Lukt het Arjen Lubach wel met De Avondshow?
Arjen Lubach begint maandag met De Avondshow
met Arjen Lubach, een (bijna) dagelijks satirisch
programma. Velen gingen hem voor, nooit werd het
een succes. En dan zijn de verwachtingen ook nog
eens torenhoog gespannen. ‘Elke dag grappen
verzinnen geeft veel stress.'
Het moeilijkste van een dagelijkse satirische show? Dat je iedere
dag een nieuwe show moet maken. Het is dan ook niet voor niets
dat De Avondshow met Arjen Lubach niet elke dag maar ‘slechts' 4
keer per week op televisie is. En toch, van maandag tot en met
donderdag een scherp, actueel en grappig programma maken is
een opgave van jewelste, en onvergelijkbaar met wat Arjen Lubach
de afgelopen jaren deed. Geslaagde voorbeelden in Nederland
heeft hij evenmin: meermaals is geprobeerd om, naar Amerikaans
voorbeeld, een dagelijkse satirische show te maken, nooit werd het
een succes.
Lubach waagde in 2007 zelf al eens een poging, samen met Patrick
Lodiers. Maar De nieuwste show, dat was geënt op het
Amerikaanse programma The Daily Show met Jon Stewart (en
sinds 2015 Trevor Noah), bleek een matig succes. “We zaten elkaar
's ochtends blanco op de redactie aan te kijken en moesten dan
nog bedenken wat we die avond zouden doen,” zou Lodiers daar
later over zeggen. Na één seizoen verdween het programma van
de buis.
Nog korter hield de Nederlandse versie van The Daily Show (met
dezelfde naam) het uit in 2011: Jan Jaap van der Wal mocht iedere
avond het nieuws op humoristische wijze doornemen op de
zender Comedy Central. Toen bleek dat er te weinig kijkers waren,
werd de show na drie weken alweer geschrapt.
Nieuws is sneller
Op diezelfde zender probeerde Greg Shapiro het in 2007 opnieuw,
met het dagelijkse programma Comedy Central News. Samen met
het team van improvisatiecomedygezelschap Boom Chicago
besprak hij iedere avond het Nederlandse nieuws ‘op een
Amerikaanse manier'. Hij herinnert zich van die tijd vooral hoe
zwaar het was. “Als je een wekelijkse show maakt kun je een dag
werken aan een onderwerp, en als het dan niks blijkt te zijn ga je
de volgende dag verder met iets anders. Die luxe heb je niet als je
iedere avond met iets nieuws moet komen. Elke dag weer
geslaagde grappen verzinnen geeft een hoop stress,” zegt Shapiro
nu.
Bovendien is de snelheid van het nieuws de afgelopen vijftien jaar
gigantisch toegenomen. Iets wat 's ochtends nog groot nieuws
was, kan diezelfde avond alweer een achterhaald onderwerp zijn
waarover op sociale media alle grappen en snedige invalshoeken al
voorbij zijn gekomen. Volgens Sander van Opzeeland, die in 2011
meewerkte aan Van der Wals dagelijkse show en al jaren de
grappen schrijft voor Dit was het nieuws, is de uitdaging simpel:
maak betere grappen dan die op Twitter rondgaan. Maar goed
doseren is ook belangrijk. “Als een groot onderwerp het nieuws
een week of langer beheerst, en je verschiet al je kruit op
maandagavond, dan ben je de rest van de dagen uitgepraat.”
Diepe zakken
Kortom: ga er maar aan staan, zo'n dagelijks satirisch programma.
Maar dit is wel Arjen Lubach, wiens wekelijkse show Zondag met
Lubach (ZML) ongeveer alle prijzen won die er te winnen zijn. Toen
hij daar in 2014 mee begon gaven ook weinigen het kans van
slagen. Een man in pak achter de desk die het nieuws behandelt en
grappen maakt: in Amerika werkte het, maar hier?
Het maken van een goede satirische show vereist diepe zakken. Je
moet meerdere schrijvers in dienst nemen, zeker als je een
dagelijkse show maakt. In de Verenigde Staten zijn de budgetten
dusdanig dat voor Saturday Night Live of The Daily Show teams
van tientallen comedians samengesteld worden. Bekend zijn de
verhalen van comedians die euforisch zijn als er één of twee van de
door hen bedachte grappen in de uiteindelijke show
terechtkomen. Van Opzeeland: “Zelfs als je in Amerika iets maakt
voor een nichepubliek, zijn dat nog steeds een paar miljoen
mensen. Dat zie je terug in de budgetten. In Nederland zijn de
schrijversteams stukken kleiner.”
Toch zat de sleutel van het succes van Zondag met Lubach in de
samenstelling van het team. Naast ervaren en minder ervaren
comedians die de grappen bedachten was er ook een
onderzoeksredactie, die dossiers grondig uitspitte. Hierdoor
werd Zondag met Lubach meer dan alleen satire, het programma
wist ook onderwerpen op de (politieke) agenda te zetten. Niet
zonder reden werd Lubach in 2021 uitgeroepen tot de meest
invloedrijke mediaman van het jaar.
Torenhoge verwachtingen
En daar zit hem meteen de andere moeilijkheid bij het maken
van De Avondshow met Arjen Lubach: omdat hij Arjen Lubach is zijn
de verwachtingen automatisch torenhoog. Om deze enigszins te
temperen blijven Lubach en zijn team voorafgaand aan De
Avondshow in de luwte. Weliswaar waren er de afgelopen weken
aankondigingen op tv en op sociale media (met een gastrol voor
Paul Witteman), maar voor interviews waren Lubach en anderen
die bij het programma betrokken zijn niet beschikbaar.
Ook dat past bij de werkwijze van Lubach, die zowel een
ontembare dadendrang, als een hyperzelfbewuste onzekerheid in
zich lijkt te herbergen. ‘Is dit wel interessant?,' vraagt hij standaard
tijdens interviews, die hij de afgelopen jaren sowieso
terugschroefde tot bijna nul. Hij vond dat hij wel uitgepraat was
over zichzelf. Dat contrasteerde dan weer met het
boek Stoorzender dat hij in 2020 over zichzelf schreef en met de
toneelvoorstelling die de weinig bescheiden naam Arjen Lubach
Live! had. Hij noemt zichzelf ‘een clown met een kuif en een
mening,' maar neemt zijn eigen werk wel ‘pathetisch serieus,' zo
zei hij ooit in een interview.
Eigenlijk zouden we De Avondshow een langzame start moeten
gunnen, zegt Shapiro, die in 2017 voor ZML het bekende
filmpje ‘America First - The Netherlands Second' insprak. Het
kostte ook een paar seizoenen voor ZML zijn vorm vond en ook
qua kijkcijfers op stoom kwam. In het begin keken er hooguit 300
duizend mensen, de laatste seizoenen zat dat aantal vaak boven de
2 miljoen. Shapiro: “De Avondshow ligt nu al enorm onder een
vergrootglas, terwijl het voor Arjen fijn zou zijn als ie de tijd kreeg
om de kinderziektes eruit te krijgen. In plaats daarvan zijn wij,
zonder dat er nog maar een uitzending is geweest, het programma
al aan het becommentariëren in de krant. Wij zijn onderdeel van
het probleem!”
