×

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε τη λειτουργία του LingQ. Επισκέπτοντας τον ιστότοπο, συμφωνείς στην cookie policy.


image

Μαθαίνουμε ασφαλείς, Μελέτη Περιβάλλοντος | Η Παράδοσή μας | Δ' Δημοτικού Επ. 18

Μελέτη Περιβάλλοντος | Η Παράδοσή μας | Δ' Δημοτικού Επ. 18

Γεια σας παιδιά! Σήμερα θα κάνουμε μελέτη περιβάλλοντος, Δ' δημοτικού, και θα μιλήσουμε για το μάθημα "Η Παράδοσή μας".

Αυτά πoυ έφτασαν σε εμάς, δηλαδή, από παλιά.

Παράδοση. Παραδόθηκαν σε εμάς από παλιά.

Τα ήθη και τα έθιμα. Τι σημαίνει αυτό;

Το ήθος είναι η ηθική που έχουμε, δηλαδή αυτά που έχουμε συνήθεια να κάνουμε, πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν.

Δηλαδή ότι πρέπει να παντρευτούμε, ότι πρέπει να κάνουμε παιδιά ότι πρέπει να πηγαίνουμε στην εκκλησία, κυρίως οι πιο παλιοί άνθρωποι...

αυτά είναι τα ήθη μας.

Τα έθιμα -ποια είναι η διαφορά- είναι μία τελετουργία, ένας τρόπος με τον οποίο κάνουμε κάτι...

και είναι σχεδόν πάντα ακριβώς ο ίδιος τρόπος. Δηλαδή, παντρευόμαστε με τον ίδιο τρόπο.

Βαφτίζουμε τα παιδάκια μας με τον ίδιο τρόπο. Λέμε τα κάλαντα με τον ίδιο τρόπο.

Τα ήθη και τα έθιμα, από που να αρχίσουμε και που να τελειώσουμε;

Είναι τόσα πολλά. Είναι όλα στην καθημερινή μας ζωή, που δεν μπορούμε να φαντατούμε πόσα είναι...

τα ήθη και τα έθιμα που έχουν έρθει από τους παλιούς σε εμάς και έχουν έρθει από στόμα σε στόμα.

Δεν είναι κάποιο βιβλίο, που έγραψε κάποιος συγγραφέας και ήρθε σ' εμάς και το διαβάζουμε.

Είναι από παλιά, από τις γιαγιάδες, από τους παππούδες. Τα λένε σ' εμάς, και οι γονείς τα λένε σ' εμάς...

κι εμείς θα τα πούμε στα παιδιά μας μια μέρα.

Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί έτσι διατηρείται και η ταυτότητά μας.

Το ποιοι είμαστε, δηλαδή, στηρίζεται και στα ήθη και τα έθιμα που έχουμε ως Έλληνες.

Βλέπουμε στο βιβλίο μας: Μύθοι και Θρύλοι.

Οι μύθοι και οι θρύλοι είναι αυτά που οι άνθρωποι -παλιά- πιστεύανε, και τα πιστεύανε ως αληθινά.

Κάποια έχουνε δημιουργηθεί και από τις καθημερινές ενασχολήσεις των ανθρώπων, και τα χουνε λίγο...

κάνει πιο πλατιά, πιο φαντασία, αλλά ξεκινήσανε και από την καθημερινότητα των ανθρώπων, θα εξηγήσω τι εννοώ.

Να πούμε ένα παράδειγμα.

Βλέπουμε, εδώ, στο βιβλίο μας ένα γιοφύρι.

Να το δούμε σε μια πιο όμορφη εικόνα αυτό το γιοφύρι.

Το γιοφύρι αυτό είναι το γιοφύρι της Άρτας.

Βλέπουμε ότι είναι ένα πέτρινο γιοφύρι, σε ένα μέρος πάνω στην Άρτα, έχουνε χτιστεί τα πάντα με πέτρα...

έχουνε μεγάλες αψίδες -για ποιο λόγο έχουν αψίδες; γιατί μ' αυτόν τον τρόπο το γιοφύρι στέκεται εκατοντάδες χρόνια...

δεν πέφτει. Είναι ένα σχήμα το οποίο βοηθάει στη στήριξη.

Η δυσκολία των ανθρώπων τότε να κουβαλάνε πέτρες από τα βουνά και να χτίσουνε τα γεφύρια, τα οποία γκρεμιζόντουσαν πάρα πολλές φορές...

τους οδηγούσε σε διάφορες προκαταλήψεις.

Πιστεύανε ότι, για να μείνει γερό αυτό το γεφύρι, πρέπει να θυσιάσουνε κάποιον άνθρωπο.

Το πιστεύαν αυτό, και αυτό το έχουμε δει και από την αρχαία Ελλάδα. Ας πούμε τη θυσία της Ιφιγένειας.

Αυτό έφτασε μέχρι και τις μέρες μας. Πιστεύαν, λοιπόν, ότι πρέπει να γίνει κάποια ανθρωποθυσία, ώστε να στεριώσει το γιοφύρι.

Σήμερα -ευτυχώς- δεν υπάρχει ανθρωποθυσία, παρόλα αυτά σε κάποια μέρη, ακόμα πιστεύουν ότι πρέπει να σφάξουν κάποιο ζώο...

ας πούμε έναν κόκορα. Σφάζουν έναν κόκορα και, με το αίμα που θα χυθεί, θα στεριώσει το σπίτι που φτιάχνουν.

Αυτό, το πραγματικό γεγονός, το γεφύρι της Άρτας έχει δημιουργήσει και ένα θρύλο, ο οποίος δημιούργησε και ένα δημοτικό ποίημα...

"Το γιοφύρι της Άρτας", που μιλάει γιαυτήν την ανθρωποθυσία.

