×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.


image

Esperanta Retradio 2019, Kiel preventi demencon

Kiel preventi demencon

Kiu moviĝas pli kaj kiu ĉesas fumi, tiu povas per tio ankaŭ preventi demenc-malsanon. Tion diras la novaj gvidlinioj de la Monda Sanorganizo. Ankaŭ tropezo, diabeto kaj alta sangopremo plialtigas la riskon malsaniĝi pro demenco.

"Korpe aktiva vivostilo estas kunligita kun la sano de la cerbo", diras interalie la novaj gvidlinioj. Grandaj studaĵoj estas montrintaj ke korpe aktivaj homoj pli malofte rivevas malsanojn kiel demencon aŭ Alchejmeron. "Korpa aktiveco ŝajnas havi avantaĝan influon al la strukturo de la cerbo." Krome sufiĉe da moviĝo laŭ tio estas bona kontraŭ alta sangopremo - kaj tiu same estas riskofaktoro por demencmalsano.

Sub demenco oni komprenas diversajn formojn de malsano ĉe kiuj la mensa produktivo tre forte malkreskas. Plej multaj trafitoj suferos pro Alchejmero. Malsaniĝintoj ene de malmultaj jaroj perdas mensajn kapablojn kaj ŝanĝiĝas en sia personeco. La malsano kondukas regule al senhelpeco kaj al plej severa helpobezono korpa kaj psika. Multaj trafitoj ne plu reekkonas siajn familianojn, kelkaj el ili fariĝas agresemaj. Ekzistas nek preventa vakcino nek medikamento kontraŭ Alchejmero. En kelkaj studaĵoj tamen povis prezentiĝi kunteksto inter la malsanoj kaj la vivostilo aŭ aliaj sanaspektoj. Sur tio nun baziĝas la gvidlinioj de la Monda Sanorganizo.

La sanorganizo grupigis siajn rekomendojn pri prevento de tiuj malsanoj en du ŝtupojn. Simile kiel en la kampoj fumado kaj moviĝado oni esprimis klaran rekomendon por sana kaj ekvilibrita nutrado. Krome la sanorganizo diras ke ne okazu reklamo por la konsumo de vitaminoj B kaj E kaj por aliaj nutraĵaldonoj kiel preventiloj kontraŭ demenco.

Krom tio la gvidlinioj enhavas limigitajn rekomendojn. Al tio apartenas interalie kogna trejnado por pli aĝaj plenkreskuloj kaj paŝoj kontraŭ tropezo en meza aĝo. Ankaŭ paŝoj kontraŭ danĝera kaj sandamaĝa konsumo de alkoholo estas tiel klasifitaj.

Laŭ indikoj de la Monda Sanorganizo la nombro de demenc-malsanuloj dum la venontaj jaroj tutmonde signife plialtiĝos. Ĝis la jaro 2030 la organizo kalkulas pri ĝis 82 milionoj, ĝis la jaro 2050 pri ĝis 152 milionoj. Nuntempe ĉirkaŭ 50 milionoj da homoj en la tuta monda suferas pro demenco.

La plej grandan riskon malsaniĝi alportas la alta aĝo. Antaŭ la 65-a vivojaro nur malmultaj homoj estas trafitaj, inter la 85- ĝis 89-jaruloj en Germanio ĉiu kvara homo suferas pro demenco. El la vido de la Monda Sanorganizo ankaŭ la ĝenerala sano kaj la vivostilo havas influon. Laŭ tio prevento estas do ebla ankaŭ per publikaj sansubtenaj agadoj.


Kiel preventi demencon

Kiu moviĝas pli kaj kiu ĉesas fumi, tiu povas per tio ankaŭ preventi demenc-malsanon. Those who move more and who quit smoking can also prevent dementia. Tion diras la novaj gvidlinioj de la Monda Sanorganizo. This is what the new World Health Organization guidelines say. Ankaŭ tropezo, diabeto kaj alta sangopremo plialtigas la riskon malsaniĝi pro demenco. Overweight, diabetes and high blood pressure also increase the risk of getting dementia.

