social promotion.

Kobiety ‘odalkvinna' mogą dziedziczyć, pozycję i majątek, jednak dominują mężczyźni. Odalkvinna women may inherit position and wealth, but men dominate.

Wolnych chroni prawo. Mogą przemawiać na ‘thingach'. The free is protected by the law. They can speak on things.

Mogą nosić broń. Przez to w zależności od zasobów, posiadają róże uzbrojenie. They can carry weapons. Due to this, depending on the resources, they have different weapons.

Jednak rogate hełmy to mit. However, horned helmets are a myth.

wikingowie, nie noszą ich powszechnie vikings, they don't commonly wear them

Poza trzema obrazkami rytualnymi z wężem, rogiem i krukiem. Nie ma dowodów archeologicznych. Apart from three ritual pictures with a snake, a horn and a raven. There is no archaeological evidence.

Rogi... Horns ...

Rogi to produkt z 1876 roku. Kostium... The horns are a product from 1876. Costume...

do spektaklu Wagnera, który zdobył popularność od reklam po filmy. to Wagner's play, which gained popularity from commercials to films.

Chrześcijanie obdarzają wikingów pogardliwym mianem pogan Christians despise the Vikings as pagans

paganos paganos

Wierzenia nordyckie omówię w odcinku o mitologii, jednak... I will cover Nordic beliefs in this episode on mythology, but ...

U północnych Germanów bogowie są ważni... In northern Germans, gods are important ...

każdy odgrywa mniej lub bardziej zdefiniowaną rolę. each plays a more or less defined role.

Dzielą się na dwa rody Asów i Wanów. They are divided into two families, Asów and Van.

Asowie to bogowie polityki i wojny, władają światem. The Aesir are the gods of politics and war, they rule the world.

Wanowie to bóstwa urodzaju, wegetacji i płodności. Vanas are gods of harvest, vegetation and fertility.

Pokonani przez Asów. Defeated by the Aesir.

Zostali odsunięci od rządów nad światem. They were removed from rule over the world.

Bogowie, jakkolwiek potężni, Gods, however powerful,

nie są wszechmocni ani wieczni. Czeka ich ‘ragnarok' they are not all-powerful or eternal. A 'ragnarok' awaits them

‘Los bogów' i nomy, boginie przeznaczenia którym bogowie jak i ludzie podlegają. 'The fate of the gods' and the noms, goddesses of destiny to which gods and men are subject.

Istnieje też świat duchów i demonów There is also a world of spirits and demons

przychylnych lub wrogich ludziom. Wolę bogów favorable or hostile to people. I prefer the gods

Wikingowie badają za pomocą wróżb... Vikings study with omens ...

Wielu wojów chce trafić do Walhalli "holu zabitych". Many warriors want to go to Valhalla's "hall of the dead".

Docierają tu wybrani… The chosen ones reach here ...

doprowadzani z pola walki przez walkirie, by czekać led from the battlefield by the Valkyries to wait

na rozstrzygającą bitwę z siłami zła. for the decisive battle against the forces of evil.

Kamienie runiczne sławią poległych i wyprawy… Wyprawy Runestones praise the fallen and expeditions ... Expeditions

o których usłyszy świat. about which the world will hear.

Skandynawowie wyruszają W różnych kierunkach. Scandinavians go in different directions.

Frankowie wojując we Fryzji i Saksonii być może prowokują Danię. The Franks, fighting in Friesland and Saxony, may be provoking Denmark.

Wyspy brytyjskie. W złudnym bezpieczeństwie. British Islands. In illusory security.

W kolejnych atakach z morza, Podporządkowują się ludziom z północy. In subsequent attacks from the sea, They surrender to the people of the north.

Duńczycy wyciskają trybuty. Danegeld. The Danes squeeze out tributes. Danegeld.

W ciągu kilku dekad, Dla wikingów. Within a few decades, for the Vikings.

Wyprawy okazują się złotym interesem. Expeditions turn out to be a golden business.

Interesem dla zbyt wielu, by można je było powstrzymać. Business to too many to be stopped.

Padają klasztory. W nich znajduje się srebro i złoto. Monasteries are falling. They contain silver and gold.

