Η Μάχη των Γαυγαμήλων
Είναι Σεπτέμβριος του έτους 331 π.Χ., τρία χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη
της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Μετά την πολιορκία της Τύρου και την κατάληψη της Φοινίκης και της Αιγύπτου,
ο Αλέξανδρος πορεύεται ανατολικά, προς την ενδοχώρα της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Καθώς τα στρατεύματά του επρόκειτο να διασχίσουν τον ποταμό Τίγρη,
ο Πέρσης Βασιλιάς Δαρείος είχε συγκεντρώσει έναν τεράστιο στρατό
και προετοιμαζόταν για μια αποφασιστική σύγκρουση με τους Μακεδόνες.
Και οι δύο στρατοί τελικά συναντήθηκαν στο μεγάλο ανοικτό πεδίο κοντά στο χωριό Γαυγάμηλα
σε μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της αρχαιότητας.
Καλώς ήρθατε στο κανάλι Alpha Ωmega.
Σε αυτό το βίντεο θα μιλήσουμε για τη μάχη των Γαυγαμήλων.
Αν επισκέπτεσθε για πρώτη φορά το κανάλι μας μην ξεχάσετε να κάνετε Εγγραφή
και να πατήσετε στο εικονίδιο με το κουδούνι για να ειδοποιήστε κάθε φορά που ανεβάζουμε νέο βίντεο.
Τι λέτε πάμε να ξεκινήσουμε;
Ο Αλέξανδρος αναχώρησε από την Τύρο το καλοκαίρι του 331 π.Χ.
επικεφαλής 40.000 πεζών και 7000 ιππέων με προορισμό την Θάψακο, πόλη της Συρίας επί του Ευφράτη.
Τον Αύγουστο του 331 π.Χ., ο Μακεδόνας βασιλιάς μαζί με ολόκληρη τη δύναμη του πέρασε τον ποταμό,
χρησιμοποιώντας δύο γέφυρες που είχε κατασκευάσει ο Παρμενίων.
Από εκεί προχώρησε προς Βορρά για τον ποταμό Τίγρη, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της Βαβυλώνας.
Αφού διέβη τον ποταμό με δυσκολία προχώρησε προς τα Γαυγάμηλα,
χωριό της Ασσυρίας, κοντά στον ποταμό Βούμηλο, σε απόσταση 40 χλμ. από την πόλη Άρβηλα.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν συγκεντρωθεί από Πέρσες αιχμαλώτους,
ο Δαρείος είχε στρατοπεδεύσει σε μια πεδιάδα κοντά στα Γαυγάμηλα και στον Βούμηλο,
η δε δύναμη του ανερχόταν σύμφωνα με τον Αρριανό σε 1.000.000 πεζούς, 40.000 ιππείς , 200 δρεπανηφόρα άρματα και λίγους ελέφαντες
ενώ ο Πλούταρχος αναφέρει 800000 πεζούς και 200000 ιππείς.
Άλλες πηγές μνημονεύουν μικρότερους αριθμούς,
ενώ συντηρητικότερος όλων είναι ο Κούρτιος που μιλάει για 200000 πεζούς και 45000 ιππείς.
Ο Αλέξανδρος, στρατοπέδευσε πριν τα Γαυγάμηλα για τέσσερις ημέρες προκειμένου να ξεκουραστεί ο στρατός του.
Στη συνέχεια, αφήνοντας τους ανίκανους για μάχη στο στρατόπεδο, προχώρησε νύκτα,
για να δώσει μάχη με το στρατό του Δαρείου τα ξημερώματα.
Πρώτα, συνοδευόμενος από τους ελαφρά οπλισμένους στρατιώτες και τους ιππείς των εταίρων,
περιεργάστηκε τη θέση όπου σκόπευε να δώσει μάχη, και στη συνέχεια διέταξε το στράτευμα να δειπνήσει και να αναπαυθεί.
Στο μεταξύ ο Δαρείος, έμεινε όλη τη νύκτα με συντεταγμένο το στρατό του,
επειδή δεν είχε περιχαρακώσει το στρατόπεδο του
και φοβόταν νυκτερινή επίθεση από τους Μακεδόνες.
Ο στρατός του Δαρείου είχε παραταχθεί ως εξής.
Από τα αριστερά προς το κέντρο είχαν παραταχθεί οι ιππείς από την Βακτρία, Αραχωσία και οι Δάες,
μετά οι Πέρσες, ανάμικτοι ιππείς και πεζοί, καθώς και οι Σούσιοι και Καδούσιοι ιππείς.
Από τα δεξιά προς το κέντρο είχαν παραταχθεί οι ιππείς από την Κοίλη Συρία και Μεσοποταμία
καθώς και οι ιππείς από την Μηδία, την Παρθία, αλλά και Σόκες, Τόπειροι,
Υρκάνιοι, Αλβανοί και Σακεσίνες.