"Korpe aktiva vivostilo estas kunligita kun la sano de la cerbo", diras interalie la novaj gvidlinioj. "A physically active lifestyle is linked to the health of the brain," says the new guidelines. Grandaj studaĵoj estas montrintaj ke korpe aktivaj homoj pli malofte rivevas malsanojn kiel demencon aŭ Alchejmeron. Large studies have shown that physically active people more rarely get diseases such as dementia or alchemy. "Korpa aktiveco ŝajnas havi avantaĝan influon al la strukturo de la cerbo." "Body activity seems to have a beneficial influence on the structure of the brain." Krome sufiĉe da moviĝo laŭ tio estas bona kontraŭ alta sangopremo - kaj tiu same estas riskofaktoro por demencmalsano. In addition, enough movement is good against high blood pressure - and this is a risk factor for dementia.

Sub demenco oni komprenas diversajn formojn de malsano ĉe kiuj la mensa produktivo tre forte malkreskas. Under dementia are understood various forms of disease in which mental productivity is greatly diminished. Plej multaj trafitoj suferos pro Alchejmero. Most hits will suffer from Alchemy. Malsaniĝintoj ene de malmultaj jaroj perdas mensajn kapablojn kaj ŝanĝiĝas en sia personeco. La malsano kondukas regule al senhelpeco kaj al plej severa helpobezono korpa kaj psika. The disease regularly leads to helplessness and the most severe need for bodily and mental help. Multaj trafitoj ne plu reekkonas siajn familianojn, kelkaj el ili fariĝas agresemaj. Ekzistas nek preventa vakcino nek medikamento kontraŭ Alchejmero. En kelkaj studaĵoj tamen povis prezentiĝi kunteksto inter la malsanoj kaj la vivostilo aŭ aliaj sanaspektoj. In some studies, however, there may have been a context between illness and lifestyle or other health issues. Sur tio nun baziĝas la gvidlinioj de la Monda Sanorganizo. This is now based on the guidelines of the World Health Organization.

La sanorganizo grupigis siajn rekomendojn pri prevento de tiuj malsanoj en du ŝtupojn. The health organization has grouped its recommendations on the prevention of these diseases into two stages. Simile kiel en la kampoj fumado kaj moviĝado oni esprimis klaran rekomendon por sana kaj ekvilibrita nutrado. In the same way as in the fields, smoking and movement were expressed in clear recommendation for healthy and balanced nutrition. Krome la sanorganizo diras ke ne okazu reklamo por la konsumo de vitaminoj B kaj E kaj por aliaj nutraĵaldonoj kiel preventiloj kontraŭ demenco. In addition, the health care organization says that there should be no advertising for the consumption of vitamins B and E and for other food additives as a preventative against dementia.

Krom tio la gvidlinioj enhavas limigitajn rekomendojn. In addition, the guidelines contain limited recommendations. Al tio apartenas interalie kogna trejnado por pli aĝaj plenkreskuloj kaj paŝoj kontraŭ tropezo en meza aĝo. This includes, among other things, cognitive training for older adults and steps towards overweight in middle age. Ankaŭ paŝoj kontraŭ danĝera kaj sandamaĝa konsumo de alkoholo estas tiel klasifitaj. Also steps against dangerous and harmful alcohol consumption are thus classified.

Laŭ indikoj de la Monda Sanorganizo la nombro de demenc-malsanuloj dum la venontaj jaroj tutmonde signife plialtiĝos. According to the World Health Organization, the number of dementia patients over the coming years will increase significantly worldwide. Ĝis la jaro 2030 la organizo kalkulas pri ĝis 82 milionoj, ĝis la jaro 2050 pri ĝis 152 milionoj. By 2030, the organization estimates up to 82 million, by 2050 up to 152 million. Nuntempe ĉirkaŭ 50 milionoj da homoj en la tuta monda suferas pro demenco. Currently around 50 million people worldwide suffer from dementia.

La plej grandan riskon malsaniĝi alportas la alta aĝo. The greatest risk of getting sick is the high age. Antaŭ la 65-a vivojaro nur malmultaj homoj estas trafitaj, inter la 85- ĝis 89-jaruloj en Germanio ĉiu kvara homo suferas pro demenco. Before the age of 65, only a few people are affected, among the 85- to 89-year-olds in Germany every fourth person suffers from dementia. El la vido de la Monda Sanorganizo ankaŭ la ĝenerala sano kaj la vivostilo havas influon. From the point of view of the World Health Organization, overall health and lifestyle also have an influence. Laŭ tio prevento estas do ebla ankaŭ per publikaj sansubtenaj agadoj. Accordingly, prevention is therefore also possible through public health support activities.