Μιλάει για τους μάστορες και τον πρωτομάστορα, όπου συνεχώς έπεφτε το γιοφύρι, γκρεμιζότανε...

και αναγκάστηκε ο πρωτομάστορας να καλέσει τη γυναίκα του, να την ξεγελάσει, να μην της πει για ποιο λόγο την ήθελε...

να την καλέσει να ρθει στο γιοφύρι, και την παγιδεύσανε και την χτίσαν στο γεφύρι κι αυτή καταράστηκε...

το γεφύρι πάντα να πέφτει, αφού τη θάψαν ζωντανή τη γυναίκα.

Μετά όμως της είπανε ότι "'Eχεις κι έναν αδερφό, μην τύχει και περάσει.", οπότε πήρε πίσω την κατάρα...

και έδωσε ευχή ώστε το γεφύρι να είναι πάντα γερό, να μην πέφτει ποτέ και στέκεται μέχρι σήμερα, στις μέρες μας.

Αυτό, λοιπόν, είναι ένα δημοτικό ποίημα.

Τα δημοτικά ποιήματα είναι πάρα πολλών ειδών. Ξέρετε και πάρα πολλά, είναι -για παράδειγμα- τα νανουρίσματα,

είναι τα κάλαντα, που λέτε εσείς τα χριστούγεννα είναι τα τραγούδια του γάμου,

είναι τα μοιρολόγια στις κηδείες. Υπάρχουν τα ακριτικά, που λέγανε για τους ακρίτες, ήταν οι φύλακες του Βυζαντίου.

Υπάρχουνε και τα δημοτικά ποιήματα -όπως είναι το γιοφύρι της Άρτας- που λέγονται "παραλογές", δηλαδή είναι παράλογα.

Δεν έχουνε λογική μέσα. Λέει, ας πούμε, το δημοτικό τραγούδι ότι πήγε ένα πουλί στη γυναίκα του πρωτομάστορα και της είπε...

"Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας στο γιόμα, γοργά να πας και να διαβείς στης Άρτας το γιοφύρι".

Καταλαβαίνουμε, βέβαια, όλοι ότι το πουλί δεν μπορεί να μιλήσει, οπότε είναι κάτι παράλογο, οπότε ανήκει στην κατηγορία των παραλογών.

Να κατέβουμε και να μιλήσουμε για τα έθιμα του τόπου μας.

Θέλω πάρα πολύ να πάτε στους γονείς σας, στους παππούδες σας και να τους ρωτήσετε τα έθιμα που έχουν στο δικό σας τόπο,

γιατί υπάρχουνε άπειρα έθιμα, σε όλη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, βέβαια.

Να πάτε να ρωτήσετε: "Υπάρχει κάποιο έθιμο από δω που είμαστε εμείς ή από την καταγωγή μας;" -γιατί μένουμε και σε αστικά κέντρα-...

ο τόπος καταγωγής μας έχει πολλά όμορφα έθιμα. Να ρωτήσουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες...

"Ποιο έθιμο υπάρχει που είναι ξεχωριστό; Ποιο έθιμο υπάρχει που είναι, σε όλη την Ελλάδα;"

"Υπάρχει κάτι διαφορετικό;" Δηλαδή λέμε τα κάλαντα με κάποιο άλλο τρόπο;" λέω για παράδειγμα.

Υπάρχουν έθιμα, όπως τα κάλαντα, τα οποία υπάρχουν από τα πάρα πολύ παλιά χρόνια και συνεχίζουν ως σήμερα.

Δεν έχουν σταματήσει ποτέ να υπάρχουν.

Αυτό ονομάζεται επιβίωση. Έχουν επιβιώσει και συνεχίζουν μέχρι σήμερα.

Υπάρχουν πάρα πολλά έθιμα που χάθηκαν.

Και ευτυχώς που χάθηκαν κάποια έθιμα, γιατί κάποια ήταν και πολύ βάρβαρα, δεν είναι όλα τα έθιμα ευχάριστα.

Υπάρχουν και έθιμα τα οποία είχαν χαθεί, αλλά με το πέρασμα των χρόνων, αναβιώθηκαν...

τα ξαναθυμήθηκαν οι άνθρωποι, γιατί προσπαθούσαν να μη χαθούν, ώστε τα νέα παιδιά όπως είστε εσείς...

να τα μάθουν, και αυτά να συνεχίσουν να τα μαθαίνουν στους επόμενους.

Ο Κλήδονας, για παράδειγμα. Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο που είχε χαθεί για κάποια χρόνια, είχαν σταματήσει...

και τώρα τον έχουν αναβιώσει σε πάρα πολλά μέρη της Ελλάδας και τον εκτελούν.

Μπορείτε να ρωτήσετε και να ψάξετε ποιο είναι το έθιμο του Κλήδονα.

Τα έθιμα είναι παντού. Έτσι είναι τα έθιμα του γάμου, το πώς παντρευόμαστε, τα έθιμα της βάπτισης...

μπομπονιέρες, βαπτιστικά, τα ρουχαλάκια, τα πάντα είναι στα πλαίσια του εθίμου.

Πασχαλινά έθιμα, που να αρχίσουμε που να τελιώσουμε.

Αυγά κόκκινα, λαμπάδα, ανάσταση, το κάψιμο του Ιούδα σε κάποιες περιοχές; Υπάρχουνε άπειρα πασχαλινά έθιμα.

Χριστουγεννιάτικα έθιμα: να στολίζουμε το δέντρο -παλαιότερα όμως το έθιμο δεν ήταν το δέντρο-...

αλλά ήταν το καραβάκι που στολίζανε.

Απόκριες είναι ένα άλλο έθιμο του κόσμου.

Για να δούμε εδώ μια φωτογραφία.