Στο κέντρο βρισκόταν ο Δαρείος μαζί με τους Πέρσες ιππείς της φρουράς του,
και μηλοφόροι Πέρσες, Ινδοί ιππείς, Κάρες, Μόρδοι τοξότες
και Έλληνες μισθοφόροι αριστερά και δεξιά του Δαρείου.
Πίσω από την κύρια παράταξη είχε σχηματιστεί μια άλλη γραμμή,
ενώ εμπρός από την κύρια παράταξη είχαν τοποθετηθεί αριστερά Σκύθες ιππείς,
1000 Βακτριανοί ιππείς και 100 δρεπανηφόρα άρματα,
δεξιά Αρμένιοι και Καπαδόκες ιππείς και 50 δρεπανηφόρα άρματα,
ενώ στο κέντρο 15 ελέφαντες και άλλα 50 δρεπανηφόρα άρματα.
Η παράταξη του στρατού του Αλεξάνδρου, ήταν η ακόλουθη από δεξιά προς τα αριστερά.
Στην δεξιά πτέρυγα τοποθετήθηκαν οι εταίροι ιππείς και οι υπασπιστές,
στο κέντρο τα τάγματα της φάλαγγας, και στην αριστερή πτέρυγα οι Σύμμαχοι και οι Θεσσαλοί ιππείς.
Πίσω από τη φάλαγγα τοποθετήθηκε μια δεύτερη δύναμη,
η οποία μαζί με τη φάλαγγα της πρώτης γραμμής σχημάτιζε μια αμφίστομη φάλαγγα.
Στην αριστερή υπό γωνία πλαγιοφυλακή τοποθετήθηκαν, Αγριάνες, Μακεδόνες τοξότες
και μπροστά από αυτούς πρόδρομοι και μισθοφόροι ιππείς.
Στο κέντρο μπροστά από τους εταίρους,
τοποθετήθηκαν οι υπόλοιποι Αγριάνες, τοξότες και ακοντιστές.
Στη δεξιά υπό γωνία πλαγιοφυλακή τοποθετήθηκαν μισθοφόροι ιππείς,
πρόδρομοι και Παίονες ιππείς καθώς και Αγριάνες,
Μακεδόνες τοξότες και μισθοφόροι.
Αυτή ήταν περίπου η σύνθεση και η διάταξη της στρατιάς του Αλεξάνδρου,
στην οποία, είχε δοθεί σχήμα τετραπλεύρου με ενισχυμένο το δεξιό κέρας.
Η πείρα των συγκρούσεων με τους Πέρσες είχε διδάξει τον Αλέξανδρο
ότι αντικειμενικός σκοπός θα έπρεπε να είναι η περσική ηγεσία και μάλιστα ο ίδιος ο βασιλιάς Δαρείος,
καθώς τυχόν σύλληψη ή εξόντωση του βασιλιά θα προκαλούσε πιθανότατα καταρράκωση
του ηθικού των ασιατικών στρατευμάτων
και ενδεχομένως οριστική διάλυση της εχθρικής στρατιάς.
Όταν άρχισε η μάχη ο Αλέξανδρος διαπίστωσε ότι η δεξιά πτέρυγα του στρατού του βρισκόταν
απέναντι από το κέντρο των Περσών, και υπήρχε κίνδυνος να υπερκεραστεί,
έτσι κινήθηκε προς τα δεξιά ενώ οι Πέρσες επιχειρούσαν την αντίθετη κίνηση.
Τότε οι Σκύθες ιππείς, που είχαν τοποθετηθεί στο αριστερό άκρο των Περσών,
εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον του δεξιού κέρατος, που διοικούσε ο Αλέξανδρος,
όμως αντιμετωπίστηκαν από τους ιππείς που διοικούσε ο Μενίδας, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει ιππομαχία.
Συγχρόνως οι βάρβαροι εξαπέλυσαν τα δρεπανηφόρα άρματα για να επιφέρουν σύγχυση στη φάλαγγα.
Όμως, οι ακοντιστές που είχαν ταχθεί μπροστά από το ιππικό των εταίρων,
απέκρουσαν την επίθεση με τα ακόντια τους.
Ενώ η κύρια γραμμή των Περσών προχωρούσε εμπρός, ο Αλέξανδρος καραδοκούσε για να εξαπολύσει επίθεση με το ιππικό του.
Η ευκαιρία του δόθηκε, όταν δημιουργήθηκε χάσμα ανάμεσα στο κέντρο και στο ιππικό των Περσών,
που είχαν κινηθεί γρήγορα για να υπερκεράσουν τη δεξιά πτέρυγα του Αλεξάνδρου.
Τότε αυτός όρμησε εμπρός με το ιππικό των εταίρων και τη φάλαγγα, έχοντας ως στόχο τον Δαρείο.
Ο Πέρσης βασιλιάς δεν άργησε να τραπεί σε φυγή, ακολουθούμενος από τους ιππείς του αριστερού άκρου.