Nie grabią jedynie duńczycy. It's not just the Danes that rob.

Irlandia, Szkocja i pobliskie wyspy padają łupem Norwegów.

Wikingowie docierają do Irlandii. terroryzują i budują bazy...

po latach jedna zamieni się w Dablin. Dzisiejszą stolicę Irlandii.

Kolejni wikingowie...

docierają na Islandie, Grenlandie, a nawet Nową Funlandie,

Które zasiedlają.

Ingolfr Arnarsson, Kolonizuje Islandię. Ingolfr Arnarsson, Colonizes Iceland.

W 930 roku powstaje 'Althing' zgromadzenie wolnych, Jeden z najstarszych parlamentów. In 930 the 'Althing' assembly of the free, one of the oldest parliaments, is founded.

Jego decyzją, mieszkaniec By his decision, a resident

Eryk Rudy zostaje wygnany z Islandii. Erik the Red is banished from Iceland.

Wyrusza na zachód i odkrywa wyspę, którą

propagandowo nazywa Grenlandią. Osadnicy przybywają.

Jego syn, Leif Eriksson wyruszy dalej. His son, Leif Eriksson, will move on.

w ten sposób, około 1000 roku dotrze do Ameryki na prawie 500 lat przed Kolumbem. in this way, around 1000 AD would reach America nearly 500 years before Columbus.

Potwierdzi to mapa w XX wieku i wykopaliska. This will be confirmed by a map in the 20th century and excavations.

Eryk, jak ojciec nada odkryciu zachęcającą nazwę. Eryk, like his father, will give the discovery an encouraging name.

Winlandia, kraj winorośli. Jednak osadnictwo upadnie.

Winni mają być ‘skraelingowie',

prawdopodobnie Indianie. Wieści o kolonistach, zaginą. probably Indians. News of the colonists will be lost.

Podobny los spotka ostatecznie Grenlandię, która A similar fate will ultimately befall Greenland, which

możliwe przez ochłodzenie klimatu, zmusi ostatnich mieszkańców do wyprowadzki. possible by cooling the climate, will force the last inhabitants to move out.

Imperium Franków dzieli się na trzy. The Frankish Empire is divided into three.

Najazdy intensyfikują się. W 845 legendarny Ragnar zuchwale dopływa rzeką do samego Paryża. The raids are intensifying. In 845, the legendary Ragnar boldly flows down the river to Paris itself.

Grabi go w Wielkanoc. He's raking him on Easter.

Kolejno w 885, Wikingowie... Successively in 885, the Vikings ...

oblegą miasto miesiącami... they will besiege the city for months ...

nim Karol Otyły zapłaci swoje ‘geld'. before Charles the Obese pays his 'geld'.

Ostatecznie w 911 roku, Eventually in 911,

bezsilni Frankowie… oddadzą wikingowi Rollo,

jako bufor, nadmorskie ziemie.

Powstanie księstwo Normandii. Tu, wikingowie przyjmą

język francuski i 155 lat później, potomek Rollo, Wilhelm

dokona inwazji na Anglię, którą symbolicznie,

zakończy epokę Wikingów.

Wojowie z ziem Szwecji ruszają na wschód. The warriors from the lands of Sweden move east.

Zostają nazwani Waregami.

Posuwają się wielkimi rzekami. Pozyskują futra i niewolników.

Przez Morze Czarne i Kaspijskie, niektórzy docierają do

legendarnego Konstantynopola siedziby cesarzy wschodniorzymskich

a nawet do kalifatu i Bagdadu

gdzie przepych i ceremoniał są jeszcze wspanialsze. where the splendor and ceremony are even greater.

Trafiają tam kupcy, otrzymują srebro i złoto.

Bogactwa, płyną ku północy. Wikingowie najmują się u władców.

Tworzą gwardię wareską, Strzegą Cesarza nowego Rzymu.

Niektórzy osiedlają się na Rusi i tworzą ruską dynastię Rurykowiczów. Some of them settle in Rus and create the Ruthenian dynasty.