Είναι ένα αποκριάτικο έθιμο, όπου έχουνε ντυθεί με πάρα πολύ έντονα χρώματα, πολύ πλουμιστά καπέλα, γιατί απόκριες είναι...

μια περίοδος χαράς. Είναι μία περίοδος διασκέδασης, καρναβάλι.

Αυτό το έθιμο έρχεται από την αρχαία Ελλάδα, όπου οι άνθρωποι ντυνόντουσαν με προβιές ζώων...

και πηγαίνανε και διασκεδάζανε, είχαν ανάγκη οι άνθρωποι να διασκεδάσουν, βέβαια, γιατί...

δεν υπήρχανε στα παλιά τα χρόνια και πολλές διασκεδάσεις. Δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, δεν υπήρχε τίποτα...

οπότε τα έθιμα βοηθούσανε λίγο τους ανθρώπους να διαφοροποιούν τον καιρό που περνούσε.

Άλλα πράγματα κάναν τα Χριστούγεννα, άλλα πράγματα κάνανε το Πάσχα, άλλα πράγματα κάνανε τις Απόκριες.

Υπήρχε, δηλαδή, ένας κύκλος της ζωής.

Υπήρχε ένας κύκλος του χρόνου.

Όλα ήταν ένας κύκλος.

Υπάρχουν αποκριάτικα καρναβάλια. Σήμερα υπάρχουνε με άπειρες στολές, σίγουρα κι εσείς έχετε ντυθεί...

με πάρα πολλές στολές. Καταλαβαίνουμε, βέβαια ότι στα παλαιότερα χρόνια δεν υπήρχαν οι στολές οι έτοιμες...

που αγοράζουμε από τα μαγαζιά με τα παιχνίδια. Έπρεπε να ντυθούνε με τα δικά τους υφάσματα...

και συνήθως προβιές ζώων.

Εδώ βλέπουμε τον άνθρωπο που έχει ντυθεί με προβιές ζώων, και εδώ στη μέση του βλέπουμε κουδούνες.

Είναι οι κουδούνες απ' τα ζώα. Έχει φορέσει εδώ στη μέση για να κάνει φασαρία.

Μαζί με τη μουσική που παίζανε στο δρόμο έξω και τις πλατείες, είχανε και τα κουδούνια γύρω γύρω...

χτυπάγαν τα κουδούνια και διασκεδάζανε.

Βλέπουμε εδώ τα κόκκινα πασχαλινά αυγά το Πάσχα.

Και πόσα, πόσα άπειρα έθιμα υπάρχουνε, ρωτήστε τους δικούς σας, μάθετε δικά σας έθιμα-...

και προσπαθείστε να τα συνεχίσετε.

Ο Μάρτης.

Άλλο έθιμο.

Ο Μάρτης είναι η αρχή της άνοιξης.

Για τους παλαιότερους ανθρώπους, παραδοσιακούς ανθρώπους η άνοιξη ήταν η αρχή του χρόνου και όχι η 1η Γενάρη.

Ο χρόνος ξεκίναγε την άνοιξη, γιατί τα δέντρα ανθίζανε, η φύση άρχιζε να καρποφορεί...

οπότε, για τον άνθρωπο ο οποίος ήταν στο χωριό και ζούσε από τη φύση, το ξεκίνημα της καρποφορίας ήταν...

ο,τι πιο σημαντικό για αυτόν.

Οπότε γιορτάζανε την άνοιξη.

Και τώρα θα μου πείτε "τι είναι το μαρτάκι που φοράμε";

Βλέπουμε εδώ τα χελιδονάκια που κρατάνε το μαρτάκι.

Εδώ διάφορα μαρτάκια. Τι είναι τα μαρτάκια;

Είμαι σίγουρη ότι όλοι ξέρετε τι είναι τα μαρτάκια.

Είναι ένα βραχιολάκι που φοράμε το οποίο είναι φτιαγμένο από κλωστές. Μία άσπρη, μία κόκκινη.

Τις πλέκουμε, με διάφορους τρόπους, και τις φοράμε στο χεράκι.

Πώς ξεκίνησε αυτό το έθιμο;

Γιατί φοράμε μαρτάκι; Από τι μας προστατεύει; Ξέρει κανείς;

Έχει ακούσει κανείς κάποια φράση, γιατί;

Για να μη μας κάψει ο Μάρτης. Πάρα πολύ ωραία!

Τι σημαίνει "μη μας κάψει ο Μάρτης";

Θα σας εξηγήσω τι σημαίνει.

Πιο παλιά η ομορφιά θεωρούνταν να είσαι λευκός στο δέρμα. Το λευκό δέρμα θεωτούνταν το όμορφο δέρμα...

που δεν το χει ψήσει ο ήλιος.

Ας πούμε η Χιονάτη. Η Χιονάτη ήταν το υπόδειγμα της ομορφιάς, έτσι;

Πάντα στα πιο πολλά παραμύθια η όμορφη κοπέλα είναι με λευκό δέρμα, μακριά ξανθά μαλλιά...

γιατί και τα ξανθά μαλλιά ήταν πολύ σπάνια στην Ελλάδα, οπότε το να υπάρχει μια κοπέλα ξανθιά, με λευκό...

δέρμα ήτανε υπόδειγμα ομορφιάς, οπότε άμα ξεκινάει ο Μαρτιάτικος ο ήλιος, το δέρμα καιγότανε.

Οπότε δε θέλανε να καεί, να μείνουνε όμορφοι, πιστεύανε, λοιπόν, ότι με το μαρτάκι στο χέράκι...

θα τους προστάτευε από τον ήλιο του Μαρτίου και δε θα καιγόντουσαν και θα διατηρούσαν την ομορφιά τους.

Τραγούδια και χοροί με ιστορία.