Όμως, ενώ το κέντρο και η αριστερή πτέρυγα των Περσών είχε τραπεί σε φυγή,
Ινδοί και Πέρσες ιππείς, εκμεταλλευόμενοι το χάσμα που είχε δημιουργηθεί
ανάμεσα στο κέντρο του Αλεξάνδρου και την αριστερή του πτέρυγα,
επιτέθηκαν εναντίον των μεταγωγικών των Μακεδόνων.
Τότε, οι άνδρες της δεύτερης γραμμής, που είχαν ταχθεί πίσω από την πρώτη,
αφού στράφηκαν προς τα πίσω εξουδετέρωσαν τους βαρβάρους.
Ταυτόχρονα, οι ιππείς της δεξιάς πτέρυγας των Περσών,
που δεν είχαν αντιληφθεί τη φυγή του Δαρείου,
επιτέθηκαν εναντίον της αριστερής πτέρυγας των Μακεδόνων,
η οποία ήταν υπό τη διοίκηση του Παρμενίωνα και την πίεσαν ασφυκτικά ,
έως ότου ο Αλέξανδρος, διακόπτοντας την καταδίωξη του Δαρείου,
έσπευσε με το ιππικό των εταίρων κατά της δεξιάς πτέρυγας των βαρβάρων.
Όσοι από τους εχθρούς κατόρθωσαν να σωθούν, έφευγαν με όλες τους τις δυνάμεις,
ενώ ο Παρμενίων κυρίευε το εχθρικό στρατόπεδο, τα μεταγωγικά, τους ελέφαντες και τις καμήλες.
Ο δε Αλέξανδρος και οι ιππείς του αφού αναπαύτηκαν έως τα μεσάνυκτα,
προχώρησαν προς τα Άρβηλα, όπου παρέλαβαν τα χρήματα, τις αποσκευές,
το άρμα, την ασπίδα και το τόξο του Δαρείου.
Το βράδυ της 1ης Οκτωβρίου 331 π.Χ. η μεγάλη μάχη στα Γαυγάμηλα είχε πια περάσει στην ιστορία
ως η σημαντικότερη νίκη που είχε πετύχει ο Αλέξανδρος από τότε που ξεκίνησε τη συναρπαστική πορεία του στην Ανατολή.
Ο στρατός του Δαρείου είχε συντριβεί και μαζί του φαίνεται ότι κατέρρεε οριστικά
και η πάλαι ποτέ κραταιά Περσική αυτοκρατορία.
Οι απώλειες των ηττημένων ήταν βαρύτατες.
Οι αρχαίες πηγές παραδίδουν διάφορους αριθμούς, οι οποίοι,
κι αν ακόμη θεωρηθούν ότι διέπονται από τάση υπερβολής,
μαρτυρούν το μέγεθος της καταστροφής που υπέστη
εκείνο το φθινοπωρινό πρωινό η στρατιά του Δαρείου.
Ο Κούρτιος αναφέρει 40000 νεκρούς, ο Διόδωρος πάνω από 90000,
ενώ ο Αρριανός κάνει λόγο για 300000 πεσόντες!
Τέλος, ο πάπυρος Νο 1798 της Οξυρύγχου
προσδιορίζει τον αριθμό των νεκρών σε 53000.
Στην αντίπερα όχθη, εκείνη των νικητών, οι απώλειες ήταν μάλλον περιορισμένες.
Ο Διόδωρος αναφέρει ότι οι νεκροί ήταν περίπου 500 και ο Κούρτιος μιλάει για λιγότερους από 300.
Ο πάπυρος 1798 της Οξυρύγχου αναφέρει 1000 πεζούς νεκρούς και 200 ιππείς,
ενώ η εκδοχή του Αρριανού είναι 100 νεκροί, εκ των οποίων οι 60 ήταν εταίροι ιππείς.
Η πεδιάδα των Γαυγαμήλων αποτέλεσε την τελευταία ουσιαστική γραμμή άμυνας
που μπόρεσε να παρατάξει ο Δαρείος Γ΄ Κοδομανός στην προέλαση του Αλεξάνδρου.
Μετά τη μάχη αυτή η τύχη του περσικού βασιλείου είχε οριστικά κριθεί.
Οι σποραδικές εστίες αντίστασης που προέταξαν κάποια μεμονωμένα περσικά τμήματα
δεν ήταν ικανές να αλλάξουν τη μοίρα της περσικής αυτοκρατορίας,
που σύντομα θα έπεφτε και τυπικά στα χέρια του Μακεδόνα στρατηλάτη.
Στα Γαυγάμηλα είχε επιτευχθεί ουσιαστικά ο αρχικός στόχος
της «πανελλήνιας εκστρατείας για την τιμωρία της Περσίας» με την κατάλυση του περσικού κράτους
και την αναγόρευση του Αλεξάνδρου σε διάδοχο των Αχαιμενιδών.
Με τη νίκη εκείνη ο Αλέξανδρος έκλεινε ένα κεφάλαιο της ιστορίας
και συνάμα ξεκινούσε ένα καινούριο,
αυτό της επέκτασης των κατακτήσεων πέρα από τα ιστορικά όρια του παλιού περσικού βασιλείου.