×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.


image

Esperanta Retradio 2017, Kio kaŭzas disleksion?

Kio kaŭzas disleksion?

Vikipedio diras la jenon pri disleksio:

Disleksio (prefere vortblindeco) estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe lerni ĝuste legi kaj kompreni vortojn kaj frazojn. Ofte la homo ne memoras, kion tiu legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemon kun vortoj. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita. Ĝi ne estas emocia problemo, malalta nivelo de inteligenteco aŭ manko de sensoj.

Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventitaj. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmanieron, kaj tiuj restas bildeca, kio tamen malfaciligas la lernadon de la lingvoj. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj ne en alia lingvo. La terapion prizorgas logopediistoj.

Se vi senpene povas legi tekston, vi povas konsideri vin bonŝanca: Ankoraŭ antaŭ kelkmil jaroj neniu homo kapablis legi kaj ankoraŭ hodiaŭ en la altgrade alfabetigitaj socioj almenaŭ 10 procentoj de la homoj havas problemon pri la legado (kaj skribado), kelkfoje ankaŭ pri la kompreno de parolado. Aliflanke tiuj homoj estas same normalaj kaj same inteligentaj kiel aliaj homoj.

Sed io en la cerboj kaŭzas problemojn. Skribocentro ne ekzistas - la arto de skribado estas ankoraŭ tro juna - tial oni dum longa tempo serĉis en la lingvocentro. Tie nenio troviĝis. Oni do ekserĉis pri pli ĝeneralaj procedoj: Esploristo de la MIT invitis testpersonojn kiuj aŭ estis disleksiuloj aŭ ne-disleksiuloj kaj videbligis helpe de komputila tomografo, kio okazis dum la plurfoja aŭdado de frazo kiu alvenis en du variantoj:

Foje la frazo estis parolata per unu sama voĉo, alifoje ĉiu vorto venis de alia voĉo. Ne-disleksiuloj reagis je la neŝanĝiĝanta voĉo unue per alta aktiveco en la lingvocentro, en la sekvaj raŭndoj tiu aktiveco reduktiĝis; ĉe frazoj en kiuj la voĉoj ŝanĝiĝis post ĉiu vorto, tio ne okazis, la aktiveco restis alta. Tio ankaŭ okazis ĉe la disleksiuloj, sed ĉe ili tio validis ankaŭ ĉe la voĉo kiu ne ŝanĝiĝis: Ne okazis alkutimiĝo, la cerbo ne povis plifaciligi al si la laboron de raŭndo al raŭndo: Ĝi ne estas sufiĉe plasta.

La deficito ne limiĝas al la aŭdado. Tio montriĝis ankaŭ kiam en pluaj testoj estis montrataj bildoj de personoj aŭ de objektoj. Do ne nur temis pri la vidocentro. Denove ne-disleksiuloj prenis rapide mallongigajn vojojn, disleksiuloj ĉiam denove devis komenci. Tio subtenas la tezon ke tiu manko de adaptiĝo estas ĝenerala. Ŝanĝiĝas la koncernaj cerbaj regionoj, sed ne la baza problemo.

De kie tiu fenomeno devenas, tio do ankoraŭ ne estas klarigita. La esploristo de la MIT volas labori en la sekva raŭndo kun infanetoj por trovi la fonton de la fenomeno kaj por trovi eblajn solvojn. Same ankoraŭ ne klaras kial la deficito tiom evidentiĝas ĉe legado kaj skribado kaj ne ĉe la identigo de vizaĝoj. La esploristo konjektas ke ĉe la legado multaj cerbaj regionoj kunlaboras: Laŭ li lerni legadon estas unu el la plej malfacilaj taskoj de la homo.


Kio kaŭzas disleksion?

Vikipedio diras la jenon pri disleksio: Wikipedia says the following about dyslexia:

Disleksio (prefere vortblindeco) estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe lerni ĝuste legi kaj kompreni vortojn kaj frazojn. Dyslexia (preferably word blindness) is a language disability that prevents the use of the language, especially learning to read and understand words and sentences correctly. Ofte la homo ne memoras, kion tiu legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemon kun vortoj. It literally means a problem with words. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita. Language skills are poor, and learning foreign languages is often difficult. Ĝi ne estas emocia problemo, malalta nivelo de inteligenteco aŭ manko de sensoj. It is not an emotional problem, low level of intelligence or lack of senses.

Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventitaj. There are methods by which dyslexics can also learn to read and write, and the main symptoms can be prevented. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmanieron, kaj tiuj restas bildeca, kio tamen malfaciligas la lernadon de la lingvoj. But they do not change the dyslexic way of thinking, and these remain pictorial, which nevertheless makes it difficult to learn languages. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj ne en alia lingvo. La terapion prizorgas logopediistoj. The therapy is provided by speech therapists.

Se vi senpene povas legi tekston, vi povas konsideri vin bonŝanca: Ankoraŭ antaŭ kelkmil jaroj neniu homo kapablis legi kaj ankoraŭ hodiaŭ en la altgrade alfabetigitaj socioj almenaŭ 10 procentoj de la homoj havas problemon pri la legado (kaj skribado), kelkfoje ankaŭ pri la kompreno de parolado. If you can read a text effortlessly, you can consider yourself lucky: Even a few thousand years ago no one was able to read and even today in highly literate societies at least 10 percent of people have trouble reading (and writing), sometimes even comprehension of speech. Aliflanke tiuj homoj estas same normalaj kaj same inteligentaj kiel aliaj homoj.

Sed io en la cerboj kaŭzas problemojn. Skribocentro ne ekzistas - la arto de skribado estas ankoraŭ tro juna - tial oni dum longa tempo serĉis en la lingvocentro. There is no writing center - the art of writing is still too young - so it has long been sought after in the language center. Tie nenio troviĝis. Nothing was found there. Oni do ekserĉis pri pli ĝeneralaj procedoj: Esploristo de la MIT invitis testpersonojn kiuj aŭ estis disleksiuloj aŭ ne-disleksiuloj kaj videbligis helpe de komputila tomografo, kio okazis dum la plurfoja aŭdado de frazo kiu alvenis en du variantoj: More general procedures were therefore sought: An MIT researcher invited test subjects who were either dyslexic or non-dyslexic and visualized with the help of a computed tomograph, which occurred during the repeated hearing of a sentence that arrived in two variants:

Foje la frazo estis parolata per unu sama voĉo, alifoje ĉiu vorto venis de alia voĉo. Sometimes the sentence was spoken in one voice, other times each word came from another voice. Ne-disleksiuloj reagis je la neŝanĝiĝanta voĉo unue per alta aktiveco en la lingvocentro, en la sekvaj raŭndoj tiu aktiveco reduktiĝis; ĉe frazoj en kiuj la voĉoj ŝanĝiĝis post ĉiu vorto, tio ne okazis, la aktiveco restis alta. Non-dyslexics reacted to the unchanging voice first by high activity in the language center, in the following rounds that activity was reduced; at sentences in which the voices changed after each word, this did not happen, the activity remained high. Tio ankaŭ okazis ĉe la disleksiuloj, sed ĉe ili tio validis ankaŭ ĉe la voĉo kiu ne ŝanĝiĝis: Ne okazis alkutimiĝo, la cerbo ne povis plifaciligi al si la laboron de raŭndo al raŭndo: Ĝi ne estas sufiĉe plasta. This also happened to the dyslexics, but this also applied to the voice that did not change: There was no habituation, the brain could not make it easier to work from round to round: It is not plastic enough.

La deficito ne limiĝas al la aŭdado. Tio montriĝis ankaŭ kiam en pluaj testoj estis montrataj bildoj de personoj aŭ de objektoj. Do ne nur temis pri la vidocentro. So it wasn’t just about the center of vision. Denove ne-disleksiuloj prenis rapide mallongigajn vojojn, disleksiuloj ĉiam denove devis komenci. Again non-dyslexics took quick shortening paths, dyslexics always had to start all over again. Tio subtenas la tezon ke tiu manko de adaptiĝo estas ĝenerala. This supports the thesis that this lack of adaptation is general. Ŝanĝiĝas la koncernaj cerbaj regionoj, sed ne la baza problemo. The brain regions involved change, but not the underlying problem.

De kie tiu fenomeno devenas, tio do ankoraŭ ne estas klarigita. Where this phenomenon comes from is not yet explained. La esploristo de la MIT volas labori en la sekva raŭndo kun infanetoj por trovi la fonton de la fenomeno kaj por trovi eblajn solvojn. Same ankoraŭ ne klaras kial la deficito tiom evidentiĝas ĉe legado kaj skribado kaj ne ĉe la identigo de vizaĝoj. It is also not yet clear why the deficit is so evident in reading and writing and not in the identification of faces. La esploristo konjektas ke ĉe la legado multaj cerbaj regionoj kunlaboras: Laŭ li lerni legadon estas unu el la plej malfacilaj taskoj de la homo. The researcher speculates that in reading many brain regions cooperate: According to him learning to read is one of the most difficult tasks of man.