Τραγούδια και χοροί παραδοσιακοί. Πόσα Τραγούδια, πόσοι χοροί... Κάθε μέρος της Ελλάδας έχει το δικό του...

χορό, το δικό του παραδοσιακό τραγούδι.

Μπορείτε να ρωτήσετε τους γονείς σας, μπορείτε να ψάξετε στο ίντερνετ.

Να, εδώ βλέπουμε στη φωτογραφία που χορεύουνε.

Εγώ θα μιλήσω, κατά κύριο λόγο, για έναν χορό που μου αρέσει πάρα πολύ. Το χορό που χορεύουνε οι Πόντιοι.

Κάθονται σε μια γραμμή,χορεύουνε, κουνάνε μπρος πίσω τους ώμους. Δεν είναι σε κύκλο, όπως είναι πάρα πολλοί δημοτικοί χοροί.

Και μου χει πει και μια φίλη μου, που είναι Πόντια, πώς μαθαίνουν τα παιδάκια αυτό το χορό, πώς θυμούνται να κουνάνε τους ώμους τους.

Τους λένε οι δάσκαλοι "φαντάσου ότι έχεις μια κατσαριδούλα πάνω, και θέλεις να τη διώξεις, οπότε κούνα κούνα...

τους ώμους" κι έτσι θυμούνται να χορεύουνε.

Ψάξτε να το βρείτε, είναι πάρα πολύ ωραίος χορός, πάρα πολύ διασκεδαστικός.

Και εδώ βλέπουμε τον κύριο που χορεύει ένα άλλο είδος χορού.

Ζεϊμπέκικο.

Αυτός ο χορός είναι πιο πρόσφατος.

Δεν είναι παραδοσιακός, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Είναι ένας χορός που υπάρχει τα τελευταία 60-70 χρόνια...

100 χρόνια, γιαυτό είναι και ατομικός χορός. Χορεύει μόνος του. Δεν είναι όπως οι παραδοσιακοί χοροί...

που είναι πάντα μια ομάδα ανθρώπων, που χορεύουνε σε κύκλο ή σε γραμμή ή αντικριστά.

Αλλά και αυτό μπορούμε, πλέον, να πούμε ότι είναι ένας παραδοσιακός χορός.

Άλλο που μας έχει έρθει στη λαϊκή μας παράδοση, είπαμε ήθη, έθιμα, τραγούδια, ποιήματα...

Υπάρχει και η λαϊκή τέχνη.

Τι είναι η λαϊκή τέχνη;

Είναι τα έπιπλα που υπήρχαν σ' ένα σπίτι, τα οποία ήταν χρηστικά, δηλαδή τα χρειαζόντουσαν οι άνθρωποι.

Παλιά τα σπίτια δεν είχαν και πάρα πολλά περιττά αντικείμενα, ήταν φτωχοί οι άνθρωποι.

Οπότε προσπαθούσανε, με τα έπιπλα που είχανε, να τα κάνουν όσο το δυνατόν πιο όμορφα, πιο ιδιαίτερα.

Κάθε έπιπλο ήταν χειροποίητο. Το έφτιαχνε ο μαραγκός.

Δεν υπήρχαν έπιπλα, όπως πάμε τώρα στα μαγαζιά, και κάποια μεγάλα μαγαζιά είναι πάρα πολύ φθηνά, οπότε και να χαλάσoυν δε μας νοιάζει...

θα πάρουμε κάτι καινούριο...

Τότε τα έπιπλα ήταν πάρα πολύ ακριβά, θέλανε πάρα πολυ χρόνο να φτιαχτούνε...

πολύ μεράκι, οπότε τα κάνανε και πολύ όμορφα.

Μπορεί να έχερε δει κάποιες παλιές καρέκλες, που είναι σκαλισμένες, τα τραπέζια...

Βλέπουμε ένα παραδοσιακό κέντημα, εδώ, χρωματιστό, όμορφο.

Φτιάνανε πολύ ωραίες κουβέρτες και τις βάζανε στους τοίχους των σπιτιών...

και για να ναι όμορφο σαν πίνακας και για να ζεσταίνει τους τοίχους, γιατί δεν είχανε και εύκολη θέρμανση.

Βάζανε μεγάλες κουβέρτες το χειμώνα, να μην έχει υγρασία, να ζεσαταίνονται κι όλας.

Άλλη παράδοση που έχει φτάσει στις μέρες μας είνια και κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα...

τα οποία, δυστυχώς, σιγά σιγά χάνονται.

Υπάρχουνε πάρα πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα, ας πούμε ήτανε ο γαλατάς, που έφερνε το γάλα...

υπήρχε ο τελάλης, που πήγαινε από σπίτι σε σπίτι και έλεγε τα νέα του χωριού.

Υπήρχε ο γανωματής, ο τσαγκάρης, ο μαραγκός -και σήμερα έχουμε μαραγκό και τσαγκάρη- κάποια έχουνε φτάσει μέχρι τις μέρες μας.

Ελπίζω να είπα κάποια πράγματα για τη λαϊκή μας παράδοση.

Ελάχιστα θα έλεγα! Πραγματικά η λαϊκή μας παράδοση δεν έχει τελειωμό.

Θα ήθελα πάρα πολύ να ρωτήσετε την οικογένειά σας.

Να σκεφτείτε πράγματα που εσείς μπορεί να ξέρετε, λαϊκά παραμύθια ξέρετε, αινίγματα, γρίφους.

Όλα αυτά είναι λαϊκή παράδοση.

Σας ευχαριστώ πολύ!