Ich państwo ze stolicą w Kijowie, stanie się potęgą Their country, with its capital in Kiev, will become a power

a w 988 roku przyjmie chrzest. Od tych Waregów ziemia ta, przezwana zostanie Rusią. and in 988 he is baptized. From these Varangians this land would be called Rus.

Skandynawowie osiedlili się na brzegu Bałtyku jeszcze The Scandinavians have settled on the Baltic shore yet

przed najazdami. W tym na dzisiejszych ziemiach Polskich.

Chąśnicy walczący na podobieństwo skandynawów

przez niektórych zostaną nazwani słowiańskimi wikingami. by some they will be called Slavic Vikings.

Wikingowie założyć mają Legendarne miasta u ujścia Odry The Vikings are to establish Legendary cities at the mouth of the Oder

Jomsborg i Winete. Jomsborg and Winete.

Będą też przebywać w Wolinie, Kołobrzegu i Trusto u ujścia Wisły. They will also stay in Wolin, Kołobrzeg and Trusto at the mouth of the Vistula.

Hipotezy mówią, że Mieszko, Władca Polan Hypotheses say that Mieszko, Lord of the Poles

sam był wikingiem. Nie ma na to dowodów, jednak sugerują to powiązania. he was a Viking himself. There is no evidence for this, but associations suggest it.

Jego córka Świętosława wyjdzie za Eryka Zwycięskiego

a następnie Swena Widłobrodego

króla duńskiego i noweskiego, rodzi mu syna King of Denmark and of New Zealand gives him a son

Kanuta Wielkiego Władcę imperium północy. Canute the Great Ruler of the Northern Empire.

Niektóre opiewane wyprawy docierają dalej. W Hiszpanii Some of the celebrated expeditions go further. In Spain

w 844 roku pada Sewilla, lecz

Maurowie wkrótce zmuszają wikingów do ucieczki.

Jedna z najsłynniejszych wypraw, Björna Żelaznobokiego One of the most famous expeditions by Björn Żelaznoboki

syna Rangara Lodbroka, legendarnego króla son of Rangar Lodbrok, the legendary king

Miała opłynąć Morze Śródziemne, Łupiąc It was to circumnavigate the Mediterranean Sea, Looting

Hiszpanię, Afrykę północną i Italię. Spain, North Africa and Italy.

Harald Hardrada Harald Hardrada

nazwany ostatnim wikingiem. Uda się do Grecji called the last Viking. He will go to Greece

gdzie jako dowódca gwardii wareskiej, będzie walczył w Afryce, Italii

i na Sycylii. Stłumi też bunt w Bułgarii.

Sukcesy Wikingow Vikings Successes

były efektem większej mobilności.

Korzystali z taktyki, szybkości i zaskoczenia.

Która wielokrotnie w historii dowiedzie swej skuteczności.

Wraz z końcem dziewiątego stulecia, mijają złote czasy wypraw.

Najazdy przestają dawać obfite łupy jak dawniej.

Wzniesiono budowle obronne.

Lepiej zorganizowano wojska.

Choć wyprawy trwały nadal, to z zamieszania epoki wikingów zaczęły wyłaniać się potężne królestwa. While the voyages continued, mighty kingdoms began to emerge from the turmoil of the Viking Age.

Pod rządami kolejnych królów powstała Dania Denmark was established under successive kings

by za Kanuta Wielkiego stać się Anglo-Skandynawskim imperium. to become an Anglo-Scandinavian empire under Canute the Great.

Po bitwie pod Hafrsfjord, duże obszary Norwegii After the Battle of Hafrsfjord, large areas of Norway

zostały zjednoczone przez Haralda Pięknowłosego. Potem, zaczęły podlegać Danii. were united by Harald Fairhair. Then they came under Denmark.

Szwecja została zjednoczona Sweden was reunited

dopiero pod koniec XI wieku przez królów Upplandii. only at the end of the 11th century by the kings of Uppland.

Kiedy wzrosła potęga państw Europy i proporcje sił uległy zachwianiu. When the power of European states grew, the proportions of power shook.

Z wyjątkiem Normandii, czas wikingów na kontynencie należał do przeszłości. With the exception of Normandy, the Viking age on the continent was a thing of the past.