Μελέτη Περιβάλλοντος | Η Παράδοσή μας | Δ' Δημοτικού Επ. 18 Environmental Study | Our Tradition | 4th Primary School Ep. 18 Etude environnementale | Notre tradition | 4ème école primaire Ep. 18 Estudo do Meio | A Nossa Tradição | 4ª Escola Primária Ep. 18

Γεια σας παιδιά! Σήμερα θα κάνουμε μελέτη περιβάλλοντος, Δ' δημοτικού, και θα μιλήσουμε για το μάθημα "Η Παράδοσή μας". Hello guys! Today we are going to do an environmental study, 4th grade, and we are going to talk about the lesson "Our Tradition".

Αυτά πoυ έφτασαν σε εμάς, δηλαδή, από παλιά. The things that came to us, that is, from the old days.

Παράδοση. Παραδόθηκαν σε εμάς από παλιά.

Τα ήθη και τα έθιμα. Τι σημαίνει αυτό; The customs and traditions. What does this mean?

Το ήθος είναι η ηθική που έχουμε, δηλαδή αυτά που έχουμε συνήθεια να κάνουμε, πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν. Ethics is the morality we have, that is, what we have a habit of doing, we believe should be done.

Δηλαδή ότι πρέπει να παντρευτούμε, ότι πρέπει να κάνουμε παιδιά ότι πρέπει να πηγαίνουμε στην εκκλησία, κυρίως οι πιο παλιοί άνθρωποι... That is, that we should get married, that we should have children, that we should go to church, especially the older people...

αυτά είναι τα ήθη μας. these are our manners.

Τα έθιμα -ποια είναι η διαφορά- είναι μία τελετουργία, ένας τρόπος με τον οποίο κάνουμε κάτι... Customs - what's the difference - is a ritual, a way of doing something...

και είναι σχεδόν πάντα ακριβώς ο ίδιος τρόπος. Δηλαδή, παντρευόμαστε με τον ίδιο τρόπο. and it's almost always exactly the same way. That is, we get married the same way.

Βαφτίζουμε τα παιδάκια μας με τον ίδιο τρόπο. Λέμε τα κάλαντα με τον ίδιο τρόπο.

Τα ήθη και τα έθιμα, από που να αρχίσουμε και που να τελειώσουμε;

Είναι τόσα πολλά. Είναι όλα στην καθημερινή μας ζωή, που δεν μπορούμε να φαντατούμε πόσα είναι...

τα ήθη και τα έθιμα που έχουν έρθει από τους παλιούς σε εμάς και έχουν έρθει από στόμα σε στόμα.

Δεν είναι κάποιο βιβλίο, που έγραψε κάποιος συγγραφέας και ήρθε σ' εμάς και το διαβάζουμε.

Είναι από παλιά, από τις γιαγιάδες, από τους παππούδες. Τα λένε σ' εμάς, και οι γονείς τα λένε σ' εμάς...

κι εμείς θα τα πούμε στα παιδιά μας μια μέρα.

Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί έτσι διατηρείται και η ταυτότητά μας.

Το ποιοι είμαστε, δηλαδή, στηρίζεται και στα ήθη και τα έθιμα που έχουμε ως Έλληνες.

Βλέπουμε στο βιβλίο μας: Μύθοι και Θρύλοι.

Οι μύθοι και οι θρύλοι είναι αυτά που οι άνθρωποι -παλιά- πιστεύανε, και τα πιστεύανε ως αληθινά.

Κάποια έχουνε δημιουργηθεί και από τις καθημερινές ενασχολήσεις των ανθρώπων, και τα χουνε λίγο...

κάνει πιο πλατιά, πιο φαντασία, αλλά ξεκινήσανε και από την καθημερινότητα των ανθρώπων, θα εξηγήσω τι εννοώ.

Να πούμε ένα παράδειγμα.

Βλέπουμε, εδώ, στο βιβλίο μας ένα γιοφύρι.

Να το δούμε σε μια πιο όμορφη εικόνα αυτό το γιοφύρι.

Το γιοφύρι αυτό είναι το γιοφύρι της Άρτας.

Βλέπουμε ότι είναι ένα πέτρινο γιοφύρι, σε ένα μέρος πάνω στην Άρτα, έχουνε χτιστεί τα πάντα με πέτρα...

έχουνε μεγάλες αψίδες -για ποιο λόγο έχουν αψίδες; γιατί μ' αυτόν τον τρόπο το γιοφύρι στέκεται εκατοντάδες χρόνια...

δεν πέφτει. Είναι ένα σχήμα το οποίο βοηθάει στη στήριξη.

Η δυσκολία των ανθρώπων τότε να κουβαλάνε πέτρες από τα βουνά και να χτίσουνε τα γεφύρια, τα οποία γκρεμιζόντουσαν πάρα πολλές φορές...

τους οδηγούσε σε διάφορες προκαταλήψεις.

Πιστεύανε ότι, για να μείνει γερό αυτό το γεφύρι, πρέπει να θυσιάσουνε κάποιον άνθρωπο.

Το πιστεύαν αυτό, και αυτό το έχουμε δει και από την αρχαία Ελλάδα. Ας πούμε τη θυσία της Ιφιγένειας.

Αυτό έφτασε μέχρι και τις μέρες μας. Πιστεύαν, λοιπόν, ότι πρέπει να γίνει κάποια ανθρωποθυσία, ώστε να στεριώσει το γιοφύρι.

Σήμερα -ευτυχώς- δεν υπάρχει ανθρωποθυσία, παρόλα αυτά σε κάποια μέρη, ακόμα πιστεύουν ότι πρέπει να σφάξουν κάποιο ζώο...

ας πούμε έναν κόκορα. Σφάζουν έναν κόκορα και, με το αίμα που θα χυθεί, θα στεριώσει το σπίτι που φτιάχνουν.

Αυτό, το πραγματικό γεγονός, το γεφύρι της Άρτας έχει δημιουργήσει και ένα θρύλο, ο οποίος δημιούργησε και ένα δημοτικό ποίημα...

"Το γιοφύρι της Άρτας", που μιλάει γιαυτήν την ανθρωποθυσία.

Μιλάει για τους μάστορες και τον πρωτομάστορα, όπου συνεχώς έπεφτε το γιοφύρι, γκρεμιζότανε...

και αναγκάστηκε ο πρωτομάστορας να καλέσει τη γυναίκα του, να την ξεγελάσει, να μην της πει για ποιο λόγο την ήθελε...

να την καλέσει να ρθει στο γιοφύρι, και την παγιδεύσανε και την χτίσαν στο γεφύρι κι αυτή καταράστηκε...

το γεφύρι πάντα να πέφτει, αφού τη θάψαν ζωντανή τη γυναίκα.

Μετά όμως της είπανε ότι "'Eχεις κι έναν αδερφό, μην τύχει και περάσει.", οπότε πήρε πίσω την κατάρα...

και έδωσε ευχή ώστε το γεφύρι να είναι πάντα γερό, να μην πέφτει ποτέ και στέκεται μέχρι σήμερα, στις μέρες μας.

Αυτό, λοιπόν, είναι ένα δημοτικό ποίημα.

Τα δημοτικά ποιήματα είναι πάρα πολλών ειδών. Ξέρετε και πάρα πολλά, είναι -για παράδειγμα- τα νανουρίσματα,

είναι τα κάλαντα, που λέτε εσείς τα χριστούγεννα είναι τα τραγούδια του γάμου,

είναι τα μοιρολόγια στις κηδείες. Υπάρχουν τα ακριτικά, που λέγανε για τους ακρίτες, ήταν οι φύλακες του Βυζαντίου.

Υπάρχουνε και τα δημοτικά ποιήματα -όπως είναι το γιοφύρι της Άρτας- που λέγονται "παραλογές", δηλαδή είναι παράλογα.

Δεν έχουνε λογική μέσα. Λέει, ας πούμε, το δημοτικό τραγούδι ότι πήγε ένα πουλί στη γυναίκα του πρωτομάστορα και της είπε...

"Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας στο γιόμα, γοργά να πας και να διαβείς στης Άρτας το γιοφύρι".

Καταλαβαίνουμε, βέβαια, όλοι ότι το πουλί δεν μπορεί να μιλήσει, οπότε είναι κάτι παράλογο, οπότε ανήκει στην κατηγορία των παραλογών.

Να κατέβουμε και να μιλήσουμε για τα έθιμα του τόπου μας.

Θέλω πάρα πολύ να πάτε στους γονείς σας, στους παππούδες σας και να τους ρωτήσετε τα έθιμα που έχουν στο δικό σας τόπο,

γιατί υπάρχουνε άπειρα έθιμα, σε όλη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, βέβαια.

Να πάτε να ρωτήσετε: "Υπάρχει κάποιο έθιμο από δω που είμαστε εμείς ή από την καταγωγή μας;" -γιατί μένουμε και σε αστικά κέντρα-...

ο τόπος καταγωγής μας έχει πολλά όμορφα έθιμα. Να ρωτήσουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες...

"Ποιο έθιμο υπάρχει που είναι ξεχωριστό; Ποιο έθιμο υπάρχει που είναι, σε όλη την Ελλάδα;"

"Υπάρχει κάτι διαφορετικό;" Δηλαδή λέμε τα κάλαντα με κάποιο άλλο τρόπο;" λέω για παράδειγμα.

Υπάρχουν έθιμα, όπως τα κάλαντα, τα οποία υπάρχουν από τα πάρα πολύ παλιά χρόνια και συνεχίζουν ως σήμερα.

Δεν έχουν σταματήσει ποτέ να υπάρχουν.

Αυτό ονομάζεται επιβίωση. Έχουν επιβιώσει και συνεχίζουν μέχρι σήμερα.

Υπάρχουν πάρα πολλά έθιμα που χάθηκαν.

Και ευτυχώς που χάθηκαν κάποια έθιμα, γιατί κάποια ήταν και πολύ βάρβαρα, δεν είναι όλα τα έθιμα ευχάριστα.

Υπάρχουν και έθιμα τα οποία είχαν χαθεί, αλλά με το πέρασμα των χρόνων, αναβιώθηκαν...

τα ξαναθυμήθηκαν οι άνθρωποι, γιατί προσπαθούσαν να μη χαθούν, ώστε τα νέα παιδιά όπως είστε εσείς...

να τα μάθουν, και αυτά να συνεχίσουν να τα μαθαίνουν στους επόμενους.

Ο Κλήδονας, για παράδειγμα. Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο που είχε χαθεί για κάποια χρόνια, είχαν σταματήσει...

και τώρα τον έχουν αναβιώσει σε πάρα πολλά μέρη της Ελλάδας και τον εκτελούν.

Μπορείτε να ρωτήσετε και να ψάξετε ποιο είναι το έθιμο του Κλήδονα.

Τα έθιμα είναι παντού. Έτσι είναι τα έθιμα του γάμου, το πώς παντρευόμαστε, τα έθιμα της βάπτισης...

μπομπονιέρες, βαπτιστικά, τα ρουχαλάκια, τα πάντα είναι στα πλαίσια του εθίμου.

Πασχαλινά έθιμα, που να αρχίσουμε που να τελιώσουμε.

Αυγά κόκκινα, λαμπάδα, ανάσταση, το κάψιμο του Ιούδα σε κάποιες περιοχές; Υπάρχουνε άπειρα πασχαλινά έθιμα.

Χριστουγεννιάτικα έθιμα: να στολίζουμε το δέντρο -παλαιότερα όμως το έθιμο δεν ήταν το δέντρο-...

αλλά ήταν το καραβάκι που στολίζανε.

Απόκριες είναι ένα άλλο έθιμο του κόσμου.

Για να δούμε εδώ μια φωτογραφία.

Είναι ένα αποκριάτικο έθιμο, όπου έχουνε ντυθεί με πάρα πολύ έντονα χρώματα, πολύ πλουμιστά καπέλα, γιατί απόκριες είναι... It's a Halloween custom, where they are dressed in very bright colors, very rich hats, because Halloween is...

μια περίοδος χαράς. Είναι μία περίοδος διασκέδασης, καρναβάλι.

Αυτό το έθιμο έρχεται από την αρχαία Ελλάδα, όπου οι άνθρωποι ντυνόντουσαν με προβιές ζώων...

και πηγαίνανε και διασκεδάζανε, είχαν ανάγκη οι άνθρωποι να διασκεδάσουν, βέβαια, γιατί...

δεν υπήρχανε στα παλιά τα χρόνια και πολλές διασκεδάσεις. Δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, δεν υπήρχε τίποτα...

οπότε τα έθιμα βοηθούσανε λίγο τους ανθρώπους να διαφοροποιούν τον καιρό που περνούσε.

Άλλα πράγματα κάναν τα Χριστούγεννα, άλλα πράγματα κάνανε το Πάσχα, άλλα πράγματα κάνανε τις Απόκριες.

Υπήρχε, δηλαδή, ένας κύκλος της ζωής.

Υπήρχε ένας κύκλος του χρόνου.

Όλα ήταν ένας κύκλος.

Υπάρχουν αποκριάτικα καρναβάλια. Σήμερα υπάρχουνε με άπειρες στολές, σίγουρα κι εσείς έχετε ντυθεί...

με πάρα πολλές στολές. Καταλαβαίνουμε, βέβαια ότι στα παλαιότερα χρόνια δεν υπήρχαν οι στολές οι έτοιμες...

που αγοράζουμε από τα μαγαζιά με τα παιχνίδια. Έπρεπε να ντυθούνε με τα δικά τους υφάσματα...

και συνήθως προβιές ζώων.

Εδώ βλέπουμε τον άνθρωπο που έχει ντυθεί με προβιές ζώων, και εδώ στη μέση του βλέπουμε κουδούνες.

Είναι οι κουδούνες απ' τα ζώα. Έχει φορέσει εδώ στη μέση για να κάνει φασαρία.

Μαζί με τη μουσική που παίζανε στο δρόμο έξω και τις πλατείες, είχανε και τα κουδούνια γύρω γύρω...

χτυπάγαν τα κουδούνια και διασκεδάζανε.

Βλέπουμε εδώ τα κόκκινα πασχαλινά αυγά το Πάσχα.

Και πόσα, πόσα άπειρα έθιμα υπάρχουνε, ρωτήστε τους δικούς σας, μάθετε δικά σας έθιμα-...

και προσπαθείστε να τα συνεχίσετε.

Ο Μάρτης.

Άλλο έθιμο.

Ο Μάρτης είναι η αρχή της άνοιξης.

Για τους παλαιότερους ανθρώπους, παραδοσιακούς ανθρώπους η άνοιξη ήταν η αρχή του χρόνου και όχι η 1η Γενάρη.

Ο χρόνος ξεκίναγε την άνοιξη, γιατί τα δέντρα ανθίζανε, η φύση άρχιζε να καρποφορεί...

οπότε, για τον άνθρωπο ο οποίος ήταν στο χωριό και ζούσε από τη φύση, το ξεκίνημα της καρποφορίας ήταν...

ο,τι πιο σημαντικό για αυτόν.

Οπότε γιορτάζανε την άνοιξη.

Και τώρα θα μου πείτε "τι είναι το μαρτάκι που φοράμε";

Βλέπουμε εδώ τα χελιδονάκια που κρατάνε το μαρτάκι.

Εδώ διάφορα μαρτάκια. Τι είναι τα μαρτάκια;

Είμαι σίγουρη ότι όλοι ξέρετε τι είναι τα μαρτάκια.

Είναι ένα βραχιολάκι που φοράμε το οποίο είναι φτιαγμένο από κλωστές. Μία άσπρη, μία κόκκινη.

Τις πλέκουμε, με διάφορους τρόπους, και τις φοράμε στο χεράκι.

Πώς ξεκίνησε αυτό το έθιμο;

Γιατί φοράμε μαρτάκι; Από τι μας προστατεύει; Ξέρει κανείς;

Έχει ακούσει κανείς κάποια φράση, γιατί;

Για να μη μας κάψει ο Μάρτης. Πάρα πολύ ωραία!

Τι σημαίνει "μη μας κάψει ο Μάρτης";

Θα σας εξηγήσω τι σημαίνει.

Πιο παλιά η ομορφιά θεωρούνταν να είσαι λευκός στο δέρμα. Το λευκό δέρμα θεωτούνταν το όμορφο δέρμα...

που δεν το χει ψήσει ο ήλιος.

Ας πούμε η Χιονάτη. Η Χιονάτη ήταν το υπόδειγμα της ομορφιάς, έτσι;

Πάντα στα πιο πολλά παραμύθια η όμορφη κοπέλα είναι με λευκό δέρμα, μακριά ξανθά μαλλιά...

γιατί και τα ξανθά μαλλιά ήταν πολύ σπάνια στην Ελλάδα, οπότε το να υπάρχει μια κοπέλα ξανθιά, με λευκό...

δέρμα ήτανε υπόδειγμα ομορφιάς, οπότε άμα ξεκινάει ο Μαρτιάτικος ο ήλιος, το δέρμα καιγότανε.

Οπότε δε θέλανε να καεί, να μείνουνε όμορφοι, πιστεύανε, λοιπόν, ότι με το μαρτάκι στο χέράκι...

θα τους προστάτευε από τον ήλιο του Μαρτίου και δε θα καιγόντουσαν και θα διατηρούσαν την ομορφιά τους.

Τραγούδια και χοροί με ιστορία.

Τραγούδια και χοροί παραδοσιακοί. Πόσα Τραγούδια, πόσοι χοροί... Κάθε μέρος της Ελλάδας έχει το δικό του...

χορό, το δικό του παραδοσιακό τραγούδι.

Μπορείτε να ρωτήσετε τους γονείς σας, μπορείτε να ψάξετε στο ίντερνετ.

Να, εδώ βλέπουμε στη φωτογραφία που χορεύουνε.

Εγώ θα μιλήσω, κατά κύριο λόγο, για έναν χορό που μου αρέσει πάρα πολύ. Το χορό που χορεύουνε οι Πόντιοι.

Κάθονται σε μια γραμμή,χορεύουνε, κουνάνε μπρος πίσω τους ώμους. Δεν είναι σε κύκλο, όπως είναι πάρα πολλοί δημοτικοί χοροί.

Και μου χει πει και μια φίλη μου, που είναι Πόντια, πώς μαθαίνουν τα παιδάκια αυτό το χορό, πώς θυμούνται να κουνάνε τους ώμους τους.

Τους λένε οι δάσκαλοι "φαντάσου ότι έχεις μια κατσαριδούλα πάνω, και θέλεις να τη διώξεις, οπότε κούνα κούνα...

τους ώμους" κι έτσι θυμούνται να χορεύουνε.

Ψάξτε να το βρείτε, είναι πάρα πολύ ωραίος χορός, πάρα πολύ διασκεδαστικός.

Και εδώ βλέπουμε τον κύριο που χορεύει ένα άλλο είδος χορού.

Ζεϊμπέκικο.

Αυτός ο χορός είναι πιο πρόσφατος.

Δεν είναι παραδοσιακός, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Είναι ένας χορός που υπάρχει τα τελευταία 60-70 χρόνια...

100 χρόνια, γιαυτό είναι και ατομικός χορός. Χορεύει μόνος του. Δεν είναι όπως οι παραδοσιακοί χοροί...

που είναι πάντα μια ομάδα ανθρώπων, που χορεύουνε σε κύκλο ή σε γραμμή ή αντικριστά.

Αλλά και αυτό μπορούμε, πλέον, να πούμε ότι είναι ένας παραδοσιακός χορός.

Άλλο που μας έχει έρθει στη λαϊκή μας παράδοση, είπαμε ήθη, έθιμα, τραγούδια, ποιήματα...

Υπάρχει και η λαϊκή τέχνη.

Τι είναι η λαϊκή τέχνη;

Είναι τα έπιπλα που υπήρχαν σ' ένα σπίτι, τα οποία ήταν χρηστικά, δηλαδή τα χρειαζόντουσαν οι άνθρωποι.

Παλιά τα σπίτια δεν είχαν και πάρα πολλά περιττά αντικείμενα, ήταν φτωχοί οι άνθρωποι.

Οπότε προσπαθούσανε, με τα έπιπλα που είχανε, να τα κάνουν όσο το δυνατόν πιο όμορφα, πιο ιδιαίτερα.

Κάθε έπιπλο ήταν χειροποίητο. Το έφτιαχνε ο μαραγκός.

Δεν υπήρχαν έπιπλα, όπως πάμε τώρα στα μαγαζιά, και κάποια μεγάλα μαγαζιά είναι πάρα πολύ φθηνά, οπότε και να χαλάσoυν δε μας νοιάζει...

θα πάρουμε κάτι καινούριο...

Τότε τα έπιπλα ήταν πάρα πολύ ακριβά, θέλανε πάρα πολυ χρόνο να φτιαχτούνε...

πολύ μεράκι, οπότε τα κάνανε και πολύ όμορφα.

Μπορεί να έχερε δει κάποιες παλιές καρέκλες, που είναι σκαλισμένες, τα τραπέζια...

Βλέπουμε ένα παραδοσιακό κέντημα, εδώ, χρωματιστό, όμορφο.

Φτιάνανε πολύ ωραίες κουβέρτες και τις βάζανε στους τοίχους των σπιτιών...

και για να ναι όμορφο σαν πίνακας και για να ζεσταίνει τους τοίχους, γιατί δεν είχανε και εύκολη θέρμανση.

Βάζανε μεγάλες κουβέρτες το χειμώνα, να μην έχει υγρασία, να ζεσαταίνονται κι όλας.

Άλλη παράδοση που έχει φτάσει στις μέρες μας είνια και κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα...

τα οποία, δυστυχώς, σιγά σιγά χάνονται.

Υπάρχουνε πάρα πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα, ας πούμε ήτανε ο γαλατάς, που έφερνε το γάλα...

υπήρχε ο τελάλης, που πήγαινε από σπίτι σε σπίτι και έλεγε τα νέα του χωριού.

Υπήρχε ο γανωματής, ο τσαγκάρης, ο μαραγκός -και σήμερα έχουμε μαραγκό και τσαγκάρη- κάποια έχουνε φτάσει μέχρι τις μέρες μας.

Ελπίζω να είπα κάποια πράγματα για τη λαϊκή μας παράδοση.

Ελάχιστα θα έλεγα! Πραγματικά η λαϊκή μας παράδοση δεν έχει τελειωμό.

Θα ήθελα πάρα πολύ να ρωτήσετε την οικογένειά σας.

Να σκεφτείτε πράγματα που εσείς μπορεί να ξέρετε, λαϊκά παραμύθια ξέρετε, αινίγματα, γρίφους.

Όλα αυτά είναι λαϊκή παράδοση.

Σας ευχαριστώ πολύ!